Ο Υπουργός Εξωτερικών κ. Νίκος Χριστοδουλίδης μιλώντας στο «Πρωινό Δρομολόγιο» του ΡΙΚ, ανέδειξε τον σημαντικό ρόλο της ενεργειακής ασφάλειας στην Ανατολική Μεσόγειο.
Σχολιάζοντας τα αποτελέσματα από τη χθεσινή Σύνοδο Κορυφής Κύπρου-Ελλάδας-Ισραήλ με τη συμμετοχή του Αμερικανού Υπουργού Εξωτερικών, ο κ. Χριστοδουλίδης απάντησε στις εξής ερωτήσεις:
«Ερώτηση: Πώς σχολιάζετε τη συμμετοχή των ΗΠΑ στην τριμερή;
Απάντηση: Όντως η ad-hoc συμμετοχή των ΗΠΑ στο τριμερές σχήμα με το Ισραήλ, με αντικείμενο συζήτησης την ενεργειακή και τη θαλάσσια ασφάλεια στην ανατολική Μεσόγειο είναι κάτι σημαντικό. Είναι μια αναγνώριση της σημασίας των τριμερών σχηματισμών που έχουμε αναπτύξει στην περιοχή, ειδικότερα από πλευράς ΗΠΑ όσον αφορά το Ισραήλ, αλλά συγκεκριμένα θέλω να σταθούμε στο θέμα της ενεργειακής ασφάλειας στην περιοχή. Εκείνο που προέκυψε χθες είναι το γεγονός ότι οι 3 χώρες, αλλά και οι ΗΠΑ, λόγω του γεγονότος ότι υπάρχουν αμερικανικές εταιρίες στην περιοχή, αλλά και λόγω του ότι η Ανατολική Μεσόγειος μπορεί να αναπτυχθεί σε έναν εναλλακτικό ενεργειακό διάδρομο για την Ευρώπη, έχει ένα ενδιαφέρον για τις ενεργειακές εξελίξεις και μέσα σ’ αυτό το πλαίσιο υπάρχει επιθυμία για συνεργασία.
Δεν συζητούμε αντικατάσταση της τριμερούς με την Αίγυπτο ή με μια τετραμερή με τη Γαλλία. Μιλάμε πάντα για ad-hoc συμμετοχή. Αυτός είναι ο σχεδιασμός μας και είμαστε σε συζητήσεις μέσω της διπλωματικής οδού για να καθοριστεί και η θεματολογία αυτής της συνάντησης. Αντιλαμβάνεστε ότι δεν θα είναι μια γενική συζήτηση. Πολύ συγκεκριμένα για κάποια θέματα θα υπάρξει ενδιαφέρον από γαλλικής πλευράς. Στη χθεσινή συνάντηση η θεματολογία ήταν ενεργειακή και η θαλάσσια ασφάλεια στην Ανατολική Μεσόγειο. Αυτό ήταν το κύριο αντικείμενο συζήτησης.
Ερώτηση: Δεν θα είναι το ίδιο θέμα και στην επόμενη Σύνοδο με τη συμμετοχή της Γαλλίας;
Απάντηση: Όχι κατ’ ανάγκη. Ενδεχομένως εκεί να υπάρχουν και πιο πολιτικά θέματα λόγω της συμμετοχής της Αιγύπτου, αλλά και της Γαλλίας και των θεμάτων που υπάρχουν στην περιοχή. Όταν υπάρξει κατάληξη θα το ανακοινώσουμε, αλλά δεν σημαίνει κατ’ ανάγκη ότι θα είναι θέματα ενεργειακής ασφάλειας.
Δεν μπήκαμε σε συζήτηση στρατιωτικών όρων και δεν είναι σε καμιά απολύτως περίπτωση στόχος μας η στρατιωτικοποίηση της περιοχής. Αντίθετα, μέσα από αυτή τη διακήρυξη και τις συζητήσεις είναι ξεκάθαρο ότι εργαζόμαστε με μια θετική προσέγγιση αξιοποιώντας τους ενεργειακούς πόρους της Ανατολικής Μεσογείου μέσα από τη συνεργασία και χωρίς να αποκλείουμε κανέναν που συμμερίζεται τις ίδιες προσεγγίσεις μ’ εμάς και τις ίδιες απόψεις με τα κράτη της περιοχής και σέβεται τα κυριαρχικά δικαιώματα των κρατών να συνεργαστεί μαζί μας. Επαναλαμβάνω ,επίσης, ότι είναι ξεκάθαρο το ότι δουλεύουμε με μια θετική προσέγγιση.
Ερώτηση: Πώς σχολιάζετε την κατάσταση δεδομένου και του συμβάντος που είχαμε όπου παρεμποδίστηκαν οι ενεργειακοί σχεδιασμοί στην κυπριακή ΑΟΖ;
Απάντηση: Είχαμε τέτοιο συμβάν στο παρελθόν. Μέχρι τώρα δεν έχει επαναληφθεί. Εργαζόμαστε πολύ συγκεκριμένα σε συνεργασία με πολλούς και με τα γειτονικά κράτη, τις χώρες που δραστηριοποιούνται στην ΑΟΖ μας και άλλους, για να μην επαναληφθούν τέτοια φαινόμενα. Το μήνυμα που στείλαμε χθες είναι ότι οι προοπτικές που υπάρχουν στην περιοχή είναι τέτοιες που να μην επιτρέψουν σε οποιονδήποτε να εμποδίσει την αξιοποίηση αυτών των προοπτικών. Αυτό όμως δεν σημαίνει σε καμιά απολύτως περίπτωση ότι αποκλείεται σε οποιονδήποτε που σέβεται τα κυριαρχικά δικαιώματα των κρατών στην περιοχή, έχει τις προσεγγίσεις στη βάση του διεθνούς δικαίου κ.ο.κ.
Ερώτηση: Πώς θα προστατέψουν οι ΗΠΑ την ΑΟΖ μας;
Απάντηση: Χθες δεν έγινε συζήτηση περί στρατιωτικοποίησης της περιοχής και δεν θα εμπλακούμε σε έναν τέτοιο διάλογο και ,ειδικότερα, σε δημόσιο επίπεδο. Για όσους αναρωτιούνται πώς προστατεύεται η ΑΟΖ μας, μπορούν να δουν την πρόσφατη γεώτρηση της EXXΟN και τις ενέργειες (που δεν είναι ανάγκη να τις διαφημίζουμε καθημερινά στην επικαιρότητα) στις οποίες προέβησαν οι ΗΠΑ και όχι μόνο για αντιμετώπιση τυχόν (δεν λέω ότι υπήρξαν) σκέψεων από τρίτους να αποτρέψουν τέτοιου είδους γεωτρήσεις.
Δεν αποκλείεται να επιχειρήσει ο οποιοσδήποτε να δημιουργήσει προβλήματα στην ενεργειακή συνεργασία στην περιοχή. Εμείς δεν αποκλείουμε κανέναν. Εμείς πάντοτε εργαζόμαστε με θετική προσέγγιση και δεν αποκλείουμε κανέναν για συνεργασία, φτάνει να μην αποκλείει τον εαυτό του είτε με τη συμπεριφορά του είτε με τη στάση του. Δεν μπορούμε όμως ν’ αλλάξουμε τη γεωγραφία. Εμείς επιθυμούμε να συνεργαζόμαστε με όλους στη βάση μιας θετικής ατζέντας. Με αυτό τον τρόπο θα συνεχίσουμε να πολιτευόμαστε, ειδικότερα στην εξωτερική μας πολιτική. Η Τουρκία αποκλείεται μέσα από τις δικές της συμπεριφορές, δεν αποκλείουμε εμείς με οποιονδήποτε τρόπο την Τουρκία.
Πέρα από την ενεργειακή εξίσωση, και στις τριμερείς και στην περιφερειακή συνεργασία που αναπτύσσεται στην περιοχή με όλα τα κράτη απουσιάζει μια χώρα. Αυτή η χώρα είναι η Τουρκία. Για παράδειγμα, στο πρόσφατο ενεργειακό φόρουμ που επιχειρείται να συσταθεί στην Αίγυπτο, η Τουρκία ήταν η μόνη χώρα που απουσίαζε. Ακόμη και το Ισραήλ, η Ιορδανία, η Παλαιστίνη, η Αίγυπτος, η Ελλάδα, η Κύπρος ήταν στην ίδια αίθουσα ενώ η μόνη χώρα που απουσίαζε ήταν η Τουρκία. Το ίδιο συμβαίνει και στα τριμερή σχήματα που αναπτύσσουμε. Η Τουρκία απουσιάζει, αλλά όχι επειδή εμείς θέτουμε αποκλεισμούς, αλλά επειδή η ίδια η Τουρκία με τη συμπεριφορά της αποκλείει τον εαυτό της. Φυσικά, και ελπίζουμε κάποια στιγμή, η συμπεριφορά της Τουρκίας να της επιτρέψει να συμμετέχει στην περιφερειακή συνεργασία στην περιοχή, και όχι μόνο στην ενεργειακή, αλλά και σε άλλες μορφές περιφερειακής συνεργασίας. Δεν μπορούμε ν’ αλλάξουμε τη γεωγραφία μας. Αυτή τη στιγμή όμως η Τουρκία δεν συμμετέχει διότι η ίδια έχει αποκλείσει τον εαυτό της. Και δεν το λέμε μόνο εμείς. Μιλάμε με όλα τα γειτονικά κράτη. Είναι η συμπεριφορά της Τουρκίας στην Κύπρο, στην Ανατολική Μεσόγειο και σε άλλες περιοχές που την έχει οδηγήσει σε αυτό τον αυτό-αποκλεισμό.
Ερώτηση: Οι διάφορες συνεργασίες που αναπτύσσουμε στην περιοχή μπορεί να ασκήσουν κάποια πίεση στην Τουρκία;
Απάντηση: Για εμάς αυτό είναι ένα ζητούμενο, αλλά αυτές οι συνεργασίες δεν χτίζονται με στόχο την Τουρκία. Στόχος μας δεν είναι η Τουρκία. Οι συνεργασίες και οι συμμαχίες με τα γειτονικά κράτη δεν είναι επειδή έτυχε αυτή τη στιγμή κάποιες από τις χώρες της περιοχής να έχουν κακές σχέσεις με την Τουρκία. Δεν χτίζουμε τις δικές μας σχέσεις και τη δική μας εξωτερική πολιτική μέσα από αυτή την προσέγγιση. Βασιζόμαστε πάντοτε σε μια θετική προσέγγιση: συνεργασία χωρίς αποκλεισμούς. Την ίδια στιγμή θεωρούμε ότι αυτές οι συνεργασίες στέλνουν και μηνύματα προς την Τουρκία. Δεν νομίζω η Τουρκία να θεωρεί ‘επιτυχία της’ το γεγονός ότι είναι η μόνη χώρα που απουσιάζει από αυτό τον διάλογο για τα θέματα ενέργειας που αναπτύσσονται στην περιοχή ή το ότι είναι το μόνο κράτος που δεν συμμετέχει στις τριμερείς συνεργασίες και στους περιφερειακούς σχεδιασμούς που αναπτύσσονται στην περιοχή. Στόχος μας ,όμως, δεν είναι να στείλουμε μηνύματα στην Τουρκία. Θεωρούμε ,όμως, ότι υπάρχει ταύτιση συμφερόντων και στόχων και κινούμαστε μέσα σ’ αυτό το πλαίσιο.
Ερώτηση: Υπάρχει κάτι που μπορείτε να μας πείτε για τη συνάντηση του Προέδρου της Δημοκρατίας με τον Αμερικανό Υπουργό Εξωτερικών κ. Πομπέο;
Απάντηση: Είναι γεγονός ότι ο κ. Πομπέο γνωρίζει το Κυπριακό λόγω και των προηγούμενων ιδιοτήτων του. Στην παρούσα φάση ,οι σχέσεις ΗΠΑ-Τουρκίας είναι δύσκολες. Το θέμα που κυριαρχεί δεν είναι το Κυπριακό, αλλά όλα αυτά με τους S-400 και τις σχέσεις ΗΠΑ-Τουρκίας. Γι’ αυτό δεν βλέπουμε κάτι αξιοσημείωτο τις αμέσως επόμενες μέρες. Εκτιμούμε όμως ότι η κα Λουτ θα είναι σύντομα στην Κύπρο για να ετοιμάσει και την έκθεση που θα υποβάλει στο Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ. Σε πρόσφατο ψήφισμα υπήρχε η απόφαση για να υποβληθεί πρόταση για έκθεση στο Συμβούλιο Ασφαλείας για συζήτηση των εξελίξεων στο Κυπριακό. Άρα μέσα σ’ αυτό το πλαίσιο θεωρούμε ότι θα επισκεφθεί την Κύπρο. Είναι σημαντική η σημερινή πρωινή συνάντηση που θα γίνει ανάμεσα στους Υπουργούς Εξωτερικών Ελλάδας και Τουρκίας. Υπάρχουν και εξελίξεις. Γίνονται πράγματα που δεν βλέπουν το φως της δημοσιότητας σε σχέση με τις δράσεις της κας Λουτ και ελπίζουμε να υπάρξουν θετικά νέα. Η ετοιμασία της έκθεσης δεν είναι ο βασικός λόγος που θα έρθει στην Κύπρο η κα Λουτ, αλλά είναι ένας ακόμη λόγος που θα τη φέρει στην Κύπρο σύντομα. Η έκθεση αφορά τους όρους αναφοράς και την προσπάθεια που γίνεται για να συμφωνηθούν όροι αναφοράς και να οδηγηθούμε σε επανέναρξη των συνομιλιών. Αν υπάρχει αναγκαία πολιτική βούληση, θεωρούμε ότι αυτός ο στόχος δεν είναι καθόλου μακριά. Θα δούμε τι θα προκύψει σήμερα από τη συνάντηση της Αττάλειας ανάμεσα στους δύο Υπουργούς Εξωτερικών. Επαναλαμβάνω ότι γίνονται πράγματα που δεν βλέπουν κατ’ ανάγκη το φως της δημοσιότητας. Ειδικότερα η κα Λουτ έχει αυτή την προσέγγιση, που δεν θεωρούμε ότι είναι κάτι κακό. Ενδεχομένως να είναι μια θετική προσέγγιση το να μην γίνονται δημόσια γνωστές ενέργειες/προσπάθειες/συζητήσεις διότι εκείνο που ενδιαφέρει ,στο τέλος της ημέρας, είναι να υπάρξει αποτέλεσμα και όχι μόνο η προσπάθεια. Θεωρώ λοιπόν ότι μέχρι το πρώτο δεκαήμερο Απριλίου θα υπάρχει ενώπιών μας μια καλύτερη εικόνα σε σχέση με τις προοπτικές για συνομολόγηση των όρων αναφοράς και επανέναρξη των συνομιλιών.
Ερώτηση: Ο κ. Ακιντζί λέει ότι είναι πολύ δύσκολο να συνομολογηθούν όροι αναφοράς όπως είναι τα πράγματα αυτή τη στιγμή. Συμφωνείτε;
Απάντηση: Αν υπάρχει πολιτική βούληση, θεωρώ ότι είναι εύκολο. Είναι σημαντικό να δούμε τι θα γίνει στη σημερινή συνάντηση στην Τουρκία. Εκείνο που μας προβληματίζει για το οποίο δεν υπάρχει λογική εξέλιξη είναι η επιμονή της Τουρκίας και του κ. Ακιντζί περί Ιουνίου και το αν έχουν σκέψεις σχετικά με την ανανέωση της θητείας της UNFICYP, που συμπίπτει χρονικά με τον Ιούνιο. Θεωρώ ότι όλα αυτά δεν είναι θετικές εξελίξεις. Και κάτι να μην προκύψει, πάλι είναι ένα γεγονός που πρέπει να το λάβουμε υπόψη. Η εξωτερική πτυχή και το θέμα της ημερομηνίας επανέναρξης των συνομιλιών είναι σημαντικά διότι αν η άλλη πλευρά θεωρεί ότι μέχρι τον Ιούνιο δεν πρέπει να γίνει τίποτα, τότε σίγουρα θα λέει ότι τώρα είναι δύσκολο να συνομολογηθόυν όροι αναφοράς διότι τώρα είναι Μάρτιος και μέχρι τον Ιούνιο θα προβάλλουν αυτή την εικόνα. Γι’ αυτό ανέφερα ότι η πολιτική βούληση και το πότε θεωρεί η άλλη πλευρά ότι πρέπει να ξεκινήσουν οι συνομιλίες είναι σημαντικά δεδομένα.
Ερώτηση: Έχει ξεκαθαρίσει η διαφορά που έχουμε με το Ισραήλ για το οικόπεδο ‘ΑΦΡΟΔΙΤΗ’;
Απάντηση: Είναι ένα θέμα που έχουμε στις διμερείς μας σχέσεις με το Ισραήλ. Παρουσιάστηκε μια νέα προσέγγιση όσον αφορά τον τρόπο επίλυσης του θέματος με την εμπλοκή και των εταιριών, οι οποίες ενδιαφέρονται και επιθυμούν την άμεση ανάπτυξη του κοιτάσματος. Θεωρώ ότι με την προσέγγιση που έχει προταθεί και έγινε αποδεκτή χθες βράδυ μπορούμε να ελπίζουμε για θετικά αποτελέσματα σύντομα. Η προσέγγιση παρουσιάστηκε από εμάς μετά από συζητήσεις που είχαμε το τελευταίο διάστημα και με τις εταιρίες που εμπλέκονται στο συγκεκριμένο κοίτασμα.
Ερώτηση: Δηλαδή θα το λύσουν οι εταιρίες;
Απάντηση: Όχι. Είναι μια νέα προσέγγιση στην οποία εμπλέκονται και εταιρίες και τα κράτη. Θεωρούμε ότι μ’ αυτό τον τρόπο μπορεί να βρεθεί λύση. Αυτή η προσέγγιση παρουσιάστηκε στη συνάντηση χθες βράδυ και η αντίδραση από πλευράς Ισραήλ ήταν θετική.»