Κυρίες και Κύριοι,
Σας καλωσορίζω στην σημερινή διάσκεψη τύπου, και σας ευχαριστώ θερμά για την εδώ παρουσία σας.
Η σημερινή διάσκεψη αποτελεί το δεύτερο μέρος της λογοδοσίας μου και στόχο έχει να καλύψει τα μέτρα, τις αποφάσεις, το έργο που έχει επιτελέσει η Κυβέρνηση στους υπόλοιπους των τομέων ευθύνης του κράτους.
Φίλες και φίλοι,
Κατά την πρώτη διάσκεψη τύπου προέβηκα σε εκτενή αναφορά στα μέτρα και τις αποφάσεις που μέσα από τη συλλογική δράση αποκατέστησαν την αξιοπιστία του κράτους και του Τραπεζικού Τομέα, μας οδήγησαν στην ανάπτυξη αλλά και την έξοδο από το μνημόνιο.
Σήμερα με την ίδια τεκμηρίωση θα παραθέσω τις πολιτικές που υλοποιήσαμε προκειμένου να αντιμετωπίσουμε:
τα καθ΄ ημέραν προβλήματα των πολιτών και ιδιαίτερα των ευάλωτων ομάδων.
Tα μέτρα για εκσυγχρονισμό και ενίσχυση του κράτους και των θεσμών, τις αποφάσεις για εδραίωση του κράτους δικαίου μέσα από την αποφασιστική πάταξη της διαφθοράς.
Tα μέτρα προς αναβάθμιση της αμυντικής θωράκισης αλλά και του διεθνούς κύρους της Κυπριακής Δημοκρατίας όπως και τους σχεδιασμούς και την στρατηγική αξιοποίησης του φυσικού πλούτου της πατρίδας μας.
Κυρίες και κύριοι,
Προς αποφυγή ενός παρατεταμένου μονολόγου, κάτι για το οποίο δικαίως δέχτηκα την κριτική σας στην προηγούμενη διάσκεψη, έχουν ετοιμαστεί δύο κείμενα, το
ένα που σας έχει δοθεί με πλήρη στοιχεία και το άλλο που θα είναι παράθεση γεγονότων κατά συνοπτικό τρόπο, ώστε να δοθεί περισσότερος χρόνος για διευκρινιστικό διάλογο.
Ο απολογισμός χωρίζεται σε ενότητες η πρώτη των οποίων αφορά:
Τα μέτρα και αποφάσεις προς αντιμετώπιση των προβλημάτων των ευάλωτων και πολίτες με χαμηλά εισοδήματα.
Ως αποτέλεσμα της οικονομικής κρίσης δεν πλήγηκε μόνον το αξιόχρεον του κράτους και του χρηματοπιστωτικού τομέα αλλά προκλήθηκαν και μια σειρά αλυσιδωτών επιπτώσεων με κατάρρευση και χρεωκοπία επιχειρήσεων, αύξηση της ανεργίας, αύξηση του αριθμού των πολιτών χωρίς εισοδήματα ή με πενιχρά εισοδήματα, λειτουργία κοινωνικών παντοπωλείων και συσσιτίων, ενώ ήταν υπαρκτός ακόμη και ο κίνδυνος δημιουργίας αστέγων.
Φίλες και φίλοι,
Με βάση το αναθεωρημένο πρόγραμμα δράσης, αυτό που κρίθηκε ως άμεση προτεραιότητα, πέραν των άλλων, ήταν ο ανασχεδιασμός και η μεταρρύθμιση της κοινωνικής πολιτικής, ούτως ώστε μετατρέποντας την κρίση σε ευκαιρία, να δημιουργήσουμε ένα πραγματικό Κράτος Πρόνοιας.
Προς υλοποίηση της απόφασης πήραμε τα ακόλουθα μέτρα:
Α. Μεταρρύθμιση Συστήματος Κοινωνικής Πρόνοιας
(α) Η διαχείριση όλων των επιδομάτων κοινωνικής πρόνοιας που ήταν διάσπαρτη σε υπηρεσίες διαφόρων υπουργείων, μεταφέρθηκε στο Υπουργείο Εργασίας, Πρόνοιας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων.
Με τον πιο πάνω τρόπο και τη δημιουργία ενός αξιόπιστου συστήματος ελέγχου επιτυγχάνεται η αποτελεσματική διαχείριση των πολλαπλών επιδομάτων που δίδονταν ανεξέλεγκτα από διάφορες υπηρεσίες.
(β) Ως αποτέλεσμα του εξορθολογισμού, έγινε κατορθωτή η Μεταρρύθμιση του Συστήματος Κοινωνικής Πρόνοιας και η εισαγωγή του Ελάχιστου Εγγυημένου Εισοδήματος.
Για πρώτη φορά νέες ομάδες συμπολιτών μας καθίστανται δικαιούχοι του εν λόγω επιδόματος, όπως μακροχρόνια άνεργοι, αυτοεργοδοτούμενοι που στερούνται του δικαιώματος ανεργιακού επιδόματος, χαμηλόμισθοι και χαμηλοσυνταξιούχοι.
Με την εισαγωγή του Ελάχιστου Εγγυημένου Εισοδήματος έχουν καταστεί δικαιούχες 11.300 οικογένειες οι οποίες, πριν την εφαρμογή του νέους συστήματος, δε ετύγχαναν καμίας στήριξης από το κράτος.
Φίλες και φίλοι,
Για να γίνει κατανοητό το εύρος της Κοινωνικής Μεταρρύθμισης αξίζει να αναφέρω πως το Ελάχιστο Εγγυημένο Εισόδημα καλύπτει μεταξύ άλλων :
(α) Μηνιαίο επίδομα με βάση την σύνθεση της οικογένειας.
(β) Επίδομα ενοικίου ή επίδομα για κάλυψη των τόκων στεγαστικού δανείου.
(γ) Κάλυψη δημοτικών και άλλων παρομοίων τελών.
(δ) Κάλυψη έκτακτων αναγκών όπως επιδιορθώσεις κατοικίας ή αντικατάσταση οικιακού εξοπλισμού.
(ε) 20% έκπτωση στο λογαριασμό ηλεκτρικού ρεύματος.
(στ) Δωρεάν ιατροφαρμακευτική περίθαλψη.
Η αποτελεσματικότητα και επιτυχία του νέου συστήματος καταδεικνύεται και από την άμεση κάθετη μείωση των συμπολιτών μας που καταφεύγουν στα κοινωνικά παντοπωλεία.
Τον Ιούνιο του 2014, που τέθηκε σε εφαρμογή ηλεκτρονικό σύστημα καταγραφής των ατόμων και αναγκών που καλύπτουν τα κοινωνικά παντοπωλεία, οι πολίτες που εξυπηρετούντο ανήρχοντο στους 14.850 σήμερα μειώθηκαν στους 4.688 εκ των οποίων πέραν του ημίσεως είναι αλλοδαποί.
Να σημειώσω ότι 35.100 οικογένειες που αντιστοιχούν σε 59.000 πρόσωπα λαμβάνουν μηνιαίως το ΕΕΕ. Ο προϋπολογισμός των επιδομάτων κοινωνικής πρόνοιας που διαχειρίζεται το υπουργείο Εργασίας ανέρχεται σε 860 εκατομμύρια ετησίως.
Στο πλαίσιο της ίδιας Μεταρρύθμισης αποφασίστηκε ανάμεσα σε άλλα:
(α) Η αποδέσμευση της ακίνητης περιουσίας των ληπτών δημοσίου βοηθήματος.
(β) Αναθεωρήθηκε το σύστημα επιδότησης για την κάλυψη των αναγκών αιτητών πολιτικού ασύλου.
Από τον Αύγουστο του 2013 οι υλικές συνθήκες υποδοχής παρέχονται με δελτία αντί με χρηματικά επιδόματα, με τη δαπάνη να έχει μειωθεί από δέκα εκατομμύρια το 2011 σε 1.9 εκατομμύριο το 2013 και σε 600 χιλιάδες το 2015 με αντίστοιχη μείωση του αριθμούς αιτητών.
Φίλες και φίλοι,
Η Κυβέρνηση, με ιδιαίτερη ευαισθησία, προχώρησε και στην λήψη μιας σειράς άλλων μέτρων που καταγράφονται ευθύς αμέσως με την γενική αναφορά.
Β. Πρόσθετα μέτρα προστασίας των ευάλωτων ομάδων και πολίτες με χαμηλά εισοδήματα.
(1) Εφαρμόστηκε από τον Σεπτέμβρη του 2013 το σχέδιο Net-metering με επιδοτούμενη εγκατάσταση φωτοβολταϊκών συστημάτων σε οικιστικές μονάδες από το οποίο επωφελήθηκαν 8.134 νοικοκυριά εκ των οποίων 2095 αφορούν ευάλωτους καταναλωτές με δαπάνη ύψους 5 εκατομμύρια 648 χιλιάδες ευρώ.
(2) Για προστασία της πρώτης κατοικίας των ευάλωτων και μικρομεσαίων εισοδηματιών:
α. Με βάση τις διατάξεις του νόμου περί αφερεγγυότητας παρέχεται επαρκής προστασία της πρώτης κατοικίας.
β. Πρόσθετα προς την ιδίαν κατεύθυνση, στελεχώσαμε και ενεργοποιήσαμε την λειτουργία του θεσμού του Χρηματοοικονομικού Επιτρόπου.
γ. Μέσα από την εφαρμογή το Ελάχιστου Εγγυημένου Εισοδήματος, διασφαλίζεται η επιτυχής αναδιάρθρωση δανείων, αφού μεταξύ άλλων περιλαμβάνεται επίδομα για κάλυψη των τόκων στεγαστικού δανείου.
δ. Προς την ίδιαν κατεύθυνση κινούνται και τα σχέδια που προτείνονται από τον Κυπριακό Οργανισμό Ανάπτυξης γης.
(3) Για μικροοφειλέτες του δημοσίου υιοθετήθηκαν ελαστικοί όροι ρύθμισης των οφειλών, ενώ για καταδικασθέντες σε ποινή φυλάκισης υιοθετήθηκαν ρυθμίσεις που επιτρέπουν εις το Γενικό Εισαγγελέα την απονομή χάριτος.
Τελική ρύθμιση σε ότι αφορά τις οφειλές προς τις κοινωνικές ασφαλίσεις έχει επιτευχθεί σε συνεργασία με τη Βουλή, ψηφίζοντας το νομοσχέδιο που προβλέπει την εξόφληση των οφειλομένων σε δόσεις.
(4) Για επαναδραστηριοποίηση πτωχευσάντων τροποποιήθηκε ο περί πτωχεύσεως νόμος, με αποτέλεσμα να έχουν άμεσα αποκατασταθεί 8,505 άτομα.
(5) Κατοχυρώθηκαν τα δικαιώματα των αγοραστών οικιστικής ή επαγγελματικής στέγης με το δικαίωμα έκδοσης τίτλων ανεξαρτήτως των ενυπόθηκων υποχρεώσεων του πωλητή.
Κυρίες και κύριοι,
Μία άλλη των σοβαρών επιπτώσεων που ως αποτέλεσμα της κρίσης έχει δημιουργηθεί, είναι το πρόβλημα του υψηλού ποσοστού ανεργίας.
Πέραν των ευρύτερων μέτρων για δημιουργία συνθηκών απασχόλησης και μέσα στο πλαίσιο του νέου προγράμματος, προς αντιμετώπιση και άμβλυνση του φαινομένου της ανεργίας λήφθηκαν τα ακόλουθα στοχευμένα μέτρα.
Μέτρα και αποφάσεις προς επιδότηση της εργασίας και αντιμετώπιση του προβλήματος της ανεργίας.
Πιο συγκεκριμένα υλοποιήθηκαν τα ακόλουθα σχέδια:
α. Σχέδιο παροχής κινήτρων για πρακτική εξάσκηση των νέων και εργοδότηση ανέργων.
β. Σχέδια επιδότησης του μισθολογικού κόστους για πρόσληψη προσωπικού.
Πρόσθετα με τα μέτρα αντιμετώπισης της ανεργίας λήφθηκε και σειρά μέτρων προστασίας των εργαζομένων από τυχόν αυθαιρεσίες εργοδοτών.
(3) Μέτρα και αποφάσεις για προστασία των δικαιωμάτων των εργαζομένων.
α. Διασφαλίσαμε παρά τις πιέσεις της αγοράς το ύψος του κατωτάτου μισθού στα 870ευρώ κατά την πρόσληψη και στα 924 μετά από πάροδο έξι μηνών στον ίδιο εργοδότη.
β. Κατοχυρώθηκε νομοθετικά το δικαίωμα σε πενθήμερη εργασία για τους εργαζόμενους σε επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται σε επταήμερη βάση.
γ. Με την ψήφιση νομοσχεδίου, τερματίζεται η ανασφάλεια των εκτάκτων δημοσίων υπαλλήλων αλλά και καταργείται η στρέβλωση δεκαετιών με την ύπαρξη υπαλλήλων πολλών ταχυτήτων.
δ. Πλήρης προστασία του καθεστώτος των εργαζομένων σε ημικρατικούς οργανισμούς που είτε καταργήθηκαν επειδή ολοκλήρωσαν τον κύκλο τους είτε ευρίσκονται σε καθεστώς μεταρρυθμίσεων.
Φίλες και φίλοι.
Από τα όσα εξέθεσα, και θέλω να το επαναλάβω, δεν ισχυρίζομαι ότι έχουμε λύσει πλήρως είτε τα προβλήματα που ταλανίζουν τις ευάλωτες ομάδες ή τους μικρομεσαίους επιχειρηματίες είτε ακόμα πως αντιμετωπίσαμε, κατά τον τρόπο που όλοι επιθυμούμε, το πρόβλημα της ανεργίας.
Αν προέβαλλα κάτι ανάλογο θα εθελοτυφλούσα. Εξ’ άλλου είναι γι’ αυτό που ως κυβέρνηση επαναλαμβάνουμε πως μπορεί με επιτυχία να έχουμε τερματίσει την κηδεμονία από τους δανειστές, αλλά σημαντικός αριθμός προβλημάτων που η οικονομική κρίση προκάλεσε παραμένουν.
Εκείνο όμως που την ίδια ώρα, με σεμνότητα ισχυρίζομαι, είναι πως μέσα από συγκροτημένο προγραμματισμό, δύσκολες και πολλές φορές μη αρεστές αποφάσεις, κατορθώσαμε μέσα σε τρία χρόνια να νοικοκυρέψουμε το κράτος, να ενισχύσουμε το δίκτυ προστασίας των ευάλωτων και εργαζομένων αλλά και να θέσουμε τις βάσεις για ανάκαμψη, ανάπτυξη και σταδιακή επάνοδο στην επιθυμητή ομαλότητα.
Κυρίες και κύριοι.
Η επόμενη ενότητα της λογοδοσίας μου επικεντρώνεται στα μέτρα και τις αποφάσεις που ως κυβέρνηση υιοθετήσαμε προς πάταξη της διαφθοράς, διόρθωση διαχρονικών προβλημάτων που έχουν πλήξει όχι μόνο την αξιοπιστία του κράτους, τους θεσμούς αλλά και το σύνολο του πολιτικού συστήματος.
Είμαι βέβαιος πως όλοι αντιλαμβάνεστε πως αναφέρομαι στα φαινόμενα της σήψης και διαφθοράς, της αναξιοκρατίας, της γραφειοκρατίας ή των αδυναμιών και αγκυλώσεων του συστήματος στους τομείς ευθύνης είτε της κεντρικής είτε της τοπικής διοίκησης.
Κυρίες και κύριοι,
Χωρίς άλλο σχολιασμό θα προχωρήσω ευθύς αμέσως στα μέτρα και μεταρρυθμίσεις που προτάξαμε, πλείστα των οποίων έχουν υλοποιηθεί ενώ άλλα ευρίσκονται, ενώπιον της Βουλής των Αντιπροσώπων προς υιοθέτηση.
Πάταξη διαφθοράς
Είχα διακηρύξει προ αλλά και μετά την εκλογή μου πως μηδενική θα ήταν η ανοχή της κυβέρνησης στα φαινόμενα σήψης, διαφθοράς και εγκληματικότητας.
Προς υλοποίηση των πιο πάνω διακηρύξεων προχωρήσαμε με αποφασιστικότητα στη λήψη συγκεκριμένων μέτρων που θέτουν πλέον τα θεμέλια μιας νέας εποχής για το κράτος μας.
2. Μέτρα και αποφάσεις για χρηστή διοίκηση και καταπολέμηση διαφθοράς.
α. Διορίστηκε Επιτροπή Διερεύνησης των αιτίων της κατάρρευσης της οικονομίας με επικεφαλής τον Πρώην Πρόεδρο του Ανωτάτου Δικαστηρίου κ. Γιώργο Πική. Το πόρισμα της επιτροπής ευρίσκεται ενώπιον των ανακριτών προς διευκόλυνση του έργου τους.
β. Συστάθηκε ειδική μονάδα αποτελούμενη από 30 έμπειρους αστυνομικούς ανακριτές, λογιστές, ειδικούς εμπειρογνώμονες από την Κύπρο και το εξωτερικό και αγοράστηκε επίσης ειδικό λογισμικό για διερεύνηση των ποινικών ευθυνών όσων συνέβαλαν στην κατάρρευση του χρηματοπιστωτικού τομέα.
Ταυτόχρονα ως Κυβέρνηση μετουσιώσαμε τις διακηρύξεις σε πράξη:
Ενισχύσαμε την Ελεγκτική Υπηρεσία με αποπαγοποίηση 10 θέσεων πρώτου διορισμού, ενώ η υπηρεσία έχει ενισχυθεί και με την απόσπαση άλλων 14 ατόμων.
Εγκρίθηκε η πλήρωση όλων των κενών θέσεων λειτουργών της νομικής υπηρεσίας – παρά τη γενική απαγόρευση προσλήψεων- με πρόσληψη 26 νέων νομικών.
Με νόμο ενισχύθηκαν οι διαδικασίες και οι εξουσίες του κράτους για δέσμευση και δήμευση περιουσιών που προήλθαν από παράνομες δραστηριότητες.
Στη βάση των εξαγγελιών μας για εκσυγχρονισμό των Θεσμών και του Κράτους, παρέχεται πλέον η δυνατότητα, πέραν του Υπουργικού Συμβουλίου και στον Γενικό Εισαγγελέα, να διορίζει ποινικούς ανακριτές.
Επιπρόσθετα ενισχύθηκε ο ρόλος των ερευνητικών επιτροπών με την υποχρεωτική παραπομπή στο Γενικό Εισαγγελέα του πορίσματος όπου καταγράφονται οι ευθύνες σε πολιτειακούς ή πολιτικούς αξιωματούχους.
Ως αποτέλεσμα των μέχρι σήμερα μέτρων, καταχωρήθηκαν ποινικές διώξεις κατά διευθυντικών στελεχών και διοικητικών συμβούλων της Τράπεζας Κύπρου, ενώ οι έρευνες για την ίδια τράπεζα συνεχίζονται για σωρεία άλλων αδικημάτων.
Ποινική δίωξη έχει καταχωρηθεί και κατά διευθυντικών στελεχών και διοικητικών συμβούλων της Λαϊκής Τράπεζας, ενώ σε προχωρημένο στάδιο ευρίσκονται οι έρευνες σε σημαντικές υποθέσεις για τις οποίες αναμένεται η εκτέλεση αιτημάτων δικαστικής συνδρομής.
Αποτελεί γεγονός ότι παρατηρείται καθυστέρηση στην άσκηση ποινικών διώξεων. Τούτο όμως οφείλεται στην πολυπλοκότητα των υποθέσεων, αλλά και στην απαιτούμενη δικαστική συνδρομή από τρίτες χώρες.
Θα πρέπει να σημειώσω ότι στο στάδιο διερεύνησης ευρίσκεται και η παροχή ρευστότητας προς την Λαϊκή Τράπεζα από τον μηχανισμό παροχής έκτακτης ρευστότητας (ΕLΑ) ύψους 9.5 δις από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα.
Οι ανακριτικές αρχές προχώρησαν στη διερεύνηση διαφόρων καταγγελιών διαφθοράς στο δημόσιο, ημικρατικούς οργανισμούς, οργανισμούς τοπικής αυτοδιοίκησης και πιστωτικά ιδρύματα.
Ως αποτέλεσμα της αποφασιστικότητας που η κυβέρνηση επέδειξε με τα μέτρα που έχει υιοθετήσει και σύμφωνα με στοιχεία της αστυνομίας οι υποθέσεις που διερευνώνται για αδικήματα που σχετίζονται με διαφθορά, δεκασμό λειτουργών και κατάχρηση εξουσίας υπέρ-διπλασιάστηκαν το 2015 σε σύγκριση με το 2014.
Το 2014 καταγγέλθηκαν και εξιχνιάστηκαν 10 υποθέσεις, ενώ το 2015 καταγγέλθηκαν 27 υποθέσεις και εξιχνιάστηκαν 24 υποθέσεις.
Στο ίδιο ίδια πλαίσιο εντάσσονται και τα μέτρα για ενίσχυση της χρηστής διοίκησης και του δικτύου προστασίας από τη διαφθορά.
• Στη βάση των εξαγγελιών μας για διαφάνεια στη δημόσια ζωή ενισχύθηκε η αποτελεσματικότητα ελέγχου του πόθεν έσχες των πολιτικά εκτεθειμένων προσώπων με την ανάθεση του ελέγχου σε εγκεκριμένους ελεγκτές και τη δημοσιοποίηση των δηλώσεων περιουσίας τους.
• Σημαντική είναι και η υποχρέωση που ανέλαβε και έφερε σε πέρας η Κυβέρνηση, σε συνεργασία με τη Βουλή, στη βάση των συστάσεων της Επιτροπής Greco του Συμβουλίου της Ευρώπης, αναφορικά με τη διαφάνεια στα οικονομικά των πολιτικών κομμάτων και των υποψηφίων σε πολιτειακά αξιώματα.
• Με τη ψήφιση της νομοθεσίας που αφορά τη διαδικασία σύναψης δημοσίων συμβάσεων παρέχεται η δυνατότητα καταπολέμησης της απάτης, της διαφθοράς και της μη ανταγωνιστικής συμπεριφοράς, καθώς και η δυνατότητα αποκλεισμού οικονομικών φορέων λόγω παράνομων ή αντιεπαγγελματικών συμπεριφορών.
Εξάλλου, σημαντικά είναι και τα μέτρα που έχουν προωθηθεί και εκκρεμούν στη Βουλή των Αντιπροσώπων αναφορικά με την πολιτική ευθύνη και λογοδοσία των πολιτειακών αξιωματούχων.
Προωθήσαμε σειρά μέτρων και αλλαγών που διασφαλίζουν την ταχύτερη και αποτελεσματικότερη απονομή της δικαιοσύνης και καθιστούν ευχερέστερη την πρόσβαση του πολίτη. Ειδικότερα:
Θεσμοθετήθηκε η σύσταση πρωτοβάθμιου Διοικητικού Δικαστηρίου, το οποίο θα εξυπηρετήσει την απαίτηση για ταχύτερο και αποτελεσματικότερο έλεγχο των αποφάσεων της διοίκησης και την αποσυμφόρηση του Ανώτατου Δικαστηρίου.