Του Αναστάση Θεοχαρίδη Νομικός Σύμβουλος – Διεθνολόγος – Πολιτικός Επιστήμονας
Σύμφωνα με το άρθρο 155 παρα. 4 του Συντάγματος, το Ανώτατο Δικαστήριο έχει την αποκλειστική δικαιοδοσία να εκδίδει προνομιακά εντάλματα. Ο θεσμός των προνομιακών ενταλμάτων, έλκει την καταγωγή του από το Αγγλικό Κοινοδίκαιο. Τα προνομιακά εντάλματα απευθύνονται αποκλειστικά προς τα κατώτερα Δικαστήρια, ενώ η λειτουργία και ο σκοπός του κάθε προνομιακού εντάλματος διαφέρει.
Η έκδοση αυτών των προνομιακών διαταγμάτων καθορίζεται ρητά από το ίδιο το Σύνταγμα της Κυπριακής Δημοκρατίας, το οποίο αναφέρει ότι τα προνομιακά εντάλματα τα οποία εμπίπτουν στην έννοια του άρθρου 155 είναι τα :
(α) habeas corpus,
(β) mandamus,
(γ) prohibition,
(δ) certiorari και
(ε) quo warranto.
Το προνομιακό ένταλμα habeas corpus μπορεί να το επικαλεστεί κάποιος στις περιπτώσεις όπου παρατηρείται παράνομη κατακράτηση προσώπου και άρα στέρηση προσωπικής ελευθερίας. Σκοπός του προαναφερθέντος εντάλματος, να διαπιστωθεί το νόμιμο ή το παράνομο της κράτησης ενός ατόμου.
Αναφορικά με τα προνομιακά εντάλματα Mandamus, Certiorari και Prohibition, δεν θα μπορούσαμε παρά να παραπέμψουμε, για ερμηνευτικούς πάντοτε λόγους, στην υπόθεση (2001) 1 Α.Α.Δ. 390 . Ο Δικαστής Τ. Ηλιάδης είχε αναφέρει μεταξύ άλλων ότι :«….Το διάταγμα Mandamus διαφέρει από τα διατάγματα Certiorari και Prohibition αφού τα διατάγματα Certiorari και Prohibition εκδίδονται όταν ένα κατώτερο Δικαστήριο έχει εξασκήσει λανθασμένη δικαιοδοσία ή έχει υπερβεί τη δικαιοδοσία του, ενώ το διάταγμα Mandamus εκδίδεται για να διατάξει ένα κατώτερο Δικαστήριο που έχει αρνηθεί να εξασκήσει τα καθήκοντα του μέσα στα πλαίσια της δικαιοδοσίας του, να εξασκήσει αυτά τα καθήκοντα».
Αναφορικά με το ένταλμα quo warranto, αυτό δύναται να χρησιμοποιηθεί στις περιπτώσεις εκείνες όπου υπάρχει υπόνοια για νόσφιση εξουσίας από άτομο το οποίο είτε αξιοί είτε κατέχει δημόσια θέση/αξίωμα/εξουσία. Βασική προϋπόθεση, το άτομο κατά του οποίου στρέφεται το ένταλμα, να κατέχει το αξίωμα/θέση ουσιαστικά.