Ο πρόσφατος ισχυρός σεισμός και η έντονη μετασεισμική ακολουθία σε Τουρκία και Συρία, που είχαν ως αποτέλεσμα το θάνατο χιλιάδων συνανθρώπων μας, καταδεικνύουν για ακόμη μια φορά την ανάγκη που υπάρχει για τη άμεση λήψη προληπτικών μέτρων που θα συμβάλουν στην προστασία του κτηριακού αποθέματος της χώρας μας έναντι τέτοιων φαινομένων. Η Κύπρος εξάλλου βρίσκεται σε σεισμογενή περιοχή και άρα ο κίνδυνος απώλειας ανθρώπινων ζωών στην περίπτωση μιας ισχυρής σεισμικής δράσης είναι υπαρκτός.
Τα προβλήματα του υφιστάμενου, γερασμένου και εν πολλοίς ασυντήρητου κτηριακού αποθέματος της χώρας μας, καθιστούν την ανάγκη αυτή ακόμη πιο επιτακτική. Η ανησυχία επικεντρώνεται κυρίως στα παλαιά κτήρια, και δη σε αυτά που έχουν σχεδιαστεί με καθόλου ή λιγότερες απαιτητικές αντισεισμικές πρόνοιες. Αξίζει να σημειωθεί ότι ο πρώτος αντισεισμικός κώδικας στην Κύπρο υιοθετήθηκε μόλις το 1994. Ταυτόχρονα, μεγάλο μέρος του κτηριακού μας αποθέματος έχει ανεγερθεί σε χρονικές περιόδους κατά τις οποίες γινόταν χρήση ακατάλληλων δομικών υλικών (π.χ. ακατάλληλων αδρανών) ή και πριν από τη θεσμοθέτηση της υποχρεωτικής επίβλεψη των κατασκευαστικών εργασιών από Υπεύθυνο Μηχανικό. Επιπρόσθετα, η απουσία συστηματικής ή και τακτικής συντήρησης των κτηρίων, εκ των πραγμάτων, αυξάνει τη δομική τους τρωτότητα, ενώ αποτελεί και την κύρια συνιστώσα της ύπαρξης μεγάλου αριθμού επικίνδυνων και ετοιμόρροπων οικοδομών στη χώρα μας. Αυτό εξάλλου καταδεικνύεται και από τα αυξανόμενα περιστατικά κατάρρευσης τμημάτων κτηρίων, με πρόσφατο παράδειγμα τις καταρρεύσεις μπαλκονιών και προβόλου σε πολυκατοικίες στη Λεμεσό.
Είναι γεγονός ότι τα υφιστάμενα νομοθετικά εργαλεία είναι περισσότερο πυροσβεστικά παρά προληπτικά και αποδεδειγμένα δεν είναι αποτελεσματικά στον βαθμό που θα έπρεπε για να λύσουν το πρόβλημα. Καθίσταται επίσης σαφές ότι εάν δεν λάβουμε άμεσα μέτρα που θα εστιάζουν στη ρίζα του προβλήματος, αυτό θα μεγεθύνεται.
Υπάρχει, βεβαίως, μια σειρά μέτρων και ρυθμίσεων που μπορούν να εφαρμοστούν για την προστασία του κτηριακού αποθέματος της χώρας μας, τα οποία το ΕΤΕΚ έχει θέσει στην πολιτεία. Πρωτίστως, θα πρέπει να θεσπιστεί ένα αποτελεσματικό νομοθετικό πλαίσιο για τη διενέργεια τακτικών επιθεωρήσεων στα κτήρια, το οποίο θα προϋποθέτει την έκδοση σχετικού πιστοποιητικού ως αποτέλεσμα του πρωτοβάθμιου οπτικού ή επόμενου ελέγχου. Η εφαρμογή μιας τέτοιας ρύθμισης θα διασφαλίσει ότι λαμβάνονται τα απαραίτητα μέτρα για την επιδιόρθωση τυχόν φθορών ή και βλαβών στα κτήρια, έγκαιρα, ήτοι σε χρόνο που δεν έχουν καταστήσει την οικοδομή ή μέρος της επικίνδυνη για τους ένοικους και τους διερχομένους. Επιπρόσθετα, θα συμβάλει στη μείωση της δομικής τρωτότητας των οικοδομών. Το ΕΤΕΚ έχει καταθέσει πρόταση στην πολιτεία επί του θέματος, και καταβάλλει προσπάθειες για την άμεση προώθηση και εφαρμογή της.
Πέραν από τον πρωταρχικό στόχο της προτεινόμενης ρύθμισης, αυτόν της προστασίας της ανθρώπινης ζωής, η εφαρμογή της θα έχει αναντίλεκτα και άλλα πολλαπλασιαστικά οφέλη για τον πολίτη και την κοινωνία ευρύτερα. Μεταξύ άλλων, η θέσπιση διαδικασιών διενέργειας τακτικών επιθεωρήσεων και προσεισμικών ελέγχων σε κτήρια, θα συμβάλει ουσιαστικά στην προστασία των διατηρητέων και ιστορικών μας οικοδομών, προστατεύοντας την πολιτιστική μας κληρονομιά από την φθορά και τον αφανισμό. Ταυτόχρονα, θα αυξήσει τη διάρκεια ζωής των οικοδομών, δημιουργώντας τις κατάλληλες προϋποθέσεις για την ενεργειακή τους αναβάθμιση.
Το ΕΤΕΚ, με γνώμονα την ενθάρρυνση των τακτικών επιθεωρήσεων στα κτήρια, έχει ετοιμάσει μεθοδολογία και τεχνικά εγχειρίδια για τη διενέργεια πρωτοβάθμιων οπτικών ελέγχων σε οικοδομές, τα οποία βρίσκονται αναρτημένα στην ιστοσελίδα για ελεύθερη χρήση, από τους Μηχανικούς του τόπου.
Επιπρόσθετα, το κράτος έχει υποχρέωση να προωθήσει άμεσα μια δέσμη μέτρων και κινήτρων που θα ενθαρρύνουν την δομοστατική αναβάθμιση παλαιών οικοδομών που έχουν σχεδιαστεί χωρίς την εφαρμογή αντισεισμικού κώδικα, με γνώμονα τη θωράκιση του κτηριακού μας αποθέματος στην περίπτωση ενός ισχυρού σεισμού, με προτεραιότητα τα κτήρια δημόσιας χρήσης. Στο ίδιο πλαίσιο, θα πρέπει να δοθούν κίνητρα στους πολίτες για να προχωρήσουν στην ταυτόχρονη δομοστατική και ενεργειακή αναβάθμιση των οικοδομών τους.
Ιδιαίτερα σημαντική για την προστασία των κτηρίων είναι και η πρόταση που κατέθεσε το Επιμελητήριο στο κράτος για τη δημιουργία Μητρώου Ηλεκτρονικής Ταυτότητα Κτηρίων. Πρόκειται για ένα εξαιρετικής σημασίας εργαλείο, καθώς με τη δημιουργία του θα δίνεται η δυνατότητα και να εντοπίζεται άμεσα και συγκεντρωτικά χρήσιμη πληροφόρηση για το σύνολο των κτηρίων της χώρας. Η δημιουργία Μητρώου Ηλεκτρονικής Ταυτότητας Κτηρίων θα επιφέρει σημαντικά οφέλη τόσο για τους πολίτες όσο και για το κράτος, αφού θα δύναται να εξαχθούν συμπεράσματα για τη διαμόρφωση εθνικής στρατηγικής για μια σειρά από καίρια ζητήματα όπως, για παράδειγμα για την κατάρτιση Σχεδίων Επιχορήγησης για τη δομοστατική και ενεργειακή αναβάθμιση κτηρίων στη βάση των αναγκών που υπάρχουν. Αξίζει να σημειωθεί το παράδειγμα της Ελλάδας, όπου πλέον η καταχώρηση Ηλεκτρονικής Ταυτότητας Κτηρίου, απαιτείται, μεταξύ άλλων για όλα τα νέα κτήρια και κατά την αγοραπωλησία ακινήτων.
Λυδία Μηνά
Πολιτικός Μηχανικός,
Επιστημονική Λειτουργός ΕΤΕΚ