Η Κύπρος ξεχωρίζει στη διαφθορά λόγω της συστημικότητας του φαινομένου. Η “μόλυνση” είναι ριζωμένη στο σύστημα με επιρροή στα όργανα και τις εξουσίες της πολιτείας. Ειδικά για το τραπεζικό σύστημα, η επιστήμη προσφέρει και την ανάλογη θεώρηση πραγμάτων με το φαινόμενο της «αιχμαλωσίας» της εξουσίας και των εποπτικών οργάνων: Όταν η εξουσία και εποπτεία υπηρετούν τα «ειδικά» συμφέροντα και επιδιώξεις των εποπτευομένων εις βάρος του συμφέροντος της κοινωνίας.
Για δεκαετίες αναδεικνύουμε την συστηματική παραβίαση από το κυπριακό τραπεζικό σύστημα, της ευρωπαϊκής νομοθεσίας περί καταχρηστικών ρητρών/πρακτικών με τους πελάτες/καταναλωτές, η οποία νομοθεσία ισχύει στην Κύπρο από το 1997. Η νομοθεσία ορίζει την εταιρεία/τράπεζα ως τον ισχυρό και τον καταναλωτή/πελάτη ως τον αδύνατο. Για αυτό, τα κράτη-μέλη οφείλουν να μεριμνούν για αποτελεσματικά μέσα προς εξάλειψη των καταχρηστικών, δηλαδή παράνομων, όρων και πρακτικών σε συμβάσεις με καταναλωτές/δανειολήπτες. Επιπλέον, τα κράτη-μέλη μεριμνούν για τη μελλοντική αποτροπή χρήσης τους, με σύσταση αποτελεσματικών μηχανισμών, με σκοπό την διευκόλυνση των αδυνάτων. Είμαστε στο 2020! Κι όμως τα θύματα παραπέμπονται ακόμη στα δικαστήρια, όπου η δύναμη της τράπεζας και η χρονοβόρα διαδικασία λειτουργούν εκβιαστικά πάνω στον αδύνατο, διαιωνίζοντας την αδικία. Κρίνοντας εκ του αποτελέσματος, η «αιχμαλωσία» είναι φανερή. Κάποιες φορές η κατάσταση είναι θλιβερή. Για παράδειγμα, άτομα που εμπλέκονταν στη χειραγώγηση τιμών τραπεζών στο χρηματιστήριο 1999-2000 (ποινικό αδίκημα), κατόπιν έτυχαν πολιτικού διορισμού για να εποπτεύουν τις τράπεζες!
Εφόσον ουδείς είναι υπεράνω της νομοθεσίας, το ζητούμενο είναι η συμμόρφωση στην πράξη. Η νομότυπη εναρμόνιση δεν αρκεί, αλλά επιτρέπει την «αιχμαλωσία». Μετά από καταγγελίες σε ευρωπαϊκό επίπεδο, η Ευρ. Επιτροπή [Γενική Διεύθυνση Δικαιοσύνης και Καταναλωτών, 5/6/2019] επιβεβαίωσε ότι έχει «εκφράσει επιφυλάξεις όσον αφορά την εσφαλμένη εφαρμογή από τις κυπριακές αρχές των νόμων σχετικά με τις καταχρηστικές ρήτρες των συμβάσεων που συνάπτονται με καταναλωτές. Για τον σκοπό αυτό, … κίνησε διαδικασία επί παραβάσει κατά της Κύπρου για μη ορθή εφαρμογή της νομοθεσίας της ΕΕ για τους καταναλωτές όσον αφορά τις τράπεζες… Κατά τη διάρκεια της διαδικασίας επί παραβάσει, οι κυπριακές αρχές δεσμεύτηκαν να αλλάξουν την εφαρμογή της νομοθεσίας για την προστασία των καταναλωτών, ώστε να ευθυγραμμιστεί πλήρως με τις απαιτήσεις του δικαίου της ΕΕ.»
Για το θέμα, δεν υπήρξε ποτέ διακαναλική συζήτηση. Αν όμως εφαρμόζονταν τα προβλεπόμενα, πολλά δεινά και συμφορές θα είχαν αποφευχθεί. Καθώς λοιπόν διάφοροι δηλώνουν ότι εξυπηρετούν το δημόσιο συμφέρον, η ελλιπής συμμόρφωση για εξάλειψη των καταχρηστικών τραπεζικών πρακτικών και όρων συνεχίζεται. Μοναδική προσδοκία στη δημοκρατία οι πολίτες, που έχουν την επιλογή και την ευθύνη.
Κώστας Μαυρίδης – Ευρωβουλευτής ΔΗΚΟ (S&D)
Πρόεδρος Πολιτικής Επιτροπής για τη Μεσόγειο