Με την ένταξη της Κυπριακής Δημοκρατίας στην Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ) το 2004, το ευρωπαϊκό δίκαιο τέθηκε σε ισχύ στις ελεύθερες περιοχές, ενώ αναστάληκε η εφαρμογή του στο κατεχόμενο μέρος, λόγω της παράνομης τουρκικής κατοχής. Μερικές μέρες πριν την ένταξη, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο αποφάσισε δύο Κανονισμούς για τα κατεχόμενα, που ισχύουν έκτοτε. Τον Κανονισμό για οικονομική στήριξη της τουρκοκυπριακής κοινότητας και τον Κανονισμό για το εμπόριο μέσω της Πράσινης Γραμμής, την εφαρμογή των οποίων εποπτεύει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή σε συνεργασία με την Κυπριακή Δημοκρατία.
Πριν μερικές εβδομάδες, με αφορμή κινήσεις γερμανικής εταιρείας για παράνομη απόκτηση παραθαλάσσιας έκτασης γης στα κατεχόμενα αφού προηγήθηκαν επαφές της με το κατοχικό καθεστώς και παράνομους σφετεριστές Ελληνοκυπριακής γης και περιουσιών στην εν λόγω περιοχή, ενημέρωσα την Ευρ. Επιτροπή, η οποία ανταποκρίθηκε με μια ενδιαφέρουσα τοποθέτηση. Καταρχάς σημειώνει ότι όλα τα κράτη της ΕΕ υποχρεούνται να σέβονται και να συμμορφώνονται με την νομιμότητα της Κυπριακής Δημοκρατίας που αφορά το περιουσιακό και ιδιοκτησιακό καθεστώς στα κατεχόμενα (υπόθεση Αποστολίδης κατά Όραμς). Ειδικά για την οικονομική στήριξη της τουρκοκυπριακής κοινότητας, η Επιτροπή αναφέρεται στην υποχρέωση που έχει η ίδια να διασφαλίζει εκ των προτέρων ότι, οποιαδήποτε ευρωπαϊκή χρηματοδότηση προς τα κατεχόμενα δεν παραβιάζει τα δικαιώματα των φυσικών και νομικών προσώπων, συμπεριλαμβανομένης της ακίνητης ιδιοκτησίας και περιουσίας βάσει της νομιμότητας της Κυπριακής Δημοκρατίας. Προς τούτο, η Επιτροπή διενεργεί συστηματικές διαβουλεύσεις με τις αρχές της Κύπρου, ώστε να διασφαλίζεται η νομιμότητα σε όλες τις δράσεις/έργα που χρηματοδοτούνται με ευρωπαϊκά κονδύλια.
Από την άλλη όμως, η απάντηση της Επιτροπής αναδεικνύει το τεράστιο «έλλειμμα» νομιμότητας στο εμπόριο από τα κατεχόμενα προς τις ελεύθερες περιοχές. Στον έναν Κανονισμό η Επιτροπή υποχρεούται να διασφαλίζει εκ των προτέρων ότι δεν παραβιάζονται τα δικαιώματα φυσικών και νομικών προσώπων (π.χ. ιδιοκτησιακά, περιουσιακά) βάσει των αρχείων/νομοθεσιών της Κυπριακής Δημοκρατίας, διότι ισχύει μόνο η κυπριακή νομιμότητα, αλλά στον Κανονισμό για το εμπόριο από τα κατεχόμενα δεν υπάρχει πρόνοια και ούτε λειτουργεί μηχανισμός που να διασφαλίζει την νομιμότητα. Για παράδειγμα, μια ευρωπαϊκή χρηματοδότηση στα κατεχόμενα για χώρο ανακύκλωσης σκυβάλων προαπαιτεί ότι δεν παραβιάζεται το νόμιμο ιδιοκτησιακό καθεστώς βάσει των αρχείων της Κυπριακής Δημοκρατίας, ενώ ένας σφετεριστής κατεχόμενης Ελληνοκυπριακής περιουσίας μπορεί να τη χρησιμοποιεί (π.χ. γη, εργοστάσιο) για παραγωγή προϊόντων (π.χ. φθαρτά, φρούτα, τούβλα), τα οποία πωλούνται στις ελεύθερες περιοχές.
Για χρόνια θέτουμε αυτή την «τρύπα» στο ευρωπαϊκό δίκαιο, χωρίς ανταπόκριση από τη Λευκωσία ή τις Βρυξέλλες. Τώρα, η Ευρ. Επιτροπή επιβεβαιώνει ότι για την οικονομική στήριξη από την ΕΕ προς την τουρκοκυπριακή κοινότητα, απαιτείται και λειτουργεί μηχανισμός σεβασμού της Κυπριακής νομιμότητας, περιλαμβανομένης της ιδιοκτησίας. Ωστόσο, για το εμπόριο μέσω της Πράσινης Γραμμής, δεν υπάρχει παρόμοια υποχρέωση και προσδοκούμε να ενεργοποιηθεί η Λευκωσία για το ευρωπαϊκό δίκαιο στην Κύπρο.
Υ.Γ.: Τέτοια ώρα, τα λόγια περιττά για την εθνική τραγωδία στα Τέμπη. Πένθος και πόνος…
Κώστας Μαυρίδης,
Ευρωβουλευτής ΔΗΚΟ (S&D),
Πρόεδρος Πολιτικής Επιτροπής για την Μεσόγειο