Του Αναστάση Θεοχαρίδη*
Προ της τροποποιήσεως του Άρθρου 111 Συντάγματος ΚΔ, η Εκκλησία της Κύπρου είχε αποκλειστική αρμοδιότητα για θέματα γάμων και διαζυγίων. Θα πρέπει εξ αρχής να τονίσουμε ότι το Άρθρο 111 αποτελεί μη θεμελιώδες άρθρο του Συντάγματος και επομένως δύναται να τροποποιηθεί. Οι ισχύουσες πρόνοιες του εν λόγω άρθρου μπορούν να συνοψιστούν ως ακολούθως: για θέματα διαζυγίων, αρμόδια δικαστήρια είναι τα τριμελή Οικογενειακά Δικαστήρια (τρία στον αριθμό), όσον αφορά τα θέματα διατροφής τέκνων και αυτά υπάγονται στην δικαιοδοσία των Οικογενειακών Δικαστηρίων. Με την τροποποίηση του 1989, εισήχθη για πρώτη φορά ο ισχυρός κλονισμός του γάμου ως αιτία διαζυγίου, όπως επίσης καθιερώθηκε για πρώτη φορά ο θεσμός του πολιτικού γάμου.
Θα πρέπει να σημειωθεί ότι οι πρόνοιες του Άρθρου 111 του Συντάγματος, δεν εφαρμόζονται για τους παλαιοημερολογίτες και άρα τα Οικογενειακά Δικαστήρια της Δημοκρατίας δεν έχουν αρμοδιότητα να εκδικάσουν τις οικογενειακές τους διαφορές. Σε ποίους όμως εφαρμόζονται οι πρόνοιες του άρθρου 111; Ο όρος «ανήκοντες» εις την Ελληνική Ορθόδοξη Εκκλησία περιλαμβάνει οποιοδήποτε Έλληνα ορθόδοξο, άσχετα εάν είναι μέλος της Ορθόδοξης Ελληνικής Εκκλησίας της Κύπρου. Στο Άρθρο 111 (1) και (2) του Συντάγματος, γίνεται αναφορά στην «Ελληνική Ορθόδοξη Εκκλησία» και όχι στην «Ελληνική Ορθόδοξη Εκκλησία της Κύπρου», επομένως θα μπορούσαμε να υποστηρίξουμε την άποψη ότι στην έννοια «των ανηκόντων εις την Ελληνική Ορθόδοξη Εκκλησία» συμπεριλαμβάνονται και μέλη άλλων Ελληνικών Ορθοδόξων Εκκλησιών.
Πως αποκτάται όμως η ιδιότητα μέλους της Ελληνικής Ορθόδοξης Εκκλησίας της Κύπρου; Η κτήση αυτής της ιδιότητας σύμφωνα με το Εκκλησιαστικό δίκαιο της Κύπρου, γίνεται με το βάπτισμα. Πιο πολύπλοκο γίνεται το θέμα όταν κάποιος επιθυμεί να αποβάλει την ιδιότητα μέλους της Ελληνικής Ορθόδοξης Εκκλησίας της Κύπρου. Η εν λόγω ιδιότητα μέλους αποβάλλεται με τους εξής τρόπους:
1) με τον θάνατο,
2) με αφορισμό ή ανάθεμα,
3) με εκούσια αποχώρηση – (συνταγματικό δικαίωμα σύμφωνα με το Άρθρο 18 (5) του Συντάγματος),
4) Με αλλαγή του τόπου διαμονής από μη Κύπριο υπήκοο, ο οποίος δεν βαφτίστηκε σύμφωνα με τους κανόνες και το δόγμα της Ελληνικής Ορθόδοξης Εκκλησίας της Κύπρου. Σε μια τέτοια περίπτωση το εν λόγω άτομο θα λάβει την ιδιότητα μέλους της χώρας του θρησκευτικού δόγματος το οποίο θα ενστερνισθεί.
Όταν τίθεται ζήτημα εκούσιας αποχώρησης, αυτή θα πρέπει γίνεται είτε ρητά, με επιστολή στον εκάστοτε επίσκοπο, είτε άτυπα/σιωπηρά (με την κατάλληλη όμως συμπεριφορά, που να δείχνει ότι το μέλος συνειδητά απομακρύνεται).
Μας είναι αδιάφορο το κίνητρο για την αποχώρηση κάποιου από την Ελληνική Εκκλησία της Κύπρου, όπως επίσης ούτε παίζει κάποιο ρόλο η άποψη της εκκλησίας επί του θέματος.
*Νομικός Σύμβουλος – Διεθνολόγος – Πολιτικός Επιστήμονας
