Πολιτική Ανάλυση του Γενικού Γραμματέα της Αποκεντρωμένης Διοίκησης Ηπείρου-Δ.Μακεδονίας Ηλία Θεοδωρίδη
Όπως για κάθε τομέα της παθολογίας αυτής της χώρας, έχει ανοίξει μια συζήτηση (βεβαίως όχι αρκούντως διαλεκτική μεθοδολογικά), έτσι και σε ότι αφορά τα ΜΜΕ πρέπει να δρομολογηθεί μια συζήτηση αξιολόγησης της εικοσαετούς παρουσίας τους στη δημόσια ζωή του τόπου.
Τα μέσα ενημέρωσης δεν μπορούν να εξαιρεθούν από ένα εγχείρημα αξιολόγησης ιδιαίτερα όταν η επιρροή τους βαίνει διαρκώς αυξανόμενη και έχει λάβει ανυπολόγιστες διαστάσεις στη διαμόρφωση του μεταπολιτευτικού κοινωνικοπολιτικού μορφώματος της Ελλάδας.
Το πρώτο που πρέπει να ξεκαθαρίσουμε είναι ότι μια κριτική προσέγγιση του χώρου δεν αφορά κατά τον ίδιο τρόπο και στον ίδιο βαθμό το σύνολο των μέσων (δημόσια, ιδιωτικά, έντυπα, ηλεκτρονικά και τηλεοπτικά, Αθηναϊκά και περιφερειακά μέσα).
Διαμορφώθηκε όμως στη χώρα ένα κυρίαρχο μοντέλο ενημέρωσης – ως ελληνική ιδιομορφία- στο οποίο κάποια ιδιωτικά μέσα ενημέρωσης έχουν το ρόλο του διαμορφωτή, ενώ κάποια άλλα αποτελούν μιμητές σε μικρότερο ή μεγαλύτερο βαθμό χωρίς να λείπουν και τα ΜΜΕ που πειραματίζονται προς κατευθύνσεις μιας εναλλακτικής πληροφόρησης. Η κριτική προσέγγιση λοιπόν, απευθύνεται κυρίως προς την πρώτη κατηγορία των μέσων, τα οποία κατέχουν ειδική θέση στην εδραίωση μιας δημοσιογραφίας που υπεισέρχεται στη δημιουργία ενός συστήματος διαπλοκής πολιτικο-οικονομικών συμφερόντων στο σύστημα διακυβέρνησης και εξουσίας της χώρας.
Η μιντιακή παραμόρφωση και η στρέβλωση της δημοκρατίας μας
Το θεμελιώδες ζήτημα που πρέπει να εξετασθεί είναι η ανεξαρτησία των μίντια.Το είδος της δημοσιογραφικής ενημέρωσης είναι άρρηκτα συνδεδεμένο με τους επιδιωκόμενους σκοπούς κάθε δημοσιογραφικού συγκροτήματος και προσδιορίζει το χαρακτήρα κάθε ενημερωτικού μέσου. Η συνισταμένη αυτών των συμπεριφορών διαμορφώνει το μοντέλο δημοσιογραφίας της ενημέρωσης κάθε χώρας.
Τα «λειτουργηματικού χαρακτήρα» επαγγέλματα όπως αυτό του γιατρού, του δικαστή, του δημοσιογράφου, του πολιτικού έχουν υποστεί μια πρωτοφανή φθορά στον πυρήνα τους που αφορά στην ηθική τους υπόσταση. Το παραγόμενο προϊόν εργασίας αυτών των επαγγελμάτων είναι στο στόχαστρο μιας συστηματικής κριτικής. Η αμφισβήτηση της εξ ορισμού καλής πρόθεσης στην άσκηση του λειτουργήματος, στην αποκατάσταση της υγείας, στην απονομή δικαιοσύνης, στην απόδοση της αλήθειας, στην υπεράσπιση του δημοσίου συμφέροντος αποκαλύπτει όψεις του εκφυλισμού και της παρακμής θεμελιωδών θεσμών της δημοκρατίας μας.
Το περιεχόμενο των ενημερωτικών μέσων ιδιαίτερα των τηλεοπτικών κυριαρχείται από χαρακτηριστικά εμπορευματοποίησης: Οι παραγωγές, η ειδησεογραφία, τα πρόσωπα, οι εκπομπές σχεδιάζονται με κύριο κριτήριο την εμπορευματοποίηση. Στη βάση αυτή οικοδομείται κυρίως ο ανταγωνισμός τηλεθέασης ή ακροαματικότητας. Η πλειοψηφία των μέσων ανήκει σε αυτή την κατηγορία με στόχο την προσέλκυση διαφημίσεων.
Ένα πολύ μικρότερο σε αριθμό μέρος των ιδιωτικών καναλιών εθνικής εμβέλειας δεν περιορίζεται σε αυτό τον παραδοσιακό ρόλο. Έχουν αναπτύξει ένα έντονο πολιτικό πρόσωπο, εδώ και πάνω από μια δεκαετία με στόχο τη διαμόρφωση και τον προσανατολισμό της κοινής γνώμης, ώστε να αποτελούν πόλους πολιτικής πίεσης και ελέγχου ή εκτροπής των πολιτικών εξελίξεων προς κατευθύνσεις που ικανοποιούν τα οικονομικά λόμπι που εκπροσωπούν.
Αυτά τα ΜΜΕ στη χώρα μας δεν αποτελούν δημοσιογραφικούς οργανισμούς, αλλά προπαγανδιστικούς μηχανισμούς.Δεν συμβάλλουν στην πολιτική ανάλυση και στην τεκμηριωμένη κριτική, αλλά στη βάση σχεδίου, πολιτική χειραγώγηση της κοινής γνώμης.Δεν είναι φορείς πλουραλισμού ιδεών, αλλά διαμορφωτές πολιτικών συσχετισμών, ευνοϊκών προς τα συμφέροντα των ιδιοκτητών τους και άλλων οικονομικών παραγόντων.
Το ζήτημα της ανεξαρτησίας των ΜΜΕ έχει αλλάξει χαρακτηριστικά. Στην Ευρώπη έχει περιοριστεί η σχέση εξάρτησης τους από τις κυβερνήσεις και την εκάστοτε πολιτική εξουσία, ενώ σε κάποιες δημοκρατίες της νότιας Ευρώπης – Ελλάδα, Ιταλία- έχει μετατραπεί σε τριγωνική σχέση διαπλοκής, μεταξύ τμημάτων του κεφαλαίου – ΜΜΕ και διακομματικού πολιτικού κατεστημένου.
Ο ελληνικός λαός έχει ιστορική γνώση και συνείδηση για τον ρόλο των ΜΜΕ και πως αυτός μετεξελίχθηκε ως διαμεσολαβητικός, οικονομικών συμφερόντων και πολιτικού συστήματος. Από τα παλιά συγκροτήματα του Τύπου, όταν αυτά κυριαρχούσαν, μέχρι τα σημερινά τηλεοπτικά κανάλια, έζησε τον μετασχηματισμό της δημοκρατίας μας, σε τηλε-δημοκρατία.
Ο ελληνικός λαός δυσανασχετεί, δυσφορεί, δεν ανέχεται τον βιασμό της συνείδησης του, της νοημοσύνης του, την προσπάθεια χειραγώγησης του, μέσω μιας απροκάλυπτης, χυδαίας προπαγάνδας, τη διασπορά της σύγχυσης, της απαισιοδοξίας, της απογοήτευσης και της κατατρομοκράτησης του. Αξίζει , όμως να σημειωθεί ότι μια ιδιότυπη μορφή εξάρτησης πάρα ταύτα καθηλώνει πλήθη «δυσανασχετούντων πολιτών στους καναπέδες» μπροστά στους τηλεοπτικούς δέκτες.
Η καπηλεία μιας εθνικής τραγωδίας μέσω μιας ολοκληρωτικής φασίζουσας προπαγάνδας, που υπονομεύει κάθε συλλογική προσπάθεια διεξόδου, με αποκλειστικό στόχο την απόσπαση και διατήρηση της πολιτικής «προστασίας» προς τμήματα του πιο διεφθαρμένου παρασιτικού κρατικοδίαιτου ελληνικού κεφαλαίου. Αυτού δηλαδή που οδήγησε τη χώρα στη σημερινή καταστροφή.
Κάποια ΜΜΕ στην Ελλάδα μετεξελίχθηκαν σε εξωθεσμικά κέντρα υπερεξουσίας, υποκαθιστώντας τους πάντα ανολοκλήρωτους και σήμερα διαλυμένους θεσμούς της δημοκρατίας μας και μετατρέποντας τη σε τηλε-δημοκρατία.
Μπορούν να αποδομήσουν σε μια νύχτα πολιτικές ή οικονομικές αποφάσεις οι οποίες έρχονται σε αντίθεση με τα κατεστημένα συμφέροντα και να επιβάλλουν τις δικές τους παρασκηνιακές αποφάσεις.
Αποτελούν τα μόνα πραγματικά πολιτικά διευθυντήρια που λειτουργούν σε αυτή τη χώρα και ως πραγματικά υποκατάστατα κομμάτων μπορούν να καταστρέφουν εν τη γενέσει κάθε ουσιαστική πολιτική συζήτηση υπονομεύοντας την προσπάθεια για μεταρρυθμίσεις που έχει ανάγκη η χώρα, επειδή θίγουν τα οικονομικά συμφέροντα που εκπροσωπούν.
ΤΑ ΜΜΕ ΤΗΣ ΚΡΙΣΗΣ ΚΑΙ Η ΚΡΙΣΗ ΤΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ
Ένας κυρίαρχος θεσμός που πρέπει να εκδημοκρατιστεί στην Ελλάδα είναι τα ΜΜΕ.
Θα ήθελα να θυμίσω τη δράση τους στη διαμόρφωση του πρόσφατου πολιτικού παρελθόντος στη χώρα.
– Τη διατήρηση του Σημίτη στην εξουσία – στις εκλογές του 2000, παρά το ότι ένας ολόκληρος λαός ξεκληρίστηκε στο χρηματιστήριο, με στόχο να καρπωθούν συγκεκριμένα εργολαβικά συμφέροντα, το μεγαλύτερο μερίδιο των ολυμπιακών έργων, με υπερβάσεις που εκτίναξαν το κόστος υλοποίησης τους σε πολλαπλάσιο ύψος από το αρχικά προϋπολογισθέν.
– Τη δράση τους στην εσωκομματική διεκδίκηση της προεδρίας στο ΠΑΣΟΚ το 2007.
– Τη σύγκρουση με τη δεύτερη κυβέρνηση Καραμανλή για το Βατοπέδι αποσιωπώντας πλήρως τα δημοσιονομικά συντρίμμια που άφηνε πίσω της και τα οποία οδήγησαν στην κρίση δανεισμού της χώρας.
Χρησιμοποιούν μέρος του πολιτικού κόσμου ως κομπάρσους τηλε-αστέρες κάθε εποχής, τους οποίους παρουσιάζουν κάθε φορά ως κυρίαρχη άποψη για να οξύνουν κρίσεις και να επιτύχουν αποσταθεροποιήσεις και ανατροπές.
Δεν έχουν σημασία τα φυσικά πρόσωπα, άλλωστε είναι γνωστά στον ελληνικό λαό. Τα τμήματα του κεφαλαίου που εκπροσωπούν, είναι αυτά που ευνοήθηκαν περισσότερο από το πολιτικό σύστημα.
Το τρίγωνο της διαπλοκής: κρατικοδίαιτης κλεπτο-οικονομίας, διακομματικού πολιτικού κατεστημένου και μίντια έχει αναδειχθεί ως μέρος της παθολογίας της δημοκρατίας μας από διεθνούς κύρους και εμβέλειας ευρωπαϊκές εφημερίδες όπως οι FinancialTimes.
Η θεσμική καθυστέρηση ή μη ολοκλήρωση των θεσμών της δημοκρατίας μας διευκολύνει την υποκατάσταση τους από τα ΜΜΕ, υποκατάσταση των κομμάτων, της πολιτικής, της δικαιοσύνης, των κοινωνικών θεσμών και της οικονομικής ζωής της χώρας.
ΑΠΟΤΕΛΕΙ ΠΡΩΤΕΡΑΙΟΤΗΤΑ ΜΙΑ ΝΟΜΟΘΕΤΙΚΗ ΠΡΩΤΟΒΟΥΛΙΑ
Το θέμα των ΜΜΕ έχει μια βασική ομοιότητα με το θέμα της φοροδιαφυγής, όλοι διαμαρτύρονται και κανείς δεν αναλαμβάνει πρωτοβουλία , για μια ουσιαστική και αποτελεσματική επίλυση τους.
Μια μεταρρυθμιστική πρωτοβουλία με ευρεία συμμετοχή των πολιτικών κομμάτων πρέπει να περιλαμβάνει:
1. Την διαφάνεια, τον έλεγχο και την αποκατάσταση της νομιμότητας στη σχέση ιδιοκτητών ΜΜΕ με το κράτος, την πολιτική εξουσία και την οικονομία.
2. Τη νομοθετική ρύθμιση των εθνικών και περιφερειακών συχνοτήτων, οι οποίες αποτελούν δημόσια περιουσία.
3. Την αποκατάσταση φορολογικής, ασφαλιστικής, εργασιακής, δανειακής και χρηματοδοτικής νομιμότητας των ΜΜΕ.
4. Την αποκατάσταση της δημοκρατικής σχέσης και πρόσβασης των Ελλήνων πολιτών προς τα ΜΜΕ, ιδιαίτερα σήμερα που ο δημόσιος διάλογος περιορίζεται κυρίως σε αυτά.