Κοινωνικά αναγκαία – Οικονομικά υπεύθυνη
Μπροστά στην ανυπαρξία στήριξης της κοινωνίας από την κυβέρνηση η οποία περιορίζεται στα παρακάλια προς τις τράπεζες, το ΑΚΕΛ ανέλαβε πρωτοβουλία για στοχευμένη στήριξη των δανειοληπτών.
Συγκεκριμένα, το ΑΚΕΛ προώθησε στη Βουλή πρόταση για επιβολή έκτακτου τέλους 5% – με διάρκεια δύο μόνο έτη – επί των αυξημένων εσόδων των τραπεζών. Στόχος είναι η άντληση περίπου €100εκ. τα οποία θα διοχετευθούν για τη στήριξη συγκεκριμένων ομάδων μέσα από διάφορα σχέδια που θα μειώνουν το μηνιαίο βάρος από τα επιτόκια.
Κατά τη συζήτηση της πρότασης στην Επιτροπή Οικονομικών, οι αντιδράσεις δεν προκάλεσαν καμία έκπληξη. Οι τράπεζες καθόρισαν την ατζέντα όπως συνήθως γίνεται, η κυβέρνηση ακολούθησε και η Κεντρική Τράπεζα συμπλήρωσε το παζλ του τραπεζιτικού λόμπι.
Στον απόηχο του αυξημένου κόστους ζωής που είναι αποτέλεσμα και των αυξήσεων στα επιτόκια, οι τράπεζες υπεραμύνθηκαν των πιθανών κινδύνων που θα δημιουργήσει η επιβολή ενός έκτακτου τέλους. Είναι όμως έτσι τα πράγματα;
Καταρχάς, το ίδιο το Υπουργείο Οικονομικών σε ερώτηση του ΓΓ του ΑΚΕΛ Στέφανου για το κατά πόσο κινδυνεύει η βιωσιμότητα του τραπεζικού συστήματος από την επιβολή έκτακτου τέλους απάντησε αρνητικά.
Πέραν τούτου βέβαια, υπάρχουν και βασικά μετρήσιμα στοιχεία τα οποία αποδεικνύουν πως οι τράπεζες έχουν βελτιώσει τη θέση τους και τις «άμυνες» τους από το αντίκτυπο ενός τέλους που είναι μεγάλης σημασίας ναι μεν για την κοινωνία αλλά πολύ μικρό σε αναλογία του μεγάλου μεγέθους των τραπεζών.
Μόνο για το 2023, οι τράπεζες εισέπραξαν €2,5 δις σε τόκους και πλήρωσαν €539εκ. Τα καθαρά έσοδα από τόκους αυξήθηκαν κατά €1,3δις και διπλασιάστηκαν σε σχέση με την προηγούμενη χρονιά. Αξίζει να σημειωθεί ότι πέραν από τα έσοδα που προκύπτουν από τα δάνεια, ένα μεγάλο μέρος (περίπου €730εκ.) προέρχεται από τις καταθέσεις στην Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα που αυξήθηκαν κατά 10 φορές. Από τα χρήματα δηλαδή των νοικοκυριών και των επιχειρήσεων, οι τράπεζες επιβραβεύονται με επιτόκιο 3.5% – 4% και επιστρέφουν στους τα μισά.
Τα κέρδη προσέγγισαν ιστορικά επίπεδα. Έφτασαν στα €1,3δις για το 2023 και ανάλογος – αν όχι μεγαλύτερος – θα είναι ο μποναμάς για το 2024.
Ένα άλλο επιχείρημα που τίθεται, είναι πως οι κυπριακές τράπεζες σε αντίθεση με τις υπόλοιπες χώρες πληρώνουν περισσότερους φόρους, κάτι που αληθεύει. Αυτό που σκόπιμα αποκρύβεται είναι πως οι φορολογικές επιβαρύνσεις των κυπριακών τραπεζών παραμένουν πολύ πιο κάτω από τις πλείστες χώρες της ΕΕ, ακόμα και με την προσθήκη του έκτακτου τέλους, γιατί αφενός ο εταιρικός φόρος του 12,5% είναι χαμηλότερος από άλλες χώρες και αφετέρου οι τράπεζες τυγχάνουν σημαντικών φορολογικών απαλλαγών.
Το 2023 οι τράπεζες πλήρωσαν σε φόρους €211εκ. που αντιστοιχεί στο 8,3% των καθαρών λειτουργικών εσόδων. Στην Ισπανία όμως για παράδειγμα, μόνο ο εταιρικός φόρος είναι στο 25%.
Το πιο πάνω δεν αποτελεί τη μόνη ευνοϊκή διαφορά έναντι των άλλων χωρών καθώς οι κυπριακές τράπεζες απολαμβάνουν πολύ μεγαλύτερα περιθώρια κέρδους στα επιτόκια σε σχέση με την υπόλοιπη Ευρωζώνη. Σε σχέση με την ευρωζώνη οι κυπριακές τράπεζες πληρώνουν σε τόκους 40% λιγότερα και εισπράττουν 25% περισσότερα. Το περιθώριο κέρδους είναι 3,5 φορές μεγαλύτερο από αυτό τις ευρωζώνης.
Καταληκτικά, κατ’ αναλογία του μεγέθους του τραπεζικού τομέα, ο αντίκτυπος του τέλους των €100εκ. για δύο μόνο χρόνια είναι πολύ περιορισμένος για να επηρεάσει τη σταθερότητα και τη βιωσιμότητα του τραπεζικού τομέα.
Βάκης Χαραλαμπους
Μέλος Κ.Ε. ΑΚΕΛ (Μέλος Τομέα Οικονομίας ΑΚΕΛ)