Του Ανδρέα Μορφίτη*
Με την πάροδο του χρόνου αλλά και κάτω από το φως των νέων δεδομένων και εμπειριών που αποκτούν οι χώρες – μέλη της Ε.Ε., φαίνεται να διαμορφώνονται νέες αντιλήψεις που οδηγούν αναπόφευκτα και σε νέες πολιτικές σχετικά με το θέμα της μετανάστευσης στην Ευρωπαϊκή Επικράτεια. Χαρακτηριστικά αναφέρω τις πιο κάτω πρόσφατες εξελίξεις:
1. Απόφαση Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου
Τα Κράτη Μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης μπορούν από τώρα και στο εξής να αρνηθούν την παραχώρηση επιδομάτων στους Eυρωπαίους μετανάστες οι οποίοι είναι άνεργοι, σύμφωνα με απόφαση του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου.
Η υπόθεση άνοιξε κατόπιν αγωγής Ρουμάνας, στην οποία το κράτος της Γερμανίας αρνήθηκε να παραχωρήσει επιδόματα, αφού ποτέ δεν κατάφερε να βρει εργασία στην χώρα.
Αν και η απόφαση αφορά τη Γερμανία, δεν αποκλείεται να αποτελέσει την αρχή για νέα δεδομένα σε όλα τα κράτη της Ευρωπαϊκής Ένωσης, σχετικά με το θέμα των λεγόμενων «τουριστών επιδομάτων».
Σύμφωνα με την απόφαση του Δικαστηρίου, τα κράτη μέλη έχουν το δικαίωμα να αρνηθούν την παραχώρηση επιδομάτων σε περίπτωση που τεκμηριώσουν ότι ο αιτητής έχει ταξιδεύσει στη χώρα όχι για να εργαστεί αλλά για να απολαμβάνει οικονομικής στήριξης.
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, έχει διευκρινίσει ότι η Ευρωπαϊκή Συνθήκη ξεκαθαρίζει ότι οι Ευρωπαίοι μετανάστες, θα πρέπει να εξασφαλίζουν τους οικονομικούς πόρους για να μπορούν να μείνουν μακροπρόθεσμα σε ένα κράτος μέλος. Η απόφαση του δικαστηρίου φαίνεται ότι ταυτίζεται με την θέση της Επιτροπής.
Η απόφαση αυτή χαιρετίστηκε από την Βρετανική Κυβέρνηση, η οποία πάντοτε έθετε το ζήτημα της εκμετάλλευσης από μέρους των Ευρωπαίων μεταναστών, του κράτους προνοίας.
2. Επιχειρήσεις έρευνας και διάσωσης μεταναστών
Η Βρετανία δεν θα υποστηρίξει τις επιχειρήσεις έρευνας και διάσωσης μεταναστών που επιχειρούν να φτάσουν στην Ευρώπη, οι οποίες προβλέπεται να διεξαχθούν στη Μεσόγειο, δήλωσε το Φόρεϊν Όφις. Η ανακοίνωση αυτή έγινε ενώ η ιταλική ναυτική επιχείρηση Μάρε Νόστρουμ, με την οποία διασώθηκαν μέσα σ’ ένα χρόνο περισσότεροι από 150.000 άνθρωποι στη θάλασσα, επρόκειτο να τερματιστεί εκείνη την εβδομάδα. Το βρετανικό Υπουργείο Εξωτερικών δήλωσε πως η θέση της κυβέρνησης διατυπώνεται στην απάντηση σε ερώτηση που είχε δημοσιοποιηθεί στις 15 Οκτωβρίου από τον ιστιότοπο της Βουλής των Λόρδων, της άνω βουλής του Βρετανικού κοινοβουλίου. «Δεν υποστηρίζουμε τις επιχειρήσεις έρευνας και διάσωσης που προβλέπεται να διεξαχθούν στη Μεσόγειο», έγραψε η Υφυπουργός Εξωτερικών Τζόις Ανελάι στην απάντησή της. «Πιστεύουμε ότι αυτές οι επιχειρήσεις δημιουργούν έναν ακούσιο “παράγοντα έλξης”, καθώς ενθαρρύνουν περισσότερους μετανάστες να επιχειρήσουν τον επικίνδυνο διάπλου της θάλασσας και οδηγούν συνεπώς σε περισσότερους τραγικούς και άχρηστους θανάτους», εξήγησε η Ανελάι.
Η θέση της κυβέρνησης είναι να επικεντρωθεί στις «χώρες προέλευσης και διαμετακόμισης» και να αγωνιστεί εναντίον των προσώπων που εξασφαλίζουν τον λαθραίο διάπλου των μεταναστών. Η Ε.Ε. άρχισε την 1η Νοεμβρίου την επιχείρηση «Τρίτων» με περιπολίες στη Μεσόγειο.Η εν λόγω επιχείρηση έχει στόχο να βοηθήσει, αλλά όχι να υποκαταστήσει «τη συνέχιση των σημαντικών προσπαθειών» που καταβάλλονται από τις ιταλικές Αρχές, σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή.
3. Κριτήριο κατοχής εθνικής γλώσσας για την άσκηση ορισμένων επαγγελμάτων.
Στη Βρετανία επικράτησε η άποψη ότι οι ξένες φροντίστριες ευάλωτων ατόμων θα πρέπει να κατέχουν επαρκώς την αγγλική γλώσσα και τα ιδιωτικά γραφεία εργασίας θα πρέπει να διασφαλίζουν το προσόν αυτό πριν από την τοποθέτηση ενδιαφερομένων σε ανάλογη εργασία ούτως ώστε οι εργαζόμενοι να μπορούν να επικοινωνούν με τους εργοδότες τους.
4. Περιορισμοί στην άσκηση του δικαιώματος με βάση τη Νομολογία του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων.
Σχετική μελέτη του Ινστιτούτου Δημογραφικής και Μεταναστευτικής Πολιτικής κατέγραψε, μεταξύ άλλων, την ακόλουθη νομολογία.
Με βάση τον κανονισμό 1612/68/ΕΟΚ είναι επιτρεπτό να ζητούνται επαρκείς γλωσσικές γνώσεις (π.χ. γνώση των Ελληνικών), αν αυτό είναι αναγκαίο για την κατάληψη συγκεκριμένης θέσης και προκύπτει από τη φύση της θέσης αυτής.
• Δεκ 379/87-Groёner: Κρίθηκε θεμιτός ο αποκλεισμός κοινοτικού αλλοδαπού για λόγους όχι οικονομικούς αλλά λόγω του ιδιαίτερου χαρακτήρα του πλαισίου του εν λόγω επαγγέλματος, εν προκειμένω ο αποκλεισμός κοινοτικής αλλοδαπής καθηγήτριας από τη διδασκαλία του μαθήματος της μουσικής, λόγω του ότι δεν μιλούσε την Ιρλανδική γλώσσα, στοιχείο που θεωρείται στην Ιρλανδία ουσιαστικό για τη στήριξη της εθνικής κουλτούρας μέσω της παιδείας. Κατά την προώθηση όμως της εθνικής γλώσσας, πρέπει α γίνεται σεβαστή η αρχή της αναλογικότητας και της μη διάκρισης.
• Δεκ-13/76 Don à Mantero: Με παρόμοια αιτιολογία το δικαστήριο έκρινε θεμιτό τον αποκλεισμό κοινοτικών αλλοδαπών παικτών από την εθνική ομάδα του κράτους μέλους υποδοχής.
• Δεκ C-340/89 Βλασσοπούλου: Σε Ελληνίδα υπήκοο, νομική σύμβουλο σε Γερμανική επιχείρηση και κάτοχο διδακτορικού τίτλου από Γερμανικό πανεπιστήμιο δεν επιτράπηκε η εγγραφή σε δικηγορικό σύλλογο επειδή το πρώτο της πτυχίο δεν είχε χορηγηθεί από Γερμανικό Πανεπιστήμιο.
Χωρίς αμφιβολία πιστεύουμε ότι τα πιο πάνω παραδείγματα (και όχι μόνο) θα μπορούσαν να αποτελέσουν καθοδηγητικούς παράγοντες στη διαμόρφωση και αναδιαμόρφωση της Κυπριακής Μεταναστευτικής Πολιτικής.
Ανδρέας Μορφίτης,
Αντιπρόεδρος Ινστιτούτου Δημογραφικής & Μεταναστευτικής Πολιτικής