Του Σωκράτη Παναγή*
Με τη γέννηση του, το κάθε βρέφος συνειδητοποιεί ότι από μόνο του δε μπορεί να επιβιώσει στη ζωή. Χρειάζεται τη στήριξη των γονέων του για να μπορέσει να καλύψει τις σωματικές του ανάγκες, συμπεριλαμβανομένου και του φαγητού.
Το βρέφος μαθαίνει σταδιακά να μην εξαρτάται τόσο από τους γονείς του αλλά από άλλα πρόσωπα του κοινωνικού του περίγυρου. Με άλλα λόγια, αυτονομείται. Οι γονείς συνηθίζεται να είναι υπεύθυνοι για τα διατροφή του παιδιού/εφήβου τουλάχιστον για τα πρώτα 18 του χρόνια, αριθμός που πολλές φορές φτάσει και τα 35-40, δηλαδή το διπλάσιο.
Για αυτό το λόγο είναι φυσιολογικό να συνδέουμε τη διατροφή μας με τους άλλους ανθρώπους γύρω μας και ιδιαίτερα τους κοντινούς (κοινωνικοποίηση). Το γεγονός ότι οι άνθρωποι αυτοί είναι πηγή ασφάλειας, μας κάνει να συνδέουμε τη διατροφή μας με την αίσθηση ασφάλειας.
Οι διατροφικές συμπεριφορές χωρίζονται συνήθως σε τρεις, αυτές που έχουμε μορφοποιήσει ως συνήθειες όταν υπάρχει η αίσθηση της ασφάλειας, και αυτές που αποτελούν μηχανισμούς άμυνας όταν αντιμετωπίζουμε μια κατάσταση που μας δημιουργεί άγχος (αίσθηση ασφάλειας) ή βαρεμάρα (κοινωνικοποίηση).
Οι διατροφικές διαταραχές έχουν ως αιτία τις τρις πιο πάνω καταστάσεις (συνήθεια, άγχος, βαρεμάρα), εξελίσσονται όμως διαφορετικά στον καθένα, ανάλογα από το περιβάλλον στο οποίο ζει.
Πολλές φορές οι διατροφικές συμπεριφορές και τα αποτελέσματα τους μπορούν να προκαλέσουν άγχος στον άνθρωπο με αποτέλεσμα μια συμπεριφορά να επαναλαμβάνεται για να αντιμετωπίσει το άγχος. Εν τέλει όμως προκαλεί επιπλέον άγχος και δημιουργείται ένας φαύλος κύκλος.
Παράδειγμα ενός διατροφικού φαύλου κύκλου είναι το πιο κάτω. Η Μαρία ανησυχεί για κάτι που συμβαίνει στη δουλειά και την κάνει να νιώθει ανεπαρκείς. Καταφεύγει στο φαΐ για να νιώσει καλύτερα, αλλά το φαΐ την παχαίνει. Το γεγονός ότι παχαίνει την κάνει να νιώθει πιο ανεπαρκείς και σαν αποτέλεσμα θέλει να τρώει περισσότερο.
Αυτός είναι ένας απλός φαύλος κύκλος διατροφικής συμπεριφοράς. Αν προσθέσουμε τη πίεση που μπορεί να δέχεται από τον άνδρα της και τους γονείς της για το βάρος της, τότε ο κύκλος γίνεται πιο περίπλοκος. Προσθέτοντας ιατρικά προβλήματα δυσκολεύει ακόμα περισσότερο την κατάσταση.
Παρόμοιοι κύκλοι συμβαίνουν και σε άλλες διατροφικές διαταραχές όπως η ανορεξία και η βουλιμία. Για την αντιμετώπιση τέτοιων διαταραχών δεν υπάρχει μια λύση για όλους, αφού ο καθένας είναι διαφορετικός. Η καλύτερη λύση είναι να συμβουλευτείτε κάποιον ειδικό.
Σωκράτης Παναγή BSc MSc
Ψυχολόγος – Συνθετικός Ψυχοθεραπευτής
www.therapycyprus.com