O Ρίσι Σούνακ είναι επίσημα ο τρίτος πρωθυπουργός της Βρετανίας μέσα σε διάστημα τεσσάρων μηνών. Η νίκη του την περασμένη Δευτέρα, όμως, τον φέρνει αντιμέτωπο με ένα συνοθύλευμα προβλημάτων με κύρια «συστατικά» την ενεργειακή κρίση, την παραπαίουσα οικονομία και ένα κόμμα το οποίο έχει καταβαραθρωθεί στις δημοσκοπήσεις.
Αν και τα ομόλογα βρετανικού δημοσίου κατέγραψαν ράλι την περασμένη Δευτέρα, με τις αποδόσεις να κυμαίνονται σε χαμηλό τριών εβδομάδων, ο Σούνακ θα πρέπει να κινηθεί προσεκτικά, αφού οποιεσδήποτε ρυθμιστικές αποφάσεις θα έχουν άμεσες συνέπειες στην εύθραυστη αγορά.
Το Bloomberg παρέθεσε μία λίστα των εμποδίων που πρόκειται να αντιμετωπίσει ο νέος ηγέτης της Βρετανίας:
Οικονομία
Η υφεσιακή μακροοικονομική προοπτική και ο υψηλός πληθωρισμός θα δυσκολέψουν τις προσπάθειες του Σούνακ. Τα πρόσφατα δημοσιοποιημένα στοιχεία του ΡΜΙ της χώρας υπέδειξαν συρρίκνωση της οικονομικής δραστηριότητας του ιδιωτικού τομέα τον Οκτώβριο, τη στιγμή που τα νοικοκυριά «λυγίζουν» υπό το υψηλό κόστος διαβίωσης. Οι τιμές των αγαθών και των υπηρεσιών αυξάνονται πολύ πιο γρήγορα από τους μισθούς, μειώνοντας την αγοραστική δύναμη των καταναλωτών. Τα πραγματικά έσοδά τους έχουν μειωθεί κατά 3% φέτος.
Ο Σούνακ θα κληθεί, επίσης, να κινηθεί πολύ προσεκτικά εν μέσω του δημοσιονομικού κυκεώνα έτσι ώστε να αποφύγει μία αρνητική αντίδραση της αγοράς ομολόγων μετά από τις σπασμωδικές κινήσεις του προκατόχου του οι οποίες είχαν προκαλέσει παρέμβαση της ΒοΕ.
Ενεργειακή κρίση
Οι υψηλές τιμές ενέργειας οι οποίες οφείλονται κυρίως στον πόλεμο στην Ουκρανία και τη γεωπολιτική σύγκρουση της Δύσης με τη Ρωσία θα συνεχίσουν να προκαλούν «πονοκέφαλο» τόσο στις επιχειρήσεις όσο και στα νοικοκυριά ακόμα και μετά τη λήξη του προγράμματος στήριξης της οικονομίας τον Απρίλιο του 2023.
Εάν οι τιμές της ενέργειας δεν έχουν μειωθεί μέχρι τότε και δεν υπάρξει ένα εναλλακτικό πλαίσιο στήριξης της οικονομίας, ο πληθωρισμός θα μπορούσε να ξεπεράσει το 15% σύμφωνα με ορισμένους αναλυτές. Οι λογαριασμοί των νοικοκυριών θα υπερδιπλασιαστούν, μειώνοντας περαιτέρω την αγοραστική δύναμη των πολιτών εν μέσω ύφεσης.
Αγορά ακινήτων
Η αλματώδης αύξηση του κόστους των ενυπόθηκων δανείων αποτελεί άλλο ένα από τα προβλήματα τα οποία έχει «κληρονομήσει» η κυβέρνηση Σούνακ. Η κατάσταση αυτή έχει ήδη αρχίσει να επηρεάζει την εγχώρια αγορά ακινήτων αισθητά, μειώνοντας τη ζήτηση και τις τιμές των ακινήτων, ιδιαίτερα στο Λονδίνο.
Τα αυξημένα επιτόκια των στεγαστικών δανείων θα αποτελέσουν πρόβλημα για όσους προσπαθήσουν να προχωρήσουν σε αναχρηματοδότησή τους το ερχόμενο έτος, τη στιγμή που τα περισσότερα νοικοκυριά καλούνται ήδη να αντιμετωπίσουν το αυξημένο κόστος διαβίωσης.
Δημόσιες υπηρεσίες
Η μακροπρόθεσμη απουσία χρηματοδότησης του δημόσιου τομέα και οι αντιδράσεις των δημοσίων υπαλλήλων κάνουν τον άθλο του Σούνακ ακόμα δυσκολότερο και περιορίζουν τις επιλογές του.
Σημειωτέον πως οι απεργίες στη Βρετανία κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού αποτελούσαν σχεδόν καθημερινό «επεισόδιο», λόγω της αύξησης του πληθωρισμού και τις δυσανάλογα πενιχρές, όπως αποδείχθηκαν, μισθολογικές αυξήσεις των δημοσίων υπαλλήλων.
Οι πρόσφατες συζητήσεις για μέτρα λιτότητας έχουν ήδη προκαλέσει αντιδράσεις από τα βρετανικά συνδικάτα, ενώ ήδη συζητείται η πιθανότητα νέων απεργιακών κινητοποιήσεων. Ο Σουνάκ θα κληθεί να εξισορροπήσει την ανάγκη για μείωση των δημοσίων δαπανών με τις αντιδράσεις των δημοσίων υπαλλήλων, κάτι που προφανώς θα ενισχύσει την αντιπολίτευση.
Δημόσια υγεία
Τα γεμάτα νοσοκομεία και η έλλειψη νοσηλευτικού και παραϊατρικού προσωπικού αποτελούν τη νέα καθημερινότητα του πάλαι ποτέ κραταιού Εθνικού Συστήματος Υγείας (NHS). H αναμενόμενη αύξηση της ζήτησης για κλίνες στα νοσοκομεία κατά τη διάρκεια του επερχόμενου χειμώνα θα επιδεινώσει την κατάσταση.
Η άρση του προγράμματος Υγείας και Δημόσιας Πρόνοιας έχει μειώσει τη χρηματοδότηση του NHS κατά 13 δισ. στερλίνες οι οποίες θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν για την αντιστάθμιση του προβλήματος.
Την ίδια στιγμή, το υγειονομικό προσωπικό της Βρετανίας προετοιμάζεται για απεργιακές κινητοποιήσεις λόγω του αυξημένου κόστους διαβίωσης.
Ταμεία
Ο πληθωρισμός έχει ξεπεράσει το 10% και συνεχίζει την αυξητική του τροχιά. Η κυβέρνηση καλείται, πια, να εναρμονίσει τα επιδόματα πρόνοιας και τις συντάξεις ανάλογα με τον πληθωρισμό όπως προβλέπεται από τη σχετική νομοθεσία. Σημειωτέον πως η αύξηση των δημοσίων δαπανών αυτών θα αγγίξει τις 277 δισεκατομμύρια στερλίνες, το ήμισυ εκ των οποίων θα οφείλεται στις συντάξεις.
Brexit
Το Brexit παραμένει «ανοιχτή πληγή» για το κόμμα των Συντηρητικών. Το Πρωτόκολλο της Βόρειας Ιρλανδίας, βάσει του οποίου αποτρέπεται η δημιουργία σκληρών συνόρων στη νήσο της Ιρλανδίας και διαφυλάσσεται τόσο η συμφωνία του Μπέλφαστ όσο και η ενιαία ευρωπαϊκή αγορά, αποτελεί το κύριο πρόβλημα στο οποίο θα κληθεί να δώσει λύσεις ο νέος πρωθυπουργός.
Βρετανικές τράπεζες
Υπάρχει, παράλληλα, αυξημένη αβεβαιότητα όσον αφορά την προγραμματισμένη μείωση της τραπεζικής προσαύξησης από 8% σε 3% υπό την ηγεσία του Σούνακ, αφού η κυβέρνηση δεν μπορεί να απολέσει οποιαδήποτε αύξηση των κρατικών εσόδων.
Οι τράπεζες, από την πλευρά τους, ισχυρίζονται πως η περικοπή είναι απαραίτητη όσον αφορά την ανταγωνιστικότητά τους ενάντια σε άλλα χρηματοπιστωτικά κέντρα. Ο ΥΠΟΙΚ Τζέρεμι Χαντ δεν έχει μιλήσει ακόμα για την πιθανή μείωση του φόρου, τονίζοντας πως θα προβεί σε δηλώσεις στις 31 Οκτωβρίου.
Εσωκομματικές τριβές
Ο Σουνάκ, τέλος, καλείται να ενώσει το διασπασμένο κόμμα των Συντηρητικών το οποίο χαρακτηρίζεται από ιδεολογικές και πολιτικές διαφορές. Οποιαδήποτε πιθανότητα νίκης του κόμματος στις επερχόμενες εκλογές του 2024 θα βασιστεί στην εσωκομματική διπλωματική ικανότητα του νέου πρωθυπουργού. Σημειωτέον πως αρκετοί υποστηρικτές του πρώην πρωθυπουργού Μπόρις Τζόνσον συνεχίζουν να πιστεύουν πως ο Σούνακ ήταν ο λόγος της αποτυχίας του.