Του Αναστάση Θεοχαρίδη*
Σε ένα ρευστό και ολοένα μεταβαλλόμενο διεθνές σύστημα, είναι δύσκολο κάποιος να προβλέψει τι μέλλει γενέσθαι με την Κορεατική Χερσόνησο. Είναι επίσης παρακινδυνευμένο να ισχυριστούμε με βεβαιότητα, πότε και εάν τελικά θα επιτευχθεί η επανένωση της Χερσονήσου, όπως επίσης και με ποιο τρόπο ή μέσα θα ολοκληρωθεί. Μέσα σε αυτό το πλαίσιο, θα προσπαθήσουμε να αξιολογήσουμε τα δεδομένα και να καταλήξουμε σε όσο το δυνατό πιο ασφαλή συμπεράσματα.
Πολλοί μελετητές των διεθνών σχέσεων, υποστηρίζουν πως η κατάρρευση του καθεστώτος της Βορείου Κορέας, είναι αναπόφευκτη. Κεντρική θέση στην πιο πάνω διαπίστωση, καταλαμβάνει η δεινή οικονομική κατάσταση στην οποία έχει περιέλθει το απομονωμένο καθεστώς, όπως επίσης και η μακροχρόνια καταδυνάστευση του λαού.
Σύμφωνα λοιπόν με αυτή την σχολή σκέψης, εφόσον η κατάρρευση του καθεστώτος θεωρείται αναπόφευκτη, αυτό που θα πρέπει να απασχολεί την διεθνή κοινότητα, και ειδικότερα τα κράτη που θα επηρεαστούν άμεσα από μια τέτοια εξέλιξη, είναι αν η κατάρρευση θα συντελεστεί με αιφνίδιο τρόπο ή θα ακολουθήσει μια ελεγχόμενη πορεία αποξήλωσης, του κεντρικά κατευθυνόμενου κομμουνιστικού καθεστώτος. Είτε υιοθετήσουμε το ένα είτε το άλλο σενάριο, το βέβαιο είναι ότι το κράτος που θα κληθεί να αναλάβει το κόστος από μια τέτοια ενδεχόμενη κατάρρευση, θα είναι η Νότια Κορέα. Η τελευταία, αναμφίβολα, θα κληθεί να αντιμετωπίσει τεράστιες οικονομικές, πολιτικές και κοινωνικές προσκλήσεις. Η Νότια Κορέα δεν είναι ωστόσο το μοναδικό κράτος που θα εμπλακεί άμεσα σε μια τέτοια ενδεχόμενη διαδικασία. Παγκόσμιες δυνάμεις όπως οι ΗΠΑ, η Κίνα και η Ρωσία, αλλά και περιφερειακές δυνάμεις όπως η Ιαπωνία, έχουν να κερδίσουν πολλά, από μια ομαλή και ειρηνική ενσωμάτωση της Βορείου Κορέας, σε μια ενιαία, δημοκρατική και φιλελεύθερη επανενωμένη Δημοκρατία.
Ο ρόλος κλειδί που δύναται να έχει η Ιαπωνία, σε μια ενδεχόμενη κατάρρευση του καθεστώτος του Βορρά, θα επηρεάσει σε μεγάλο βαθμό και τις μετέπειτα εξελίξεις. Ο υποστηρικτικός ρόλος της Ιαπωνίας σε ένα τέτοιο ενδεχόμενο, θα είναι καταλυτικός. Αυτό βέβαια θα γίνει στη βάση ζωτικών συμφερόντων και όχι λόγω κάποιας διαπολιτισμικής «ευσπλαχνίας». Η Κορεατική Χερσόνησος, κρίνεται ως ζωτικής σημασίας για την εθνική ασφάλεια της Ιαπωνίας και επομένως μια μελλοντική μεταβολή της τάξης πραγμάτων στην περιοχή, δεν θα την άφηνε ανεπηρέαστη.
Προς υπενθύμιση των παλαιοτέρων και ενημέρωση των νεωτέρων, η Κορεατική Χερσόνησος αποτελούσε αποικία της Ιαπωνίας, μέχρι και το 1945, όταν τα δύο τμήματα της Χερσονήσου, υποστηριζόμενα από τις δυο υπερδυνάμεις της εποχής, χωρίστηκαν σε κομμουνιστικό Βορρά και φιλελεύθερο Νότο. Αν και αρκετοί Κορεάτες διεθνολόγοι, τείνουν να υποστηρίζουν ότι το υφιστάμενο status quo εξυπηρετεί τα εθνικά συμφέροντα της Ιαπωνίας, από την άποψη ότι η τελευταία δεν θα επιθυμούσε στην γειτονία της μία ενιαία Κορέα, η οποία θα αποτελούσε ένα υπολογίσιμο στρατιωτικά και οικονομικά αντίπαλο, εντούτοις το επιχείρημα αυτό εξασθενεί, αν λάβουμε υπόψη ότι το κύριο διακύβευμα σε ένα τέτοιο ασταθές γεωπολιτικό περιβάλλον, είναι η εθνική ασφάλεια της Ιαπωνίας.
Επομένως, η σταθερότητα και η ασφάλεια που θα προκύψει από μια ενδεχόμενη κατάρρευση του στρατοκρατούμενου με πυρηνικά όπλα καθεστώτος του Βορρά, κρίνεται ως ικανοποιητικό κίνητρο, για να επιθυμεί η Ιαπωνία την ειρηνική ενοποίηση της Κορεατικής Χερσονήσου.
Αναμφίβολα, μια επανενωμένη/φιλελεύθερη Κορεατική Χερσόνησος, θα εδραίωνε περαιτέρω την παρουσία των Αμερικανών στην περιοχή και θα λειτουργούσε ως ανάχωμα στην ολοένα αυξανόμενη Κινεζική επιρροή, εξέλιξη η οποία θα εξυπηρετούσε τα μεσοπρόθεσμα αλλά και μακροπρόθεσμα Ιαπωνικά συμφέροντα. Σύμφωνα λοιπόν με αυτή την σχολή σκέψης, η ασφάλεια της Ιαπωνίας εξαρτάται και δύναται να καθορισθεί από την σταθερότητα και την πολιτικο/οικονομική βιωσιμότητα του ηπειρωτικού της γείτονα.
Πρωταρχική επιδίωξη των κρατών στο διεθνές σύστημα είναι η εθνική ασφάλεια, και εφόσον η εθνική ασφάλεια της Ιαπωνίας εξαρτάται από τις γεωπολιτικές μεταβολές στην Κορεατική Χερσόνησο, δεν βλέπουμε τον λόγο η Ιαπωνία να μην επιθυμεί την επανένωση των δύο άσπονδων αδελφών. Ενδεχόμενη κατάρρευση του καθεστώτος του Βορρά, θα οδηγούσε στην εξάλειψη ενός εχθρικού κράτους, το οποίο ανά πάσα στιγμή έχει την δυνατότητα να πλήξει τις Ιαπωνικές μεγαλουπόλεις με πυρηνικούς πυραύλους μεγάλου βεληνεκούς.
Πέραν όμως των ζητημάτων ασφάλειας και σταθερότητας, μια επανένωση της Κορεατικής Χερσονήσου θα μπορούσε να επιφέρει και άμεσα οικονομικά οφέλη για τις Ιαπωνικές εταιρείες/κολοσσούς. Πιο συγκεκριμένα, οι ιαπωνικές εταιρείες θα μπορούσαν με άμεσες επενδύσεις, να εμπλακούν ενεργά στην ανάπτυξη και εκσυγχρονισμό της απαρχαιωμένης κρατικής υποδομής του συντηρητικού καθεστώτος της Βορείου Κορέας, όπως επίσης να δραστηριοποιηθούν στο λιανικό εμπόριο και να αυξήσουν τις εξαγωγές αγαθών σε μια ενιαία και υπέρμετρα μεγαλύτερη αγορά, η οποία εσπευσμένα θα αναζητά πρώτες ύλες και καταναλωτικά αγαθά. Επομένως, μια επανενωμένη και οικονομικά ανθηρή Δημοκρατία της Κορέας, θα συνδράμει σε μεγάλο βαθμό στην ανάπτυξη της ευρύτερης περιοχής της Βορειο-Ανατολικής Ασίας.
Διαχρονικά έχει καταγραφεί, ότι η Νότια Κορέα αντικρίζει με δυσπιστία οποιαδήποτε Ιαπωνική προσπάθεια για επέμβαση στα εσωτερικά της ζητήματα, όπως επίσης και όποια ανάμειξη της τελευταίας σε μια ενδεχόμενη προσπάθεια επανένωσης της Χερσονήσου. Οι μνήμες του σχετικά πρόσφατου αποικιακού παρελθόντος είναι ακόμη νωπές στους Κορεάτες και επομένως η όποια «καλοπροαίρετη» προσπάθεια από πλευράς του ισχυρού νησιωτικού γείτονα, αντιμετωπίζεται με καχυποψία και επιφυλακτικότητα. Αυτό που θα πρέπει όλες οι πλευρές να συνειδητοποιήσουν, είναι ότι σε μια ενδεχόμενη κατάρρευση του Βορρά, το κόστος της επανένωσης δεν μπορεί να το επωμιστεί μόνο ένας. Οι γεωπολιτικές συνέπειες από μια τέτοια εξέλιξη ξεπερνούν τα σύνορα της Κορεατικής Χερσονήσου και δύνανται να καθορίσουν ή και να μεταβάλλουν την ισορροπία δυνάμεων σε παγκόσμιο επίπεδο. Αυτό το ποίο θα πρέπει η κάθε πλευρά να επιδιώξει, είναι η γενική ή μερική ευθυγράμμιση των εθνικών της συμφερόντων με αυτά των άλλων εμπλεκομένων μερών, αν όχι όλων, τουλάχιστον των περισσοτέρων.
Τα πρόσφατα διπλωματικά ανοίγματα της Ιαπωνίας προς τη Βόρεια Κορέα, μαρτυρούν ότι το Τόκιο επιθυμεί να έχει και λόγο και ρόλο σε μια μελλοντική διευθέτηση του Κορεατικού ζητήματος. Αυτό που απομένει να αποδειχτεί, είναι κατά πόσον οι προβλέψεις των διεθνολόγων, περί αναπόφευκτης κατάρρευσης του καθεστώτος της Βορείου Κορέας, θα επαληθευθούν στην πράξη ή αποτελούν απλά ευσεβοποθισμούς, ενός ύπουλου – καπιταλιστικού συστήματος.
**Νομικός Σύμβουλος, Διεθνολόγος, Πολιτικός Επιστήμονας
Υποσημείωση:
Θα επιθυμούσα να εκφράσω τις ευχαριστίες μου στη Συντακτική Ομάδα του laimitomos.com, για την ευκαιρία και δυνατότητα που μου έδωσε όλο αυτό τον καιρό, να εκφράζω δημόσια τις απόψεις μου. Ευχαριστίες οφείλω επίσης και σε όλους τους αναγνώστες, που μας κράτησαν συντροφιά όλο αυτό το διάστημα. Εύχομαι σε όλους Καλό Καλοκαίρι και από Σεπτέμβριο να επιστρέψουμε όλοι πιο δυνατοί, για να μπορέσουμε να αντιμετωπίσουμε τις καθημερινές προκλήσεις.