Αποσβολωμένους άφησε εκατομμύρια Έλληνες το… μπαράζ της επίθεσης φιλίας από την Τουρκία ανήμερα της 25ης Μαρτίου που ο ελληνισμός σε όλο τον πλανήτη γιορτάζει την επέτειο της εθνικής παλιγγενεσίας, δηλαδή την επανάσταση εναντίον των Οθωμανών και τη δημιουργία του νέου ελληνικού κράτους.
Την επέτειο της συμπλήρωσης 202 ετών από το 1821 επέλεξε ο Ταγίπ Ερντογάν για να κάνει μία κίνηση βαρύνουσας πολιτικής σημασίας. Ο Τούρκος πρόεδρος έστειλε στον πρωθυπουργό της Ελλάδας Κυριάκο Μητσοτάκη επιστολή με ευχές για την εθνική εορτή της 25ης Μαρτίου, εκφράζοντας τις ευχαριστίες του προς την κυβέρνηση και τον ελληνικό λαό για την αλληλεγγύη που εκδήλωσαν μετά τους καταστροφικούς σεισμούς στην Τουρκία. Προφανώς δεν είναι συνηθισμένο, ούτε και αναμενόμενο, να στέλνει ευχετήριο μήνυμα στον Έλληνα πρωθυπουργό ο πρόεδρος της Τουρκίας με αφορμή την επανάσταση του 1821. Πολύ περισσότερο που σχεδόν πριν από 100 ημέρες ο Ταγίπ Ερντογάν απειλούσε να πλήξει την Αθήνα με βαλλιστικούς πυραύλους διαμαρτυρόμενος για την στρατιωτική παρουσία στα νησιά του Αιγαίου, πολλά εκ των οποίων ευθέως αρκετοί συνεργάτες του επιμένουν να θεωρούν σαν δήθεν τουρκικό έδαφος που παρανόμως υποτίθεται έχουν ενταχθεί στην ελληνική επικράτεια.
Ο Ταγίπ Ερντογάν, στην επιστολή του προς τον Κυριάκο Μητσοτάκη δεν περιορίζεται σε ένα τυπικό λεκτικό ευχών αλλά αναφέρεται στην ουσία των ελληνοτουρκικών σχέσεων μιλώντας για τη θετική προοπτική τους. «Είμαι πεπεισμένος ότι η σχέση και συνεργασία μεταξύ των χωρών μας θα αναπτυχθούν περαιτέρω με τις κοινές μας προσπάθειες την προσεχή περίοδο» τονίζει χαρακτηριστικά ο πρόεδρος της Τουρκίας.
Η μετακίνηση των… τεκτονικών πλακών
Προτού επισημοποιηθεί η τουρκική μεταστροφή απέναντι στην Ελλάδα με τις επιστολές του Ταγίπ Ερντογάν προς τον Κυριάκο Μητσοτάκη και του Μεβλούτ Τσαβούσογλου προς τον Έλληνα υπουργό Εξωτερικών, το ΠΡΩΤΟ ΘΕΜΑ στη συνέντευξη του Νίκου Δένδια που δημοσιεύεται στο σημερινό φύλλο είχε ζητήσει από τον επικεφαλής της ελληνικής διπλωματίας να αποκωδικοποιήσει την αλλαγή στάσης του τουρκικού καθεστώτος όπως διαφαινόταν μετά την δέσμευση της Άγκυρας να στηρίξει την υποψηφιότητα της Ελλάδας να γίνει ένα από τα 5 μη μόνιμα μέλη του Συμβουλίου Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών που θα επιλεγούν για τη διετία 2025-2026.
«Έχουν μεταβληθεί οι παράμετροι της τουρκικής συμπεριφοράς απέναντί μας. Αμέσως μετά την τραγωδία των σεισμών στην Τουρκία και την επίσκεψή μου εκεί, η τουρκική παραβατικότητα έχει μετατραπεί σε κάτι το ανύπαρκτο. Δεν υπάρχουν παραβιάσεις στο Αιγαίο, δεν υπάρχουν υπερπτήσεις, δεν υπάρχει τοξική διατύπωση λόγου, δεν υπάρχει λεκτική επιθετικότητα, δεν υπάρχει απειλή χρήσης βίας. Η Ελλάδα πάντοτε έλεγε ότι επιδιώκει τον διάλογο κάτω ακριβώς απ’ αυτές τις συνθήκες. Οφείλουμε, λοιπόν, έχουμε υποχρέωση αν θέλετε, να ανταποκριθούμε σε μια τέτοια τουρκική συμπεριφορά» επισημαίνει ο Νίκος Δένδιας.
Και συνεχίζει ο υπουργός των Εξωτερικών: «Πολλοί διατυπώνουν την σκέψη ότι αυτό δεν θα διαρκέσει. Αυτό δεν μπορώ να το ξέρω, αλλά φανταστείτε πόσο άσχημο θα ήταν εάν η Τουρκία τείνει χείρα συνεννόησης προς την Ελλάδα, η Ελλάδα να την αρνηθεί, δηλαδή να είναι ανακόλουθη με όσα η ίδια έλεγε μέχρι τώρα. Και θα μου επιτρέψετε να σας πω και το εξής – και σας ευχαριστώ που μου δίνετε αυτή την ευκαιρία: Η τουρκική στήριξη στην ελληνική υποψηφιότητα για το Συμβούλιο Ασφαλείας έχει τεράστιο συμβολισμό. Γιατί; Διότι το Συμβούλιο Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών είναι ό,τι εγγύτερο έχει η ανθρωπότητα σε μια παγκόσμια κυβέρνηση και είναι ακριβώς ο θεματοφύλακας του Καταστατικού Χάρτη των Ηνωμένων Εθνών και του Διεθνούς Δικαίου. Η τουρκική λοιπόν στήριξη ενέχει έναν συμβολισμό, τον οποίο δεν μπορεί κανείς να αγνοήσει. Η ελληνική στήριξη στην υποψηφιότητα των Τούρκων για τη θέση του Γενικού Γραμματέα του IMO, θέση την οποία κατείχε και η Ελλάδα με έναν εξαιρετικό Γενικό Γραμματέα, τον Ναύαρχο Ευθύμη Μητρόπουλο, είναι η γενική γραμματεία ενός Οργανισμού στον οποίο και εμείς μετέχουμε, στο Εκτελεστικό Συμβούλιο. Είναι κάτι το παντελώς διαφορετικό».
Όπως αναφέρει ο Νίκος Δένδιας: «Εγώ δεν λέω ότι «ρίξαμε» την Τουρκία ή ότι της πήραμε κάτι παραπάνω απ’ ό,τι της δώσαμε. Είναι προφανές ότι η Τουρκία, μέσα στη συγκεκριμένη συγκυρία, επέλεξε αυτό τον συμβολισμό. Tον επέλεξε, δεν είναι αφελής η Τουρκία. Όμως, καταλαβαίνετε τι σηματοδοτεί αυτός ο συμβολισμός αν – έχω απόλυτη επίγνωση των δυσκολιών – η Τουρκία επιλέξει να συνεχίσει να λειτουργεί επί τη βάσει αυτού του πλαισίου που δείχνουν οι τωρινές της κινήσεις και τι θα σημάνει αυτό για τους λαούς και τις κοινωνίες των δύο χωρών. Άρα λοιπόν, καταλήγοντας, λέω ότι εδώ υπήρξε ένα παράθυρο ευκαιρίας. Η Ελλάδα είχε απόλυτη υποχρέωση να περάσει μέσα απ’ αυτή την «πόρτα» που η Τουρκία άνοιξε. Τώρα, το αν αυτό θα έχει μια ευτυχή κατάληξη ή είναι απλώς ένα παροδικό φαινόμενο, αυτό μόνο ο χρόνος μπορεί να το δείξει. Αλλά θα ήταν ασυγχώρητο από την ελληνική πλευρά να μην επιχειρήσει να αξιοποιήσει αυτήν την αλλαγή».
Το μυστικό της μεταστροφής Ερντογάν
Πώς μπορεί να εξηγηθεί η μεταστροφή, κυβίστηση ή… κωλοτούμπα του Ταγίπ Ερντογάν; Πώς άλλαξε ξανά ο πρόεδρος της Τουρκίας του οποίου η στάση και συμπεριφορά απέναντι στην Ελλάδα και τον Κυριάκο Μητσοτάκη τα τελευταία τέσσερα χρόνια θυμίζει τρενάκι roller coaster; Από την προσπάθεια συνεννόησης στην υποτιθέμενη «γαλάζια πατρίδα» που κατά την επεκτατική λογική της Άγκυρας περιλαμβάνει το μισό Αιγαίο, όλες τις ελληνικές θαλάσσιες ζώνες πέραν της σημερινής ελληνικής χωρικής θάλασσας των 6 ναυτικών μιλίων, στην κρίση με το Oruc Reis και τις σεισμικές έρευνες στο Καστελόριζο, την επακούμβηση της φρεγάτας Λήμνος με την τουρκική φρεγάτα Κεμάλ Ρέις τον Δεκαπενταύγουστο του 2020, στο γεύμα Ερντογάν-Μητσοτάκη με επιδόρπιο χαλβά από ρεβύθια (ή στραγάλια) στην Κωνσταντινούπολη, τις ευθείες πολεμικές απειλές για εισβολή των Τούρκων «ένα βράδυ ξαφνικά» στα ελληνικά νησιά -όπως η εισβολή του «Αττίλα» στην Κύπρο- και η προετοιμασία για πιθανή πυραυλική επίθεση στην Αθήνα με τους τουρκικούς πυραύλους Tayfun;
Η Τουρκία, παρά τα όσα διακινούνταν από ορισμένους κύκλους περί υποτιθέμενης περιθωριοποίησής της, με τον πόλεμο στην Ουκρανία κατάφερε να αυξήσει το διπλωματικό της κεφάλαιο, όχι μόνο λόγω του ελέγχου των Στενών του Βοσπόρου αλλά και δεδομένης της στάσης του επιτήδειου ουδέτερου που τηρεί έχοντας καλές σχέσεις τόσο με το Κίεβο όσο και κυρίως με την Μόσχα. Οι αμερικανοτουρκικές σχέσεις μπορεί να διέρχονται κρίση λόγω της αγοράς των ρωσικών αντιαεροπορικών πυραύλων S-400 και της αντίδρασης της Ουάσιγκτον που ακύρωσε την προγραμματισμένη πώληση 100 αμερικανικών μαχητικών F-35 στην τουρκική αεροπορία, ενώ ακόμη δεν έχει εγκρίνει το αίτημα για πώληση F-16 και εκσυγχρονισμό των υπαρχόντων αμερικανικών μαχητικών, όμως το σκοινί δεν έχει σπάσει. Η κυβέρνηση Μπάιντεν ακολουθεί τη γνωστή βρετανική πολιτική «better the devil you know» έναντι του Ερντογάν και κλωτσά το τενεκεδάκι παρακάτω όσο αναζητά μια νέα ισορροπία με την πληγωμένη από τους σεισμούς Τουρκία που μετρά πάνω από 50.000 νεκρούς.
Οι φονικοί σεισμοί και η οικονομική βοήθεια για την ανοικοδόμηση
Πέραν της συγκίνησης που ουδείς θέλει να αμφισβητήσει ότι ένιωσε ο πρόεδρος της Τουρκίας Ταγίπ Ερντογάν όταν ο Νίκος Δένδιας ταξίδεψε στις ισοπεδωμένες επαρχίες της Τουρκίας, η Άγκυρα έχει τεράστια ανάγκη την οικονομική βοήθεια της ΕΕ για την ανοικοδόμηση των ισοπεδωμένων περιοχών από τους σεισμούς.
Κάνει άραγε δημόσιες σχέσεις με τις Βρυξέλλες, το Παρίσι και το Βερολίνο ο Ερντογάν τείνοντας χείρα φιλίας προς την Ελλάδα; Είναι η προσδοκία για κολοσσιαία οικονομική βοήθεια από την ΕΕ ώστε να μην εμφανιστεί ανακόλουθος και να υλοποιήσει τις υποσχέσεις του προς τους Τούρκους πολίτες για ταχεία ανοικοδόμηση των κατεστραμμένων υποδομών που υποχρεώνουν τον πρόεδρο της Τουρκίας να ξαναφτιάξει τις σχέσεις του με την Ελλάδα; Πέραν του μηδενισμού των παραβιάσεων, υπερπτήσεων πάνω από ελληνικά νησιά, υπάρχουν δείγματα αλλαγής των πάγιων τουρκικών θέσεων έναντι της Ελλάδας που να μας επιτρέπουν να αισιοδοξούμε για το μέλλον των ελληνοτουρκικών σχέσεων και μια πιθανή έντιμη συνεννόηση μεταξύ των δύο χωρών για όλα τα θέματα που απασχολούν τις δύο χώρες;
Ουδείς μπορεί να αμφισβητήσει την βάσιμη πιθανότητα το… αγαπησιάρικο κλίμα που δημιουργεί με την Ελλάδα ο Ταγίπ Ερντογάν να είναι ένας ψυχρός υπολογισμός από την Άγκυρα ώστε να καταφέρει πριν τις εκλογές της 14ης Μαϊου να εξασφαλίσει τα δισεκατομμύρια των Ευρωπαίων που χρειάζεται για την επούλωση των πληγών από τον καταστροφικό σεισμό.
Παλαιός υπουργός Εξωτερικών, υπέρμαχος της πολιτικής κατευνασμού και των αέναων διαπραγματεύσεων με την Τουρκία έλεγε ότι όσα αξιώνει η Άγκυρα από την Αθήνα καμία ελληνική κυβέρνηση δεν μπορεί να τα συμφωνήσει και συμπλήρωνε ότι ακόμη κι εκείνα τα θέματα στα οποία θα μπορούσε να σημειωθεί συναντίληψη και συμφωνία μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας δεν είναι αρκετά για την Άγκυρα. Προς το παρόν, όπως σημειώνει ο Νίκος Δένδιας στη σημερινή συνέντευξή του στο ΘΕΜΑ που κυκλοφορεί, η ελληνική κυβέρνηση δεν μπορούσε παρά να περάσει από την πόρτα που άνοιξε η Τουρκία, ελπίζοντας η αλλαγή να μην είναι ένα παροδικό φαινόμενο αλλά να έχει ευτυχή κατάληξη μετά τις εκλογές στις δύο χώρες. Το παρελθόν έχει δείξει ότι το παράθυρο ευκαιρίας δεν μπορεί να διαρκέσει πάνω από ένα χρόνο μετά τον σχηματισμό των νέων κυβερνήσεων που λόγω της εκλογικής συγκυρίας αναμένεται να αναλάβουν καθήκοντα περίπου την ίδια εποχή και στις δύο χώρες. Οι προεδρικές εκλογές στην Τουρκία θα γίνουν στις 14 Μαϊου, στην Ελλάδα οι πρώτες κάλπες αναμένονται για τις 28 Μαϊου και οι επαναληπτικές στις αρχές Ιουλίου.
Στην Αθήνα, τόσο στο υπουργείο Εξωτερικών όσο και στο πρωθυπουργικό γραφείο γνωρίζουν καλά ότι η Τουρκία δεν είναι αφελής, όπως επίσης είναι δεδομένο ότι στην Αγκυρα έχουν πλήρως αντιληφθεί ότι η κυβέρνηση έδειξε πλείστες όσες φορές την προηγούμενη τετραετία ότι δεν υποχωρεί ούτε εκατοστό από τις ελληνικές θέσεις που εδράζονται στις διεθνείς συνθήκες και το Διεθνές Δίκαιο, με την συμπλήρωση 100 ετών από τη Συνθήκη της Λωζάννης που ο Ερντογάν είχε δηλώσει ότι θα ήθελε να αλλάξει.