Του Αναστάση Θεοχαρίδη*
Παρ’ όλο που η ευθύνη εργοδότη συνιστά ιδιαίτερο είδος αμέλειας και εξειδικεύεται βάσει της νομολογίας, εντούτοις εντάσσεται και αυτό στις διατάξεις του Άρθρου 51 Κεφ. 148. Συγκριμένα, αφορά παράλειψη εκ μέρους του εργοδότη να μεριμνά για την ασφάλεια των εργαζομένων του στον χώρο εργασίας, κατά την εκτέλεση των εργασιακών τους καθηκόντων. Τέτοια υποχρέωση εργοδότη επιβάλλει μεταξύ άλλων την λήψη όλων των λογικά αναμενόμενων μέτρων, έτσι ώστε να μην τεθεί σε κίνδυνο η ασφάλεια των εργαζομένων. Μέσα σε αυτά τα πλαίσια και σε συνάρτηση πάντοτε με τη νομολογία, θα μπορούσαμε να ισχυριστούμε ότι ο κάθε εργοδότης έχει ειδική υποχρέωση να παρέχει ένα ασφαλές σύστημα εργασίας για τους εργαζόμενους του. Σχετική υπόθεση επί του θέματος, η «Δήμος Λεμεσού ν Χριστάκης Χαραλάμπους (1989)».
Οι όροι «ασφαλές σύστημα εργασίας» και «ασφαλής χώρος εργασίας», παραπέμπουν σε ένα σύστημα εργασίας το οποίο περιλαμβάνει μεταξύ άλλων: επαρκές προσωπικό για διεξαγωγή εργασίας, ασφαλή μηχανήματα για να χειρίζονται οι εργαζόμενοι, συνεχή και επαρκή επίβλεψη των εργαζομένων καθώς και καθοδήγηση τους, ασφαλή υποστατικά, καθαρός εργασιακός χώρος.
Θα πρέπει να τονίσουμε ότι ο εκάστοτε εργοδότης δεν έχει καθήκον να εξαλείψει κάθε μη λογικά αναμενόμενο κίνδυνο. Αυτό για το οποίο έχει καθήκον να μεριμνήσει ο κάθε εργοδότης είναι να λάβει εκείνα τα προστατευτικά μέτρα, τα οποία δύνανται να αντιμετωπίσουν και/ή αποκλείσουν κάθε λογικά αναμενόμενο κίνδυνο. Τέτοιου είδους μέτρα θα πρέπει να είναι λογικά και εφικτά, χωρίς η δαπάνη τους να είναι εντελώς δυσανάλογη προς το είδος και το μέγεθος του κινδύνου που στοχεύουν να εξαλείψουν.
Νομολογιακά έχει κριθεί ότι η ευθύνη εργοδότη περιλαμβάνει και την εξασφάλιση μέσων ασφαλούς διακίνησης εντός του εργασιακού χώρου. Επιπλέον, η ευθύνη εργοδότη επεκτείνεται και σε οδηγίες που εκδίδουν υφιστάμενοί εργαζόμενοι, με φαινόμενη εξουσία.
Στην υπόθεση Κωνσταντίνα Ανδρέου ν. ΚΕΑΝ, η 17χρονη ενάγουσα προσλήφθηκε στο εργοστάσιο ΚΕΑΝ, ως περιστασιακή εργάτρια. Την 1η ημέρα εργασίας της παθαίνει εργατικό ατύχημα με αποτέλεσμα να υποστεί ακρωτηριασμό. Πρωτόδικα το Δικαστήριο βρήκε υπεύθυνη την εταιρεία ΚΕΑΝ, επειδή όφειλε να εποπτεύει και να δίνει οδηγίες στην εργαζόμενη κατά την διεξαγωγή της εργασίας της (ήταν και η πρώτη της μέρα). Επομένως, σύμφωνα με το σκεπτικό του πρωτόδικου Δικαστή είχε παραβιαστεί το ασφαλές σύστημα εργασίας από πλευράς εργοδοτών. Το Ανώτατο Δικαστήριο, ανέτρεψε την απόφαση με το σκεπτικό ότι ορθά βρέθηκε ένοχη η ΚΕΑΝ, επειδή δεν έδωσε οδηγίες, αλλά εκδίκασε 25% συντρέχουσα αμέλεια στην 17χρονη, επειδή σύμφωνα με την ηλικία της μπορούσε να αντιληφθεί την επικινδυνότητα της πράξης της.
Το καθήκον εργοδότη να παρέχει ένα ασφαλές σύστημα εργασίας εκπληρώνεται αν οι προφυλάξεις τις οποίες λαμβάνει είναι εύλογες και ανάλογες με αναμενόμενο κίνδυνο. Με άλλα λόγια, δεν υπάρχει απόλυτη υποχρέωση εργοδότη να επινοήσει σύστημα εργασίας, απαλλαγμένο από κάθε κίνδυνο. Στην υπόθεση Ζωή Κωνσταντίνου ν. The Cyprus Phasouri Plantations, το Ανώτατο δεν δικαίωσε την εργαζόμενη, επειδή υπήρχε ισχυρή μαρτυρία ότι το σύστημα εργασίας ήταν εύλογα ασφαλές.
Γενικά, θα πρέπει σε κάθε περίπτωση να αποδεικνύεται αμέλεια για παράβαση του νομικού καθήκοντος του εργοδότη. Μια τέτοια παράβαση, θα πρέπει απαραίτητα να συνδέεται με αιτιώδη συνάφεια με το ζημιογόνο αποτέλεσμα. Το βάρος απόδειξης βρίσκεται πάντοτε στους ώμους του ενάγοντος.
Εν κατακλείδι, θα πρέπει επίσης να καταγραφεί ότι ο εργοδότης ευθύνεται και για ενδεχόμενη αμέλεια που επιδεικνύουν οι εργαζόμενοι του έναντι των συναδέλφων τους. Εάν για παράδειγμα έχουμε εργατικό ατύχημα και δεν έχουμε άμεση πράξη ή παράλειψη της εργοδότριας εταιρείας, αλλά κάποιου από τους εργαζομένους της, εκ προστήσεως ευθύνη βαραίνει την εργοδότρια εταιρεία ως αποτέλεσμα της ανυπαρξίας ασφαλούς συστήματος εργασίας.
*Νομικός Σύμβουλος, Διεθνολόγος, Πολιτικός Επιστήμονας
