Πριν μερικές εβδομάδες έγινε το φιλολογικό μνημόσυνο του ήρωα Μάρκου Δράκου, από τους πλέον ενάρετους αντάρτες της ΕΟΚΑ. Πριν μερικά χρόνια, στο μνημόσυνο του, ήταν παρούσες οι αδελφές του Μεγαλύνη και Μαρία και μερικοί συναγωνιστές του, ανάμεσά τους ο Ευτύχιος Σαλάτας. Οι ήρωες Μάρκος Δράκος και Χαράλαμπος Μούσκος, που έπεσαν σε μάχη, υπήρξαν αδελφικοί φίλοι και μαζί στον αγώνα με τον Ευτύχιο Σαλάτα, ο οποίος επέζησε από μια ευλογημένη κλωστή και ζει στο Λυθροδόντα.
Στο μνημόσυνο του Μ. Δράκου, στα πρώτα στασίδια εντός της εκκλησίας ήταν εκπρόσωποι κομμάτων. Στην άλλη πλευρά πίσω, ήταν μερικοί αγωνιστές, ανάμεσά τους και ο Ευτύχιος Σαλάτας ο οποίος μπήκε στον αγώνα 22 χρονών και παρά τα χρόνια του, στεκόταν εκεί ευθυτενής παρακολουθώντας με ευλάβεια την επιμνημόσυνο δέηση. Στεκόταν εκεί με σοβαρό και συνάμα καλοσυνάτο παραστατικό, όπως τον απαθανάτισε ο φωτογράφος τότε στον αγώνα, όταν τον συνέλαβαν οι Εγγλέζοι και τον κρατούσαν σφιχτά δύο επικουρικοί, για να τον μπάσουν στο στρατιωτικό όχημα. Εκείνος ευθυτενής, αγέρωχος, αγέλαστος, αυστηρός και ωραίος, περπατούσε περήφανα κοιτάζοντας τους βασανιστές του με την αυτοπεποίθηση της δύναμης του δικαίου απέναντι στην υλική ισχύ του άδικου.
Καθώς η λειτουργία προχωρούσε, μπήκαν στην εκκλησία οι τεχνικοί με τις κάμερες για τα πλάνα των βραδινών ειδήσεων. Ο Ευτ. Σαλάτας παρέμεινε ατάραχος και συνέχισε να παρακολουθεί με ευλάβεια την επιμνημόσυνο δέηση ενώ οι κάμερες επικεντρώθηκαν στα πρώτα στασίδια.
Το μνημόσυνο έφτανε στο τέλος του καθώς ο ιερέας αναφώνησε:
«Μετά πνευμάτων δικαίων τετελειωμένων, την ψυχήν του δούλου σου, Σώτερ, ανάπαυσον, φυλάττων αυτήν εις την μακαρίαν ζωήν, την παρά σοι φιλάνθρωπε.
[…] Αιωνία σου η μνήμη, αξιομακάριστε και αείμνηστε αδελφέ ημών.»
Αιωνία η μνήμη, ψιθύρισε o Ευτύχιος Σαλάτας και κάποιος του έδωσε ένα μικρό αντίδωρο άρτου που το πήρε, το μοίρασε ακριβοδίκαια και έδωσε το ένα στον διπλανό του, που το πήρε κι εκείνος ως νάταν μυστικό της ΕΟΚΑ και το φύλαξε στην τσέπη στο σακάκι, δίπλα στην καρδιά του.
Η ζωή του Ευτύχιου Σαλάτα ως αντάρτη, κι αργότερα στα μαύρα χρόνια προ του 1974 και στην τουρκική εισβολή, κρατήθηκε από μια κλωστή και τις ευχές των γονιών του που τον ακολουθούσαν στα βουνά στη διάρκεια του αγώνα της ΕΟΚΑ 55-59, και όταν οι πραξικοπηματίες τον συνέλαβαν το 1974 για να τον εκτελέσουν σε μια ρεματιά αλλά την τελευταία στιγμή γλύτωσε πάλι για να τον στείλουν στη φυλακή και όταν μια εβδομάδα μετά, με την έναρξη της τουρκικής εισβολής το 1974, ο ίδιος πήγε για απόκρουσή της στην Κερύνεια. Ακόμη και πολιτικοί «εχθροί» του αναγνώριζαν την αφοσίωσή του στην πατρίδα και στο καθήκον του που υπηρέτησε ανθρώπινα και μεγαλόψυχα.
Ο υπεύθυνος για τις βραδινές ειδήσεις θα ήταν ικανοποιημένος με τα πλάνα από το μνημόσυνο και φέτος, χωρίς όμως να γνωρίζει για τον ασπρομάλλη παππού που στεκόταν παραπλεύρως κι ότι εκείνος ο λεβέντης παππούς ήταν η ζωντανή ιστορία της Κύπρου.
(η πρώτη εκδοχή του κειμένου δημοσιεύτηκε το 2019)
Κώστας Μαυρίδης,
Ευρωβουλευτής ΔΗΚΟ – S&D,
Πρόεδρος της Πολιτικής Επιτροπής για την Μεσόγειο