Της παιδοψυχιάτρου
κ. Μυρσίνης Αρμένακα
Είμαστε στην περίοδο των Χριστουγέννων. Πολλοί έχουν στολίσει τα σπίτια τους ,έχουν ήδη αρχίσει τις αγορές και τα δώρα για τις γιορτές.
Όμως τι είναι αυτό που κάνει τα Χριστούγεννα Ευτυχισμένα;
Πολλοί μπαίνουν στην διαδικασία να στολίζουν υπερβολικά το σπίτι τους θέλοντας να δείξουν την χαρά τους και την συμμετοχή τους στην γιορτινή διάθεση .Σε άλλες χώρες που ο στολισμός είναι μεγάλο θέμα στις γειτονιές ,π.χ. στις Η.Π.Α. έχει διαπιστωθεί ότι πολλοί μπαίνουν σένα αέναο ανταγωνισμό με στόχο να δείξουν πιο φιλικοί προς τους γείτονες ,πιο ανοικτοί και κοινωνικοί. Ενώ σπίτια που δεν ήταν στολισμένα θεωρούνταν πιο απόμακρα τα άτομα που έμεναν σε αυτά .Η υπερβολή αυτή οδηγεί άτομα με λίγους φίλους στην γειτονιά να χρησιμοποιούν τον στολισμό για να προσελκύσουν γύρω τους γείτονες. Ήδη έχουν γυρισθεί πολλές ταινίες με τέτοιο θέμα.
Κατά πόσο όμως επιτυγχάνει τον σκοπό του μια τέτοια κίνηση ;
Επίσης έχουμε συνδέσει τις ευτυχισμένες γιορτές με υπερβολική κατανάλωση .
Αν σκεφθούμε όμως τα χαρούμενα Χριστούγεννα του παρελθόντος αυτό που φαίνεται να δημιουργεί μια γιορτινή ατμόσφαιρα ήταν το πιο οικογενειακό κλίμα ,όπου τα θρησκευτικά έθιμα τηρούνταν πιο πιστά και υπήρχε μια ζεστασιά και θαλπωρή.
Όταν ο σκοπός του εορτασμού αρχίζει και τελειώνει με την προκαθορισμένη αγορά και ανταλλαγή δώρων διαπιστώνουμε ότι γρήγορα βαριόμαστε και νιώθουμε ένα αίσθημα κενού .
Το να συνδέουμε τον καταναλωτισμό με τον σύγχρονο τρόπο εορτασμού των Χριστουγέννων και της Πρωτοχρονιάς υποθάλπουμε όλους τους παράγοντες που μπορούν να δημιουργήσουν πραγματικά χαρούμενες γιορτές, όπως λένε και οι Kasser και συνεργάτες στην μελέτη τους.
Επίσης μην ξεχνάμε ότι πολλοί άνθρωποι που γιορτάζουν τα Χριστούγεννα μαζί μας δεν μοιράζονται την ίδια απόλαυση στις γιορτές ακόμα και αν μπαίνουν στην διαδικασία του στολισμού ή των εθίμων με τα δώρα.
Όσον αφορά τα παιδιά όσο μεγαλώνουν πλησιάζει η στιγμή που αντιλαμβάνονται τον μύθο για τον Αϊ Βασίλη. Από μελέτες των Blair και συν έχει βρεθεί ότι γύρω στα 8 έτη κατά μέσο όρο καταλαβαίνουν την αλήθεια. Το εντυπωσιακό είναι ότι ενώ τα παιδιά αντιδρούν ήπια στο νέο της μη ύπαρξης του Αϊ Βασίλη ,οι γονείς στεναχωριούνται περισσότερο στην ανακάλυψη αυτή.
Το πότε τα παιδιά αντιλαμβάνονται την μη ύπαρξη του Αϊ Βασίλη σχετίζεται με το αναπτυξιακό στάδιο των παιδιών και την γνωσιακή τους ωρίμανση. Σταδιακά φαίνεται ότι υπάρχει μείωση των ποσοστών πίστης στις ηλικίες των 4 και 6 ετών κάτι που σχετίζεται και με την ωρίμανση που αναφέρεται σε θεωρίες όπως του Piaget.
Tα παιδιά μικρότερης ηλικίας δεν εντυπωσιάζονται με τις εκπληκτικές δυνατότητες του Αϊ Βασίλη ούτε με τις μη λογικές απαντήσεις που δίνουμε στις ερωτήσεις τους.
Στις μικρές ηλικίες η φαντασία συγχέεται με την πραγματικότητα .Παρόλα αυτά βλέπουμε παιδιά μεγαλύτερης ηλικίας με καλή κριτική ικανότητα να αρκούνται στις απαντήσεις που τους παρέχονται. Φαίνεται ότι σημαντικό παράγοντα παίζει και η ύπαρξη της πίστης στο να παραμένουν για λίγο καιρό ακόμα οι απόψεις αυτές.
Εξάλλου και οι ενήλικες πάντα περιμένουμε ένα θαύμα και προσπαθούμε να διατηρούμε μέσα από τα παιδιά μας την ελπίδα και την αφέλεια αυτή.
Τα παιδιά ξέρουν το ότι να προσποιούνται και να φαντάζονται είναι πολύ διαφορετικό από την πραγματικότητα .Ξέρουν ότι δεν μπορείς να φας ένα φανταστικό φαγητό ούτε να γράψεις με ένα αόρατο μολύβι, αλλά τους αρέσει να πιστεύουν ότι είναι δυνατό να υπάρχουν εναλλακτικοί τρόποι να λειτουργεί ο κόσμος .Ταυτόχρονα τα παιδιά πιστεύουν κατά λέξη αυτά που τους λένε οι ενήλικες αν υπάρχουν έστω και οι παραμικρές υπόνοιες.
Από μελέτη της δεκαετίας του 80 στην Αμερική καταγράφηκε ότι ακόμα και αν οι γονείς δεν πιστεύουν ,λόγω θρησκείας, τα παιδιά τους πίστευαν στην ύπαρξη του. Αϊ Βασίλη, όπως έγινε σε Εβραιόπουλα που ερωτήθηκαν.
Βλέποντας τις διαφημίσεις που μετρούν αντίστροφα τον χρόνο μέχρι τις γιορτές αντιλαμβάνομαι το άγχος των γονιών που φέτος δυσκολεύονται να ανταπεξέλθουν στις υποχρεώσεις τους.
Η αγωνία φαίνεται να είναι αντίστροφη της χαράς των παιδιών τους ως προς την έλευση των γιορτών.
Ιδιαίτερα στους ενήλικες και λιγότερο στα παιδιά η περίοδος μπορεί να είναι στρεσογόνα και να προκαλεί έξαρση σε ψυχικές διαταραχές. Η απώλεια ενός κοντινού μας ατόμου, η απομάκρυνση από κάποια μέλη της οικογένειας όταν υπάρχει διαζύγιο ή μετανάστευση κάνει τις γιορτές περιόδους εντονότερης θλίψης .Τα αισθήματα γίνονται εντονότερα στις γιορτές και της χαράς αλλά και της λύπης.
Στα παιδιά όμως που έχουν λιγότερες επαφές με στρεσογόνα γεγονότα της καθημερινότητας η διασκέδαση είναι πολύ μεγάλη.
Γενικότερα από τις μελέτες διαφάνηκε ότι η το αρνητικό αίσθημα των ανθρώπων για τις γιορτές των Χριστουγέννων σχετίζεται με την αίσθηση ότι δεν περιβάλλονται από φιλικά ή συγγενικά άτομα αυτές τις μέρες.
Συνήθως οι μελέτες που ανακοινώνονται στοχεύουν στις αρνητικές επιπτώσεις όπως η αύξηση των νοσηλειών ή η επιδείνωση των κρουσμάτων αυτοκτονίας, λίγοι όμως αναδεικνύουν την καλή πλευρά των γιορτών. Σε μελέτη που αφορούσε το «Τι κάνει τις Γιορτές Χαρούμενες »των Tim Kasser και Kennon Sheldon στις Η.Π.Α. έδειξε ότι οι άνθρωποι που στοχεύουν στις καλές διαπροσωπικές σχέσεις και την αίσθηση του κοινού καλού, άτομα που ασχολούνται με κοινωφελή δράση αισθάνονται μεγαλύτερη ικανοποίηση και ευεξία από άτομα που ενδιαφέρονται κυρίως για τα χρήματα και την αύξηση της περιουσίας τους.
Στην ίδια μελέτη που αφορούσε ενήλικες και ρωτούσε για τις ασχολίες και την ευχαρίστηση από τις προηγούμενες γιορτές διαφάνηκε ότι αισθανόντουσαν πιο χαρούμενοι όταν μοιραζόντουσαν το γιορτινό κλίμα με την οικογένεια τους και συμμετείχαν σε θρησκευτικά έθιμα .
Λιγότερη χαρά αποκόμισαν όσοι στόχευσαν στην αγορά δώρων και χάλασαν αρκετά χρήματα για τις γιορτές.
Γενικά οι γυναίκες αγχώνονται περισσότερο αυτές τις περιόδους με συνέπεια να απολαμβάνουν λιγότερο το γιορτινό κλίμα.
Ενδιαφέρον είναι το ότι παράγοντες κοινωνικής ευμάρειας δεν έπαιζαν ρόλο ,όπως π.χ. το να είσαι πλούσιος ,έξυπνος ή με σχέση δεν επηρέαζαν το αίσθημα χαράς στις γιορτές .
Το συμπέρασμα είναι ότι η υλική όψη των γιορτών υποβαθμίζουν την αίσθηση ικανοποίησης από τις γιορτές.
Επίσης έχει φανεί ότι επειδή το νόημα των γιορτών των Χριστουγέννων και της Πρωτοχρονιάς είναι στην προσφορά και όχι στο λαμβάνειν είναι προτιμότερο ένα δώρο προσωπικό που δείχνει το επίπεδο επικοινωνίας και εγγύτητας .
Αντίθετα ,όπως φάνηκε σε μελέτη που έγινε στην Αγγλία το να δίνουμε χρήματα μπορεί να μεταφέρει μηνύματα σε σχέση με την οικονομική δύναμη αυτού που τα χαρίζει και να φέρει σε δύσκολη θέση αυτόν που τα δέχεται. Τα δώρα που είναι χειροποίητα είναι συνήθως και τα πιο αγαπημένα όταν φτιάχνονται με στοργή. Μπορεί το κασκόλ που μας φτιάχνει μια θεία να είναι εντελώς χάλια και άσχετο με το γούστο μας όμως μας ζεσταίνει την καρδιά η κίνηση της.
www.armenakamersyni.com