Οι νομικές υποχρεώσεις
Το 2018 άλλαξε η Ευρωπαϊκή Οδηγία για τα απόβλητα (2018/851) και επέβαλε τη χωριστή συλλογή των οργανικών αποβλήτων (αποφάγια, υπολείμματα κουζίνας, φλούδες κλπ) με έναρξη μετά τις 31/12/2023. Αυτή πρόνοια μεταφέρθηκε το 2022 και στη δική μας νομοθεσία.
Παράλληλα με αλλαγή στη νομοθεσία μας το 2021 μπήκαν και στόχοι για επίτευξη ανακύκλωσης και επαναχρησιμοποίησης των οικιακών αποβλήτων οι οποίοι είναι πολύ αυστηροί εφόσον απαιτεί όπως:
(γ) έως το έτος 2025, η προετοιμασία για επαναχρησιμοποίηση και η ανακύκλωση των δημοτικών αποβλήτων αυξάνονται τουλάχιστον σε ποσοστό 55% κατά βάρος.
(δ) έως το έτος 2030, η προετοιμασία για επαναχρησιμοποίηση και η ανακύκλωση των δημοτικών αποβλήτων αυξάνονται τουλάχιστον σε ποσοστό 60% κατά βάρος και
(ε) έως το έτος 2035, η προετοιμασία για επαναχρησιμοποίηση και η ανακύκλωση αυξάνονται τουλάχιστον σε ποσοστό 65% κατά βάρος.
Υπόψη ότι μπορεί να έχουμε ανακύκλωση στα μεγάλα αστικά κέντρα αλλά δεν έχουμε κάνει τίποτα το σημαντικό για την επαναχρησιμοποίηση αφού έπιπλα και άλλος οικιακός εξοπλισμός που καταλήγουν στα πράσινα σημεία, θάβονται.
Ο μόνος τρόπος για να πετύχουμε σαν χώρα τα πιο πάνω δεν είναι άλλος από το σύστημα Πληρώνω Όσα Πετώ (ΠΟΠ) το οποία ζητά από τους πολίτες να διαχωρίζουν τα απόβλητα τους και η ανταμοιβή τους θα είναι το μειωμένο κόστος που πληρώνουν τα νοικοκυριά.
Η Τοπική Αρχή συλλέγει δωρεάν τα οργανικά, η εταιρεία ανακύκλωσης τα ανακυκλώσιμα και τα υπολείμματα μπαίνουν σε ένα περιέκτη που καθορίζει η Τοπική Αρχή και ο πολίτης πληρώνει κάθε φορά που το βγάζει έξω. Υπάρχουν πολλά συστήματα ΠΟΠ όπως πχ προπληρωμένη σακούλα, καθορισμένο μέγεθος κάδου, αυτοκόλλητο που αγοράζεις από την Τοπική Αρχή κλπ.
Για να γίνουν τα πιο πάνω, στις πρόνοιες της νομοθεσίας τέθηκαν οι Τοπικές Αρχές ως η αρμόδια αρχή και εκδόθηκε και επιπλέον Κανονισμός Κ.Δ.Π. 292/2022 για τη Διαχείριση Δημοτικών Αποβλήτων από τις Αρχές Τοπικής Διοίκησης.
Αυτή τη στιγμή όλες οι κατοικίες /διαμερίσματα πληρώνουν ένα ετήσιο ποσό για τη συλλογή αποβλήτων (είτε είναι κενά, είτε εξοχικά) που είναι διαφορετικό για κάθε περιοχή και είναι κοντά στα ± €200.
Η νομοθεσία προβλέπει ότι στην περίπτωση που μια Τοπική Αρχή εφαρμόσει το σύστημα Πληρώνω Όσα Πετώ, δεν επιτρέπεται να χρεώνει αυτό το ποσό. Υπόψη ότι όλες οι κατοικίες πλήρωναν πχ εξοχικά, δεύτερο σπίτι στο χωριό κλπ. Αυτό σημαίνει ότι με την εφαρμογή του ΠΟΠ οι Τοπικές Αρχές θα χάσουν αυτά τα λεφτά.
Οι Κοινότητες έθεταν επίσης και θέμα βιωσιμότητας του συστήματος ΠΟΠ αφού θα έχαναν όλα αυτά τα λεφτά και σε μικρές Κοινότητες μπορεί ο μικρός αριθμός κατοίκων να μην μπορεί να υποστηρίξει τα έξοδα.
Παράλληλα ένα θέμα που έθεταν οι Τοπικές Αρχές ήταν ότι ένα ποσό από αυτά τα λεφτά ξοδευόταν για καθαρισμό δρόμων, άδειασμα κάδων σε δημόσιους δρόμους και καθαρισμό ακαθαρσιών από χωράφια και κενά οικόπεδα και ότι με το σύστημα ΠΟΠ θα έχαναν αυτά τα λεφτά.
Με βάση αυτές τις τοποθετήσεις δόθηκε το δικαίωμα στο Κ.Δ.Π. 292/2022 να χρεώνουν πάγιο.
Το ΚΔΠ 292/2022 έδινε επίσης διορία στις Τοπικές Αρχές μέχρι το τέλος του 2023 να ετοιμάσουν τα δικά τους εξαετή Σχέδια Δράσης για την όλη διαχείριση των αποβλήτων (ανακύκλωση μιας σειράς υλικών και οργανικά) και την εφαρμογή του ΠΟΠ και με ημερομηνία εφαρμογής τον Ιούνιο του 2024.
Το σκεπτικό ήταν ότι το πρώτο εξάμηνο του 2024 το Τμ Περιβάλλοντος θα εξέταζε όλα αυτά τα σχέδια πριν αυτά εφαρμοστούν.
Προετοιμασία για οργανικά
Σοφά η ευρωπαϊκή Οδηγία έδινε 6 χρόνια διορία στα κράτη μέλη για να προετοιμαστούν για την χωριστή συλλογή οργανικών αποβλήτων γιατί έπρεπε:
Α) Ανάλογα με την περιοχή της Κύπρου να αποφασιστεί που και με πιο τρόπο θα γινόταν η επεξεργασία των οργανικών. Υπάρχουν δύο βασικές επιλογές η απλή κομποστοποίηση ή η αναερόβια επεξεργασία για παραγωγή βιοαερίου και μετά κομπόστας. Η κομπόστα είναι ίσως το καλύτερο εδαφοβελτιωτικόΠαραγωγή βιοαερίου και μετά ενέργειας και κομπόστας και εξαιρετικά χρήσιμο για τη γεωργία.Αυτόματος κομποστοποιητής
Β) Με πιο τρόπο θα γινόταν η συλλογή από τα σπίτια. Θα έρχεται το ίδιο φορτηγό άλλη μέρα μόνο για τα οργανικά; Θα αγοραστούν καινούργια αυτοκίνητα μόνο για οργανικά ή αυτοκίνητα με δύο θαλάμους για να μπαίνουν χωριστά τα υπολείμματα από τα οργανικά.
Γ) Που θα βάζουν τα σπίτια τα οργανικά; Σε βιοδιασπώμενο σακούλι; Σε κάδο; Τι θα γίνεται με τις πολυκατοικίες;
Προετοιμασία για ανακύκλωση
Μπορεί στα μεγάλα αστικά κέντρα να γίνεται ανακύκλωση αλλά χρειάζεται να εξεταστεί η κατάσταση σε όλες τις περιοχές της Κύπρου για το αν θα μπαίνουν και που κάδοι, αν θα συλλέγονται από το σπίτι και πάνω από όλα που θα καταλήγουν μετά τη συλλογή και πως θα καταλήγουν σε ανακυκλωτές.
Προετοιμασία για τα υπολείμματα που θα πληρώσουμε να τα πάρουν
Όταν τοποθετηθούν τα οργανικά απόβλητα όπως καθορίσει η Τοπική Αρχή, και γίνει ανακύκλωση και μεταφορά των διαφόρων άλλων ανακυκλώσιμων στα διάφορα σημεία, τότε θα πρέπει να βρεθεί ο τρόπος ο πολίτης να πληρώσει για τα υπολείμματα που έχουν μείνει πίσω.
Πως γίνεται όμως αυτό και ποιες οι επιλογές;
Α) Η Τοπική Αρχή διαθέτει στους πολίτες σακούλια σε μια τιμή που η τιμή της αντικατοπτρίζει τα έξοδα της για συλλογή, μεταφορά και διαχείριση του περιεχομένου. Στην περίπτωση της Αγλαντζιάς η χρέωση της σακούλας ανέρχεται στα €2.
Β) Τοποθέτηση των υπολειμμάτων σε προκαθορισμένο κάδο ο οποίος μπορεί επίσης να έχει και τσιπ ή κώδικα για αναγνώριση από το σκάνερ του φορτηγού.
Γ) Αγορά από το γραφείο της Τοπικής Αρχής αυτοκόλλητο το οποίο τοποθετείται στο κανονικό μαύρο σακούλι με κώδικα (Bar Code) για κάθε σπίτι. Στο πίσω μέρος του φορτηγού υπάρχει σκάνερ το οποίο διαβάζει τον κώδικα πριν το ρίξουν στο φορτηγό.Σακούλι με αυτοκόλλητο σε πόλη της Αγγλίας
Δ) Συμφωνία για κάθε πόσο καιρό να έρχεται να πάρει απόβλητα σε συγκεκριμένου μεγέθους κάλαθο.
Άλλα θέματα
Όλες οι μελέτες που έγιναν ανά Δήμο ή σύμπλεγμα είναι αναρτημένες στο διαδίκτυο.
Στις μελέτες θα δείτε αναφορές για αγορές κάδων, φορτηγών, πρόσληψη νέου προσωπικού και πολλές άλλες λεπτομέρειες.
Του Χαράλαμπου Θεοπέμπτου
Βουλευτή του Κινήματος Οικολόγων – Συνεργασία Πολιτών
Προέδρου της Κοινοβουλευτικής Επιτροπής Περιβάλλοντος