Οι Whistleblowers (πληροφοριοδότες) μπορεί να έχουν αρνητική φήμη στις επιχειρήσεις. Στην πραγματικότητα όμως, οι Whistleblowers μπορούν να διαδραματίσουν ουσιαστικό ρόλο, βοηθώντας στην επισήμανση προβλημάτων προτού εξελιχθούν σε αθέμιτες πρακτικές.
Μετά από την πρόσφατη υιοθέτηση και εφαρμογή της Ευρωπαϊκής Οδηγίας για την προστασία των προσώπων που αναφέρουν παραβιάσεις του δικαίου της Ένωσης (EU Whistleblower Protection Directive 2019/1937), οι κανόνες σχετικά με το Whistleblowing στον χώρο εργασίας έχουν αυξηθεί και αυστηροποιηθεί σε όλες τις χώρες της Ένωσης. Ως εκ τούτου, οι εταιρείες που έχουν την έδρα τους εντός της επικράτειας της ΕΕ, πρέπει πλέον να παρέχουν νομικά εμπιστευτικά, ανοιχτά και ασφαλή κανάλια αναφοράς για τους υπαλλήλους στο χώρο εργασίας τους, να προστατεύουν τους καταγγέλλοντες από τυχόν αρνητικά αντίποινα εναντίον τους και να διασφαλίζουν ότι είναι έτοιμοι να συμμορφωθούν με τους νέους κανόνες. Σε συνέχεια της Ευρωπαϊκής Οδηγίας, τον Φεβρουάριο του 2023, τέθηκε σε ισχύ ο περί της Προστασίας Προσώπων που Αναφέρουν Παραβάσεις του Ενωσιακού και Εθνικού Δικαίου Νόμος του 2022 (Ν. 6(I)/2022).
Κατά συνέπεια, πολλές εταιρείες θα πρέπει πλέον να εξετάσουν πώς να εφαρμόσουν τους νέους κανόνες όσο το δυνατόν πιο γρήγορα και αποτελεσματικά. Η συμμόρφωση με την οδηγία είναι μόνο ένα μέρος της διατήρησης ενός επιτυχημένου Whistleblowing System (συστήματος καταγγελίας). Το κλειδί για να έχουν ένα πραγματικά αποτελεσματικό Whistleblowing System το οποίο να ενδυναμώνει την κουλτούρα ηθικής και δεοντολογίας ενός οργανισμού, παρέχει το Διεθνές πρότυπο “ISO 37002:2021 Whistleblowing Management Systems–Guidelines”.
Βασισμένο στις αρχές της εμπιστοσύνης, της αμεροληψίας και της προστασίας, το ISO 37002:2021 παρέχει καθοδήγηση σχετικά με τον τρόπο δημιουργίας, εφαρμογής και διατήρησης ενός αποτελεσματικού Whistleblowing System. Επιπλέον, το πρότυπο είναι ένα εργαλείο διαχείρισης και παρέχει τη διαβεβαίωση στη διοίκηση, τους επενδυτές, υπαλλήλους, πελάτες και άλλους ενδιαφερόμενους ότι ένας οργανισμός λαμβάνει εύλογα μέτρα για την πρόληψη, τον εντοπισμό και τη σωστή διαχείριση ανησυχιών σχετικά με λανθασμένες ενέργειες.
Συνοπτικά, το “ISO 37002:2021 Whistleblowing Management Systems–Guidelines” αντιμετωπίζει τους τέσσερις πυλώνες ενός επιτυχημένου και ανταποκρινόμενου περιβάλλοντος καταγγελίας (Whistleblowing environment), και συγκεκριμένα στη:
- Λήψη αναφορών για παραβάσεις.
- Αξιολόγηση των αναφορών για παραβάσεις.
- Αντιμετώπιση αναφορών παραβάσεων.
- Αποπεράτωση υποθέσεων για παραβάσεις.
Ένα τέτοιο σύστημα είναι απαραίτητο για την οικοδόμηση εμπιστοσύνης στην επιχείρηση και τη δέσμευση της επιχείρησης στις ηθικές πρακτικές. Το Σύστημα Διαχείρισης για το Whistleblowing όχι μόνο θα επιδείξει τη δέσμευση της ηγεσίας για την πρόληψη και την αντιμετώπιση αδικημάτων, αλλά θα ενθαρρύνει επίσης τα άτομα να αναφέρουν έγκαιρα την αδικοπραγία, θα μειώσει και θα αποτρέψει τη δυσμενή μεταχείριση και τη θυματοποίηση των πληροφοριοδοτών και άλλων εμπλεκόμενων μερών, και θα ενθαρρύνει μια κουλτούρα διαφάνειας και λογοδοσίας.
Τα αποτελεσματικά Whistleblowing Systems προστατεύουν τους οργανισμούς από την οικονομική ζημιά και τη φήμη που θα μπορούσαν να προκαλέσουν αυτοί οι κίνδυνοι εάν δεν εντοπιστούν. Το πρότυπο “ISO 37002:2021 Whistleblowing Management Systems–Guidelines” μπορεί να βοηθήσει οργανισμούς οποιουδήποτε μεγέθους ή τύπου, είτε στον δημόσιο, ιδιωτικό ή μη κερδοσκοπικό τομέα έτσι ώστε:
- Να δημιουργηθεί ένα ολοκληρωμένο πλαίσιο και σχετική πολιτική για την προστασία των πληροφοριοδοτών.
- Να διασφαλίσει ότι η αναφορά αντιμετωπίζεται αμερόληπτα και επαγγελματικά.
- Να βοηθήσει στην αποφυγή κακής συμπεριφοράς και παραβίασης κανόνων.
- Να συμβάλει στη δέσμευση του οργανισμού στις αρχές της χρηστής διακυβέρνησης και της διαφάνειας.
- Να διασφαλίσει την έγκαιρη αναφορά από όλα τα επίπεδα του οργανισμού.
Δεν είναι τυχαίο που η υιοθέτηση και εφαρμογή Συστημάτων Διαχείρισης για το Whistleblowing εμφανίζει ραγδαία αυξητική τάση τα τελευταία χρόνια. Για πολλούς, το Whistleblowing φέρνει στο νου ονόματα όπως ο Julian Assange και ο Edward Snowden. Σημαντικό είναι και το γεγονός ότι επιχειρήσεις δηλώνουν πως τα κύρια κίνητρα για τη δημιουργία ενός Συστήματος Διαχείρισης για το Whistleblowing συμπεριλαμβάνουν την ενίσχυση της επιχειρηματικής τους φήμης, την ισχυροποίηση της εικόνας τους ως ηθικές, της υποχρέωσης τους προς τους εργαζομένους και της επίτευξης τους ως σημείο αναφοράς στον τομέα τους (industry benchmark).
Για περαιτέρω πληροφορίες σχετικά με το πρότυπο “ISO 37002:2021 Whistleblowing Management Systems–Guidelines” οι ενδιαφερόμενοι μπορούν να ενημερωθούν ή και να εμπλακούν στη Διεθνή Τεχνική Επιτροπή ISO Technical Committee 309 Governance of Organizations η οποία δημοσίευσε το εν λόγω πρότυπο, επικοινωνώντας με τα γραφεία του CYS στο 22.411.411 ή και στο cystandards@cys.org.cy
*Η Ναταλί Γιωργαλλά εργάζεται ως Λειτουργός Τυποποίησης Υπηρεσιών & Διοίκησης στον Κυπριακό Οργανισμό Τυποποίησης (CYS).