Δημοσιογραφική διάσκεψη Γενικού Γραμματέα Κ.Ε. ΑΚΕΛ, Στέφανου Στεφάνου για τα ζητήματα στον τομέα της ενέργειας και τις προτάσεις του ΑΚΕΛ για τη μείωση του κόστους ενέργειας
Εγκληματικές οι ευθύνες τέως και νυν κυβερνώντων
Το κόστος της ενέργειας στην Κύπρο είναι ψηλό. Πληρώνουμε πολύ ακριβά το ηλεκτρικό ρεύμα, από τα ακριβότερα στην ΕΕ και εξαρτόμαστε σε πολύ μεγάλο βαθμό από τα ορυκτά καύσιμα, χωρίς να υπάρχουν επαρκείς και αποτελεσματικές εναλλακτικές λύσεις.
Την ίδια ώρα στην Κύπρο αντιμετωπίζουμε σοβαρό πρόβλημα ενεργειακής φτώχειας. Την πρόσβαση, δηλαδή, που έχουν τα νοικοκυριά και γενικά, οι πολίτες στην ενέργεια. Σύμφωνα με στατιστική έκθεση της ΕΕ, η Κύπρος είναι η χώρα με τα ψηλότερα ποσοστά στην ΕΕ, με εξαίρεση τη Βουλγαρία, σε σχέση με την ενεργειακή φτώχεια, η οποία ανέρχεται στο 20% για την χώρα μας, ενώ ο μέσος όρος στην Ευρώπη είναι 10%. Δηλαδή, ένας στους πέντε συμπολίτες μας δεν μπορεί να καλύψει τις ανάγκες του σε ενέργεια, για κίνηση, θέρμανση, κλιματισμό κοκ.
Δίπλα σ’ αυτά τα προβλήματα, δυστυχώς, κινδυνεύουμε το επόμενο διάστημα με σοβαρά προβλήματα επάρκειας στον ηλεκτρισμό που για να επιλυθούν πιθανόν να χρειαστούν εκατομμύρια ευρώ και γρήγορες διαδικασίες. Αλλιώς, πιθανόν να ζήσουμε καταστάσεις τριτοκοσμικές με αποκοπές στην παροχή ρεύματος.
Η κατάσταση στον τομέα της ενέργειας δεν είναι καθόλου καλή. Εδώ φτάσαμε ως αποτέλεσμα αποτυχημένων και λανθασμένων πολιτικών, αλλά και αποφάσεων που όζουν σκανδάλων, διαπλοκής, διαφθοράς με πρωταγωνίστρια την προηγούμενη κυβέρνηση Αναστασιάδη – ΔΗΣΥ. Είναι τεράστιες οι ευθύνες της, εγκληματικές σε βάρος του τόπου και του λαού μας ο οποίος πληρώνει τα σπασμένα. Μόνο για τους ρύπους πληρώνει γύρω στα 300 – 400 εκ. ευρώ ετησίως.
Και είναι ευθύνη αυτής της κυβέρνησης να ξεκαθαρίσει αυτά τα σκάνδαλα, τα οποία κοστίζουν στους Κύπριους φορολογούμενους τεράστια ποσά και την ίδια ώρα έχουν οδηγήσει την Κύπρο σε μια επικίνδυνη κατάσταση σε σχέση με τον στρατηγικό τομέα της ενέργειας.
Πρέπει να πω ότι ευθύνες έχει και η παρούσα κυβέρνησης. Δυστυχώς, ούτε η σημερινή κυβέρνηση Ν. Χριστοδουλίδη έχει πείσει ότι μπορεί να επιλύσει τα προβλήματα. Πολλές δηλώσεις συχνά αντιφατικές και αλληλο-αναιρούμενες, πολύ λίγη πληροφόρηση, σχεδόν καθόλου διαφάνεια, σχεδόν μηδαμινό έργο, ιδίως στις μεγάλες επενδύσεις όπως έλευση ΦΑ, ολοκλήρωση υποδομών, ηλεκτρική διασύνδεση της Κύπρου, αποθήκευση, εκμετάλλευση κυπριακού ΦΑ.
Σε ό,τι αφορά τα δύο μεγάλα έργα- διασύνδεση και τερματικό ΦΑ στο Βασιλικό- δεν γνωρίζουμε τη χρονική περίοδο υλοποίησης αλλά και το τελικό κόστος.
Είναι πολύ χαρακτηριστικό το παράδειγμα με το τερματικό στο Βασιλικό. Πριν διακοπεί το έργο με τους Κινέζους η κυβέρνηση έλεγε ότι είχε plan B. Όταν διακόπηκε το έργο ανακαλύψαμε ότι η κυβέερνηση δεν είχε plan B.
Πολλά έχουν λεχθεί και για τον ΠΡΟΜΗΘΕΑ και υπάρχουν ερωτηματικά τι γίνεται με αυτό το ζήτημα. Να σημειώσω όμως, ότι και να έλθει ο ΠΡΟΜΗΘΕΑΣ από τη στιγμή που δεν υπάρχουν υποδομές δεν μπορείς να τον αξιοποιήσεις προς την κατεύθυνση της ‘έλευση ΦΑ στην Κύπρο για σκοπούς ηλεκτροπαραγωγής.
Και το πιο σημαντικό, δεν υπάρχει ακόμα ένας ολοκληρωμένος ενεργειακός σχεδιασμός. Γίνονται ενέργειες και λαμβάνονται αποφάσεις που οδηγούν στη σαλαμοποίηση του κεφαλαίου της ενέργειας, αντί να εξετάζεται ως σύνολο.
Ερωτήματα προς την κυβέρνηση
Με την ευκαιρία της σημερινής δημοσιογραφικής διάσκεψης για την ενέργεια θα ήθελα να απευθύνω συγκεκριμένα ερωτήματα προς την κυβέρνηση, που ελπίζω ότι αυτή τη φορά θα τύχουν απαντήσεων.
- Πού βρισκόμαστε με το θέμα της ολοκλήρωσης του τερματικού στο Βασιλικό; Και τι γίνεται με τον Προμηθέα;
- Τι γίνεται τελικά με τον GSI (Great Sea Interconnector); Γιατί δεν δίδεται η μελέτη του Οίκου στη Βουλή και στα κόμματα; Μήπως επειδή τα συμπεράσματά της είναι εξόχως αρνητικά για την προοπτική υλοποίησης του έργου; (σχετική επιστολή απέστειλα στον Πρόεδρο).
- Θα έχουμε πρόβλημα επάρκειας ηλεκτρισμού το επόμενο διάστημα και πως θα αντιμετωπιστεί το ζήτημα;.
- Ποιο θα είναι τελικά το κόστος στον καταναλωτή από τα εκατομμύρια που ξοδεύονται καθημερινά για έργα που έπρεπε να γίνουν και δεν έχουν ακόμη γίνει;
- Υπάρχουν υπερκέρδη στον τομέα της παραγωγής ηλεκτρισμού από ΑΠΕ;
Η κυβέρνηση μας διαβεβαίωνε ότι έχει ετοιμάσει νομοσχέδιο για την φορολόγηση των υπερκερδών και ότι βρίσκεται στη Νομική Υπηρεσία, κι αυτός ήταν και ο λόγος που εμείς δεν είχαμε προχωρήσει όλο αυτό το διάστημα σε πρόταση νόμου. Ωστόσο, πρόσφατα μάθαμε ότι η κυβέρνηση δεν έχει πρόθεση να καταθέσει στη Βουλή τέτοιο νομοσχέδιο. Γι’ αυτό και δηλώσαμε ότι θα προχωρήσουμε στην ετοιμασία πρότασης νόμου για την φορολόγηση των υπερκερδών στον χώρο των ΑΠΕ για να ενισχυθεί η δυνατότητα του κράτους να κάνει πολιτική υπέρ της κοινωνίας και της οικονομίας στον τομέα του ηλεκτρισμού.
- Γιατί η ΑΗΚ δεν έχει εντάξει ακόμα στο μείγμα παραγωγής της σημαντικό αριθμό ΑΠΕ για να μειωθεί η τιμή του ρεύματος;
- Τι γίνεται με την αποθήκευση για σκοπούς συστήματος που έπρεπε να εγκαταστήσει η ΑΗΚ;
Η έλλειψη διαφάνειας, οι στρεβλώσεις και οι πειραματισμοί πρέπει επιτέλους να τερματιστούν. Κι αυτό είναι ευθύνη της κυβέρνησης.
Η κατάσταση που επικρατεί στον τομέα της ενέργειας κοστίζει στην κοινωνία και την οικονομία. Κι επειδή αυτή δεν φαίνεται να αλλάζει σύντομα υπάρχει ανάγκη να ληφθούν μέτρα προς δύο κατευθύνσεις:
- Μείωση κόστους ενέργειας
- Στήριξη της κοινωνίας
Προτάσεις ΑΚΕΛ για μείωση κόστους ενέργειας και στήριξη της κοινωνίας
Μείωση του κόστους ενέργειας:
- Άμεση εισαγωγή Φυσικού Αερίου για ηλεκτροπαραγωγή. Πρώτο πρέπει να ολοκληρωθεί το χερσαίο τερματικό στο Βασιλικό και δεύτερο να μελετηθεί αν υπάρχουν εναλλακτικές λύσεις για τη μεταβατική περίοδο μέχρι να ολοκληρωθεί το έργο.
- Ταχεία ένταξη ΑΠΕ στο μείγμα παραγωγής της ΑΗΚ.
Η ΑΗΚ έχει λάβει εξαιρέσεις αλλά χρειάζεται η υπόδειξη χώρων από το κράτος Το ίδιο ισχύει και την αποθήκευση. Επίσης, η ΑΗΚ δεν μπορεί να ευνοηθεί από το σχέδιο που εξαγγέλθηκε για δημιουργία κεντρικών συστημάτων αποθήκευσης, καθώς το σχέδιο αφορά πιο μικρά υβριδικά σχήματα.
- Μείωση ΦΠΑ στο ηλεκτρικό ρεύμα από 19% σε 9% οριζόντια, διότι το ρεύμα κοστίζει οριζόντια σε όλους και με ένα αλυσιδωτό τρόπο προστίθεται σε πολλά αγαθά και υπηρεσίες. Εξάλλου, είναι μια πρακτική που εφάρμοσαν και συνεχίζουν να εφαρμόζουν κι άλλες ευρωπαϊκές χώρες
- Άμεση προκήρυξη μειοδοτικών διαγωνισμών για αγορά ενέργειας και αποθήκευση. Όταν επί κυβέρνησης Χριστόφια έγινε αυτό το πράγμα είχαμε καταφέρει να πάρουμε πολύ προσιτές τιμές ανά κιλοβατώρα. Η κυβέρνηση Αναστασιάδη απέσυρε τα σχέδια για μειοδοτικό διαγωνισμό και μετά από μια συνάντηση που είχαμε στο Προεδρικό στην παρουσία του Προέδρου της Δημοκρατίας και της Υπουργού Ενέργειας τελικά καταφέραμε να πείσουμε την κυβέρνηση. Μάλιστα έγιναν σχετικές δηλώσεις δημόσια ότι μέχρι τον Οκτώβριο του 2022 θα γίνονταν μειοδοτικοί διαγωνισμοί. Μέχρι σήμερα τίποτα δεν έγινε.
Στήριξη της Κοινωνίας:
- Φορολόγηση των απροσδόκητων κερδών των εταιρειών ενέργειας και αξιοποίηση των εσόδων για καταπολέμηση της ενεργειακής φτώχειας
- Επέκταση προγραμμάτων χρηματοδότησης εγκατάστασης φωτοβολταϊκών για κατοικίες, δημόσια κτήρια και σχολεία. Χρειάζεται αύξηση κονδυλιών και διόρθωση αδυναμιών. Για παράδειγμα, το κόστος εγκατάστασης ανέρχεται στις 6- 7 χιλιάδες ευρώ, ενώ η χρηματοδότηση είναι 4 χιλιάδες. Αυτό δυσκολεύει ειδικά τις ευάλωτες και μικρομεσαίες οικογένειες να καλύψουν τη δαπάνη και να προχωρήσουν στην εγκατάσταση φωτοβολταϊκών.
- Προώθηση Ενεργειακών Κοινοτήτων.
Οι ενεργειακές κοινότητες από τη μια θα διασφαλίζουν παραγωγή ηλεκτρισμού για να καλύπτει ανάγκες σε κοινότητες με μικρότερο κόστος για τον καταναλωτή και την ίδια ώρα θα προωθούν την ιδέα των ΑΠΕ. Χρειάζεται διασφάλιση του τρόπου λειτουργίας τους από πλευράς κράτους, καθώς και ενίσχυση της ενημέρωσης και τεχνικής υποστήριξης προς τους ενδιαφερόμενους, αλλά και υπόδειξη χώρων προς τις Αρχές Τοπικής Αυτοδιοίκησης
- Ενίσχυση χρηματοδότησης μέτρων για αντιμετώπισης της ενεργειακής φτώχειας. Το πρώτο που χρειάζεται είναι να υπάρξει διαφάνεια κατά πόσο χρησιμοποιούνται πόροι από το Ταμείο των Ρύπων γι’ αυτό το σκοπό. Σύμφωνα με Ευρωπαϊκή Οδηγία η οποία έχει εισαχθεί σε κυπριακή νομοθεσία το 50% από το Ταμείο των Ρύπων πρέπει να αξιοποιείται για την ενίσχυση της πρόσβασης των πολιτών προς την ενέργεια. Παρά τις αλλεπάλληλές προσπάθειες που κάναμε για να μας δώσουν στοιχεία γι’ αυτό το θέμα δεν είχαμε απάντηση. Χθες στη Βουλή η εκτελεστική εξουσία παραδέχθηκε ότι δεν υπάρχει υπουργική απόφαση για αξιοποίηση των κονδυλιών για τους ρύπους.
- Αναστολή της λήψης αποφάσεων σε ό,τι σχετίζεται με την επιβολή πράσινων φορολογιών.
Η προηγούμενη κυβέρνηση δεσμεύτηκε με συγκεκριμένα χρονοδιαγράμματα για επιβολή πράσινων φορολογιών. Ζητήσαμε από τη νυν κυβέρνηση να αναβάλει την εφαρμογή τους, γιατί θα αυξήσουν περαιτέρω το κόστος σε σχέση με την ενεργεία. Περιμένουμε απάντηση από την κυβέρνηση. Εμείς θα συνεχίσουμε να πιέζουμε για αναβολή, ώστε να μην φορτώσουμε κι άλλο τους καταναλωτές με φορολογίες.
- Αυτόματη ένταξη όλων των δικαιούχων στην Ειδική Διατίμηση Ηλεκτρικού Ρεύματος της ΑΗΚ.
Με βάση στοιχεία που δόθηκαν στη Βουλή τουλάχιστον οι μισοί δικαιούχοι δεν κάνουν αίτηση για ειδική διατίμηση, είτε γιατί είναι ηλικιωμένοι, είτε γιατί δεν έχουν πρόσβαση σε ηλεκτρονικά μέσα, είτε γιατί δεν είχαν ενημέρωση και στερούνται αυτού του δικαιώματος. Κυρίως είναι κόσμος που ανήκει στα μικρομεσαία στρώματα και έχει ανάγκη. Πρέπει να επιδειχθεί η απαραίτητη πολιτική βούληση για αυτόματη ένταξη όλων των δικαιούχων, γιατί ο κόσμος δυσπραγεί, δεν τα βγάζει πέρα και ένα μεγάλο μέρος του κόστους διαβίωσης που έχει είναι για ενέργεια.