Η διαρροή των θεμάτων του εξεταστικού δοκιμίου των Νέων Ελληνικών ταρακούνησε όλους/ες κι έφερε το εκπαιδευτικό σύστημα και την κοινωνία αντιμέτωπους με τις ψευδαισθήσεις από τις οποίες διακατέχονται. Δυστυχώς, το Υπουργείο Παιδείας συνεχίζει να ζει μέσα στις ψευδαισθήσεις, πως το πρόβλημα στο εκπαιδευτικό μας σύστημα επιλύεται με κάποιες σπασμωδικές και χωρίς επιστημονική τεκμηρίωση αλλαγές, τις οποίες βάζει κάτω από την ομπρέλα «εκσυγχρονισμός». Αλλαγές στα τετράμηνα, φυσικά όχι για όλα τα παιδιά. Αύξηση ωρών διδασκαλίας της μητρικής γλώσσας στο ωρολόγιο πρόγραμμα. Αύξηση ωρών για τη διδασκαλία αρχαίων ελληνικών. Δείκτες επιτυχίας και επάρκειας, για να είμαστε σε θέση να αξιολογούμε και να επιρρίπτουμε ευθύνες στους άλλους, ευθύνες πότε στους/στις μαθητές/τριες και πότε στους εκπαιδευτικούς. Εκθέσεις Σχολικής Προόδου από το Νηπιαγωγείο, οι οποίες θα πηγαίνουν για ενημέρωση και στους γονείς. Εκπαιδευτικά κουπόνια για τα παιδιά της Προδημοτικής Εκπαίδευσης, ακολουθώντας τις εισηγήσεις του οικονομολόγου Μίλτον Φρίντμαν, θεμελιωτή του νεοφιλελεύθερου μοντέλου οικονομίας και άλλες πολλές ευφάνταστες αλλαγές «εκσυγχρονισμού».
Τα ερωτήματα που πρέπει να θέσουμε στους εαυτούς μας είναι πολλά. Θέλουμε όντως να αλλάξουμε το σχολείο; Θέλουμε κριτικά εγγράμματους πολίτες; Θέλουμε να αλλάξουμε τη σχολική κουλτούρα; Θέλουμε παιδιά που να μην αναπαράγουν με στατικό τρόπο Λόγους που κυριαρχούν στην κοινωνία, αλλά να διαλέγονται με τους Λόγους αυτούς. Παρόλα αυτά και παρόλες τις διακηρύξεις για εκσυγχρονισμό το Υπουργείο αναπαράγει μέσω της εκπαιδευτικής του πολιτικής μια συγκεκριμένη οπτική για τη μάθηση. Ταυτόχρονα, «εκσυγχρονίζει» δήθεν το εκπαιδευτικό σύστημα, αλλά η εννοιολόγηση της οργάνωσης του χώρου και του χρόνου στο σχολείο συνεχίζει να είναι η ίδια. Συνεχίζει το εκπαιδευτικό σύστημα να εγκλωβίζει τους/τις μαθητές/τριες στο στενό πλαίσιο του σχολικού χώρου και το Υπουργείο να διαβουλεύεται με τον οποιοδήποτε για θέματα αναλυτικών και ωρολογίου προγράμματος, αγνοώντας παντελώς τους μάχιμους εκπαιδευτικούς και τα ίδια τα παιδιά.
Υπουργέ μου, αν θεωρείτε πως το πρόβλημα του εκπαιδευτικού μας συστήματος είναι οι ώρες διδασκαλίας, οι εξετάσεις και η «ύλη», τότε να είστε βέβαιος πως αποτύχαμε παταγωδώς! Δεν μπορείς να λες πως θέλεις βελτίωση μαθησιακών αποτελεσμάτων και κριτικά εγγράμματους πολίτες, όταν δεν αλλάζεις την οπτική σου για το τι είναι σχολείο και τι είναι γνώση. Δεν μπορείς να λες πως θέλεις βελτίωση μαθησιακών αποτελεσμάτων, όταν απλά το ενδιαφέρον σου είναι να γεμίζεις με εξετάσεις και εξετάσεις τα σχολεία. Δεν μπορείς να λες πως θέλεις να φτιάξεις κριτικά εγγράμματους πολίτες, όταν όλες οι εκπαιδευτικές σου πολιτικές διαμορφώνουν πολίτες σε ένα κατεξοχήν εξουσιαστικό περιβάλλον με εποπτεία, πειθαρχία, και έλεγχο (αν θέλουμε να υιοθετήσουμε τις απόψεις του Faucault) από την αυθεντία. Δεν μπορείς να λες πως προασπίζεσαι το Δημόσιο Σχολείο, όταν δεν μάχεσαι με όλες σου τις δυνάμεις για ένα Δημοκρατικό και Ανθρώπινο Σχολείο για ΟΛΑ τα παιδιά.
Απλά αγχώνεις περισσότερο τους εκπαιδευτικούς και τους/τις μαθητές/τριες με εξετάσεις και ύλη, μπροστά σε ένα ωρολόγιο πρόγραμμα που φαίνεται βουνό. Δεν μπήκαμε ποτέ στη θέση των μαθητών/τριών για το πώς βιώνουν το σχολείο. Ξυπνάνε το πρωί κατά τις 6:30, τους σπρώχνουν για κανένα 15λεπτο οι γονείς τους να σηκωθούν, για να ετοιμαστούν για το σχολείο και 7:30 ξεκινούν τα μαθήματά τους. Την πρώτη περίοδο κάνουν γρήγορα ελληνικά με σκοπό να μάθουν τα είδη των επιρρημάτων ή των δευτερευουσών προτάσεων. Τη δεύτερη περίοδο θα τρέξουν στο κλειστό για να κάνουν γυμναστική. Την τρίτη περίοδο θα κάνουν φυσική στο εργαστήριο για τους νόμους του Νεύτωνα και επειδή δεν θα προλάβουν να εργαστούν σε ομάδες, θα πρέπει μέσα σε 45 λεπτά να μάθουν παπαγαλία το τι είναι η αδράνεια, για να γράψουν στις εξετάσεις. Την τέταρτη περίοδο θα κάνουν αρχαία ελληνικά με αυξημένες ώρες στο ωρολόγιο πρόγραμμα και θα αρχίσουν να μουρμουρούν, γιατί κάνουν δομιστικού τύπου ασκήσεις. Την πέμπτη περίοδο θα κάνουν ξανά ελληνικά, για να διαβάσουν ένα ανιαρό κείμενο από το σχολικό εγχειρίδιο με σκοπό να κάνουν περίληψη χωρίς να ξέρουν τον λόγο για τον οποίο γράφουν. Την έκτη περίοδο θα κάνουν ιστορία, ώστε να μάθουν παπαγαλία τα διάφορα γεγονότα της βυζαντινής περιόδου, με τον καθηγητή να ωρύεται για το γεγονός ότι τη βυζαντινή ιστορία την έχουν διδαχθεί άλλες δύο φορές σε δημοτικό και γυμνάσιο και την τελευταία ώρα θα μπει ο καθηγητής γεωγραφίας, ο οποίος επειδή δεν προλαβαίνει θα βάλει τους/τις μαθητές/τριες να κάνουν στο σπίτι ένα project για τα αξιοθέατα της Γαλλίας. Θα σχολάσουν, θα φάνε γρήγορα γρήγορα, γιατί αμέσως μετά έχουν ιδιαίτερα αγγλικά και αφού τελειώσουν θα πάνε φυσική και μετά χημεία. Στο ενδιάμεσο κάποιοι θα πρέπει να κάνουν προπόνηση. Όταν τελειώσουν, θα έρθουν σπίτι εξουθενωμένοι/ες για να ρωτηθούν από τους γονείς τους, αν έχουν τελειώσει τα μαθήματά τους. Το βέβαιο είναι πως δεν υπάρχει ενήλικας εργαζόμενος/η που να εργάζεται 12-14 ώρες καθημερινά, σε συνεχές ωράριο. Οι μαθητές/τριές μας όχι μόνον εργάζονται τόσες πολλές ώρες, αλλά βρίσκονται σε ένα κατεξοχήν εξουσιαστικό περιβάλλον με εποπτεία, πειθαρχία, και έλεγχο, με αποθηκευτικού τύπου λογικές στη διδασκαλία και με εκπαιδευτικούς που εξουθενώνονται από τη λογική του εκπαιδευτικού συστήματος.
Συνεπώς, το ερώτημα είναι ξεκάθαρο. Όντως, θέλουμε μια άλλη εκπαίδευση; Θέλουμε ένα άλλο είδος σχολείου, Ανθρώπινο και Δημοκρατικό για ΟΛΑ τα παιδιά; Ο «εκσυγχρονισμός» που γίνεται αυτή τη στιγμή στο εκπαιδευτικό μας σύστημα οδηγεί στην ψευδαίσθηση πως θα υπάρξει βελτίωση στα μαθησιακά αποτελέσματα των μαθητών/τριών. Δυστυχώς, με τις επιλογές που γίνονται δεν μπορεί να υπάρξει βελτίωση. Δεν έχει αλλάξει η αντίληψη του συστήματος για το τι είναι γνώση, χώρος και χρόνος στο σχολείο. Φαίνεται ξεκάθαρα πως ο στόχος του εκπαιδευτικού συστήματος δεν είναι ο/η πολίτης ως διανοούμενος/η που μπορεί να «διαβάσει» τον κόσμο, να είναι σε θέση να σταθεί κριτικά απέναντι σε τρόπους θέασης του και να τοποθετηθεί, αλλά ο/η πολίτης ως απλός εκτελεστής γενικών προσταγμάτων. Το εκπαιδευτικό σύστημα δεν έμαθε τα παιδιά ποτέ να σκέφτονται, δεν τα έμαθε ποτέ να στέκονται κριτικά. Το εκπαιδευτικό σύστημα προάγει και επικροτεί μέσω των διαγωνισμάτων την παπαγαλία και δεν καλλιεργεί δεξιότητες.
Ας αλλάξουμε λοιπόν το σχολείο. Ας στηρίξουμε το Δημόσιο Σχολείο για ένα Δημοκρατικό και Ανθρώπινο Σχολείο για ΟΛΑ τα παιδιά. Το χρωστάμε στους εκπαιδευτικούς που μάχονται μέσα σε αντίξοες συνθήκες, το χρωστάμε στη νέα γενιά, το χρωστάμε στα παιδιά μας…
Μάριος Στυλιανού
Πρόεδρος Προοδευτικής Κίνησης Δασκάλων και Νηπιαγωγών