Στις Σκανδιναβικές χώρες η εκπαίδευση θεωρείται από τις καλύτερες στο κόσμο. Στις χώρες αυτές εκπάιδευση δεν σημαίνει απλά μια τάξη γεμάτη από μαθητές που κάθονται στα θρανία τους και παρακολουθούν τον δάσκαλο, αλλά μια συνολική εμπειρία εκμάθησης που καμία σχέση δεν έχει με τον συμβατικό όρο του σχολείου που έχουμε στο μυαλό μας.
Οι Σκανδιναβοί έχουν ανάγει την εκπαίδευση σε μια εμπειρία που θωρακίζει τα παιδιά με δεξιότητες που θα τα συντροφεύουν σε όλη τη διάρκεια της ζωής τους. Εκεί τα σχολεία δεν έχουν τοίχους, ούτε τείχη, και οι μαθητές δεν καταπιέζονται να καθίσουν 5 ώρες την ημέρα σε μια άβολη καρέκλα. Αντιθέτως, είναι ελεύθεροι να βγάλουν τα παπούτσια τους και να καθίσουν όπου θέλουν, ακόμα και στο πάτωμα.
Εξάλλου, τα σχολεία στη Σκανδιναβία είναι τρομακτικά οργανωμένα και εξοπλισμένα εσωτερικά. Οι χώροι τους δεν θυμίζουν σχολεία αλλά χώρους ψυχαγωγίας, ενώ η «περίεργη συνήθεια» τα παιδιά να βγάζουν τα παπούτσια όταν μπαίνουν στο σχολείο και να κυκλοφορούν είτε με παντοφλίτσες είτε με τις κάλτσες τους είναι μια πρακτική που εφαρμόζεται εδώ και δεκαετίες με εξαιρετικά αποτελέσματα.
Πώς ξεκίνησε η πρακτική των ξυπόλητων σχολείων; Οπως είναι γνωστό, στη Σκανδιναβία και σε άλλες χώρες της βόρειας Ευρώπης, είναι κοινή πρακτική να αφήνουν τα παπούτσια έξω από τα σπίτια κατά τη διάρκεια της κακοκαιρίας, έτσι ώστε να μην φέρνουν μέσα λάσπη και χιόνι. Και αυτός ήταν ο λόγος που άρχισε να εφαρμόζεται αυτή η συνήθεια και μέσα στις σχολικές τάξεις.
Ωστόσο, το αποτέλεσμα δεν ήταν απλά ένα πιο καθαρό πάτωμα αλλά μια βελτιωμένη διαδικασία μάθησης, αφού βγάζοντας τα παπούτσια τους τα παιδιά ήταν πιο χαλαρά και «αισθάνονταν σαν στο σπίτι τους». Εξάλλου, το τελευταίο πράγμα που θα ήθελε ένα παιδί είναι να κάθεται επί 5-6 ώρες ακίνητο σε μια άβολη καρέκλα. Έχει διαπιστωθεί άλλωστε ότι το 95% των μαθητών δεν διαβάζουν καθήμενοι σε καρέκλα στο σπίτι τους. Διατηρώντας στην τάξη τις ίδιες συνθήκες που ισχύουν στο σπίτι, σημαίνει ότι τα παιδιά νιώθουν πιο άνετα.
Επειδή οι Σκανδιναβοί δεν κάνουν τίποτα τυχαία, μια δεκαετής έρευνα που πραγματοποιήθηκε σε 25 σχολεία σε όλο τον κόσμο απέδειξε ότι τα παιδιά ήταν πιο ενεργά και απέδιδαν περισσότερο σε ένα «ξυπόλητο» σχολικό περιβάλλον. Παράλληλα, απέδειξε ότι τα παιδιά που κάνουν μάθημα χωρίς παπούτσια είναι πιο πιθανό να συμπεριφέρονται καλύτερα και να αποκτήσουν καλύτερους βαθμούς από τους συνομηλίκους τους που φορούν τα παπούτσια τους.
Οι ερευνητές του Πανεπιστημίου του Bournemouth που διεξήγαγαν την έρευνα διαπίστωσαν ότι οι μαθητές που αφήνουν τα παπούτσια τους έξω από την τάξη είναι πιο πιθανό να φτάσουν στο σχολείο νωρίτερα, να φύγουν αργότερα και να διαβάσουν περισσότερο – με τελικό αποτέλεσμα την καλύτερη ακαδημαϊκή επίδοσή τους. Πράγματι, μέσα από τη μελέτη χιλιάδων παιδιών από 25 χώρες για πάνω από δέκα χρόνια, ακαδημαϊκοί υποστηρίζουν ότι αυτή η πρακτική πρέπει να επεκταθεί σε όλο τον κόσμο (ήδη στην Αγγλία και την Ισπανία τα πρώτα σχολεία έχουν αρχίσει να την εφαρμόζουν).
Σύμφωνα με τους επιστήμονες, με την αφαίρεση των παπουτσιών οι αίθουσες διδασκαλίας είναι πιο ήρεμες, παρέχοντας μια πιο γαλήνια ατμόσφαιρα και οι μαθητές είναι πιο πρόθυμοι να συμμετάσχουν στις δραστηριότητες μάθησης. Βέβαια, σε αυτό συμβάλλουν ιδιαίτερα και οι κτιριακές εγκαταστάσεις των σχολείων στις Βόρειες χώρες, όπως το σχολείο που βλέπετε στις φωτογραφίες, το οποίο βρίσκεται στη Σουηδία. Αυτό το σχολείο δεν έχει ούτε τοίχους, ούτε τείχη. Γιατί ο χώρος που ένα παιδί μαθαίνει, ως γνωστόν διευκολύνει ή, αντίθετα, να επιβραδύνει την πορεία του προς την ωρίμανση και τη γνώση.
Σε αυτό το σχολείο που δημιούργησαν οι αρχιτέκτονες της Rosan Bosch δεν υπάρχουν θρανία, ούτε έδρες, παρά μόνο τεράστια ξύλινα παιχνίδια και χρώματα παντού. Και πολλή φαντασία… Οταν, λοιπόν, τα σχολεία θυμίζουν συναρπαστικό παιδότοπο ή μοιάζουν να έχουν βγει από hi-tech παραμύθι και οι μαθητές αντιλαμβάνονται τη διαδικασία της μάθησης ως παιχνίδι, το αποτέλεσμα είναι παιδιά που έχουν περάσει μέσα από την ουσιαστική έννοια της εκπαίδευσης. Εστω και ξυπόλητοι.