Η παραπληροφόρηση για τραπεζικά θέματα στην Κύπρο, κορυφώθηκε αρχές του 2013 από εξαρτώμενους της εξουσίας και των τραπεζών στα ΜΜΕ, στο Προεδρικό, στις εποπτικές αρχές κ.ά. Απέναντι στον ορυμαγδό παραπληροφόρησης, τεκμηριώναμε τότε ότι μόνο καταθέσεις μέχρι €100.000 είναι εγγυημένες από το κράτος, όπως υποχρεωτικά επέβαλλε η ευρωπαϊκή νομοθεσία που ίσχυε προ πολλού στην Κύπρο κι ότι οποιαδήποτε αποκοπή στο εγγυημένο ποσό απαγορεύεται. Τελικά, το καταστροφικό κούρεμα καταθέσεων επιβεβαίωσε τα πιο πάνω, που επίσης επιβεβαίωσαν η Ευρ. Επιτροπή και η Ευρ. Κεντρ. Τράπεζα (ΕΚΤ).
Σήμερα, οι πολίτες προσδοκούν αξιόπιστη ενημέρωση και απονομή της δικαιοσύνης, αλλά παραπληροφόρηση και κακοδικίες ακόμη επιβιώνουν. Χαρακτηριστικά, ηλεκτρονικό ΜΜΕ με επίκεντρο την οικονομία ελέγχεται από μεγάλη τράπεζα, ενώ τα κυπριακά δικαστήρια απορρίπτουν κάθε αίτημα για παραπομπή προδικαστικού ερωτήματος στο Δικαστήριο της ΕΕ, που να αφορά τραπεζικές καταχρήσεις/παρανομίες. Γι΄ αυτό, παραθέτουμε μερικά βασικά στοιχεία για τα επιτόκια στην Κύπρο και στην Ευρωζώνη.
Τα δάνεια μπορεί να έχουν (α) σταθερό επιτόκιο (π.χ. 5%) και επομένως σταθερή δόση αποπληρωμής μέχρι εξόφλησής τους, είτε (β) κυμαινόμενο επιτόκιο, όπως είναι η πλειοψηφία και στην Κύπρο, με ανάλογα κυμαινόμενη δόση. Τα δάνεια με κυμαινόμενο επιτόκιο είναι γενικά δύο ειδών: εκείνα που βασίζονται στο επιτόκιο που καθορίζει η ΕΚΤ κι εκείνα που βασίζονται στο επιτόκιο Euribor, το οποίο καθορίζεται στην χρηματιστηριακή αγορά. Το κυμαινόμενο επιτόκιο σε δάνειο αποτελείται από το βασικό επιτόκιο (π.χ. της ΕΚΤ ή το Euribor), συν ένα περιθώριο κέρδους, αναλόγως του κινδύνου. Γενικά, τα στεγαστικά δάνεια εκτιμώνται χαμηλού κινδύνου, ενώ τα καταναλωτικά υψηλότερου κινδύνου με ανάλογα υψηλότερο επιτόκιο. Η χρήση πιστωτικών καρτών με αποπληρωμή σε μηνιαίες δόσεις έχει πολύ υψηλό επιτόκιο, συνήθως διψήφιο. Ο πελάτης που έχει εντολή στην τράπεζα για εξόφληση όλου του ποσού κάθε συναλλαγής, δεν χρεώνεται επιτόκιο, δεδομένου ότι έχει ανάλογο ποσό στο λογαριασμό και αυτόματη εντολή στην τράπεζα για πλήρη εξόφληση.
Για χρόνια επικρατούσε στην Κύπρο η παραπλάνηση με διαφημίσεις για «flat rate» (π.χ. 6% για ενοικιαγορά), ενώ το πραγματικό επιτόκιο ήταν περίπου διπλάσιο! Σήμερα, οι τραπεζικές χρεώσεις σε ένα δάνειο αυξάνουν το πραγματικό κόστος δανεισμού π.χ. έξοδα εξυπηρέτησης δανείου. Η ΕΕ υποχρεώνει κάθε πιστωτικό ίδρυμα να παρουσιάζει εκ των προτέρων το ΣΕΠΕ (Συνολικό Ποσοστό Ετήσιας Επιβάρυνσης, που συμπεριλαμβάνει τους τόκους μαζί με άλλες επιπλέον χρεώσεις), ώστε ο ενδιαφερόμενος να έχει ένα αξιόπιστο εργαλείο σύγκρισης του συνολικού κόστους δανεισμού. Το επιτόκιο χωρίς «ενσωματωμένες» τις επιπλέον χρεώσεις, παραπλανά αφού οι υπερχρεώσεις αυξάνουν το κόστος δανεισμού.
Εντός Ευρωζώνης, η Κύπρος βρίσκεται ψηλά στα επιτόκια δανεισμού και χαμηλά στα καταθετικά, ένδειξη μειωμένου ανταγωνισμού. Πάντως, η συμπεριφορά του καταναλωτή μπορεί να επιδράσει ανάλογα. Για παράδειγμα, κσθώς το ποσό εγγυημένης κατάθεσης μέχρι €100.000 ανά τράπεζα παραμένει, στην Κύπρο προσφέρουν επιτόκιο με σημαντική ψαλίδα, από 1% μέχρι 3%, η οποία διευρύνεται στην ευρωζώνη, μαζί ενδεχομένως με κινδύνους. Πάντως, ένας καταναλωτής στην επιδίωξή του συμφέροντος του, μπορεί να «ανταμείβει» με τις καταθέσεις του ή να «τιμωρεί» ανάλογα. Μια τέτοια συμπεριφορά εξυπηρετεί το ατομικό συμφέρον, αλλά και συλλογικά την οικονομία ενισχύοντας τον ανταγωνισμό.
Κώστας Μαυρίδης,
Ευρωβουλευτής (ΔΗΚΟ – S&D),
Πρόεδρος της Πολιτικής Επιτροπής για την Μεσόγειο