Ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας Νίκος Αναστασιάδης, μιλώντας στο 12ο Συνέδριο του περιοδικού Economist στην Κύπρο δήλωσε ότι η λύση του κυπριακού προβλήματος θα είναι ομολογούμενως και το μεγαλύτερο βήμα ή η πιο σημαντική μεταρρύθμιση για την οικονομική ανάπτυξη της χώρας τις επόμενες δεκαετίες.
Ομιλία του Προέδρου της Δημοκρατίας κ. Νίκου Αναστασιάδη στο 12ο Συνέδριο του Economist στην Κύπρο, “Europe in Peril, Cyprus in Play”.
Είναι με ιδιαίτερη χαρά που βρίσκομαι σήμερα εδώ για να χαιρετίσω τις εργασίες του 12ου Συνεδρίου του Economist στην Κύπρο.
Και είμαι ιδιαιτέρως ευτυχής γιατί ενώπιον σας θα μπορέσω να εξηγήσω πώς η κυπριακή οικονομία, μετά από μία βαθιά κρίση, εξέρχεται ισχυρότερη πλέον και έτοιμη να αντιμετωπίσει τις προκλήσεις της εποχής μας, αξιοποιώντας τις πραγματικές της δυνατότητες.
Η Κύπρος την περασμένη άνοιξη ολοκλήρωσε με απόλυτη επιτυχία την εφαρμογή του φιλόδοξου οικονομικού προγράμματος που συμφωνήθηκε τον Μάρτιο του 2013 με τους θεσμούς της Ευρωπαϊκής Ένωσης και το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο.
Μέσα από σκληρή δουλειά, με υπομονή και θυσίες και την εφαρμογή τολμηρών μεταρρυθμίσεων, κατορθώσαμε να αποκαταστήσουμε την αξιοπιστία του κράτους και του χρηματοπιστωτικού τομέα, γρηγορότερα από τις προβλέψεις είτε των δανειστών είτε εμπειρογνωμόνων.
Ευθύς μετά την υπογραφή της μνημονιακής σύμβασης, απαιτείτο με βάση τα νέα δεδομένα ανασχεδιασμός του κυβερνητικού προγράμματος.
Για το σκοπό αυτό καταρτίστηκε ένα συγκροτημένο πρόγραμμα και λήφθηκαν συγκεκριμένες αποφάσεις που συνέβαλαν στην επίτευξη σταδιακής ομαλοποίησης.
Μεταξύ των πρώτων αποφάσεων που λήφθηκαν ήταν η αυστηρή δημοσιονομική πειθαρχία και ο εξορθολογισμός των δημοσίων δαπανών. Το χρεωκοπημένο, αλλά σπάταλο κράτος έπρεπε να νοικοκυρευτεί.
Ως αποτέλεσμα της δημοσιονομικής εξυγίανσης και των εξοικονομήσεων πετύχαμε από το 2014 το κράτος να λειτουργεί ουσιαστικά με ισοσκελισμένο προϋπολογισμό και με ικανοποιητικό πρωτογενές πλεόνασμα ύψους 2.5%, χωρίς να επιβληθεί η όποια νέα φορολογία ή να υπάρξει μείωση μισθών, συντάξεων ή ωφελημάτων.
Μετά τα γεγονότα του Μαρτίου του 2013, εξαιρετικά σημαντική για τη βιωσιμότητα του κράτους ήταν και η σταθεροποίηση του τραπεζικού τομέα, η επανάκτηση της εμπιστοσύνης και ο τερματισμός της διαρροής καταθέσεων που είχε λάβει ανεξέλεγκτες διαστάσεις από τα μέσα του 2011.
Με τα μέτρα που λήφθηκαν, ο τραπεζικός μας τομέας έχει αναδιαρθρωθεί και ανακεφαλαιοποιηθεί (μέσω κυρίως ιδιωτικών κεφαλαίων ύψους 1.4 δισεκατομμυρίου ευρώ), με αποτέλεσμα να είναι σήμερα μικρότερος, καλύτερα κεφαλαιοποιημένος, με αποτελεσματικότερη διαχείριση και εποπτεία.
Είναι προφανές πως ο τραπεζικός τομέας έχει κι άλλες προκλήσεις να αντιμετωπίσει. Η μεγαλύτερη αφορά την αναδιάρθρωση ενός σημαντικού μέρους των μη-εξυπηρετούμενων δανείων, κάτι που θα βελτιώσει ταυτόχρονα και την ικανότητα των τραπεζών να παρέχουν νέες πιστώσεις στην οικονομία.
Ωστόσο, είναι σημαντικό το γεγονός ότι έχει διαμορφωθεί από πλευράς Κυβέρνησης ένα ολοκληρωμένο νομοθετικό πλαίσιο, το οποίο υποβοηθά τη διαδικασία των αναδιαρθρώσεων, παρέχοντας κίνητρα σε δανειολήπτες και δανειστές για την εξεύρεση αμοιβαία επωφελών λύσεων προς αντιμετώπιση του υψηλού αριθμού των μη εξυπηρετούμενων δανείων στο τραπεζικό σύστημα.
Είναι ενθαρρυντικό το γεγονός ότι η ανοδική πορεία των μη εξυπηρετούμενων στοιχείων έχει αρχίσει να αντιστρέφεται μετά από δύο χρόνια αυξητικής πορείας, ενώ η δυνατότητα των δανειοληπτών για εξυπηρέτηση των δανείων τους θα βελτιώνεται όσο η ανάκαμψη της οικονομίας θα ενισχύεται.
Παράλληλα με τις προσπάθειες εξυγίανσης των δημόσιων οικονομικών και της αποκατάστασης της αξιοπιστίας του χρηματοπιστωτικού συστήματος, έχουμε ήδη προωθήσει σημαντικές μεταρρυθμίσεις με στόχο να ενισχυθούν οι δείκτες της οικονομίας μας και να αντιμετωπιστεί μια σειρά διαρθρωτικών αδυναμιών που ανέδειξε η κρίση.
Σημαντικός αριθμός των μεταρρυθμίσεων αυτών έχει ολοκληρωθεί και περιλαμβάνουν, μεταξύ άλλων:
τη μεταρρύθμιση της αγοράς εργασίας,
τη μεταρρύθμιση του συνταξιοδοτικού συστήματος,
τη μεταρρύθμιση του συστήματος κοινωνικής πρόνοιας, περιλαμβανομένου του εξορθολογισμού του αριθμού των δημόσιων ωφελημάτων και της καλύτερης στόχευσης, που να διασφαλίζει ένα ελάχιστο εγγυημένο εισόδημα για όλους όσοι έχουν πραγματικά ανάγκη
τη φορολογική μεταρρύθμιση
Υπολείπεται η ολοκλήρωση και η υλοποίηση και πρόσθετων μεταρρυθμίσεων ενώ την ίδια ώρα απαιτείται συνέχιση της αυστηρής δημοσιονομικής πειθαρχίας και εγρήγορση.
Στις μεταρρυθμίσεις που προωθούμε περιλαμβάνεται η αναβάθμιση και ο εκσυγχρονισμός της Δημόσιας Υπηρεσίας, καθώς και η διασφάλιση της μεσοπρόθεσμης και μακροπρόθεσμης βιωσιμότητας του κρατικού μισθολογίου. Προς το σκοπό αυτό ετοιμάστηκαν και εκκρεμούν ενώπιον της Βουλής σειρά νομοσχεδίων που αφορούν μεταρρυθμίσεις οι οποίες θα συμβάλουν στη δημιουργία μιας πιο παραγωγικής και λειτουργικής Δημόσιας Υπηρεσίας.
Στα επόμενα βήματα του μεταρρυθμιστικού προγράμματος περιλαμβάνονται επίσης, μεταξύ άλλων:
α) ο εκσυγχρονισμός του πλαισίου διακυβέρνησης που αφορά την παραγωγή και εφαρμογή αναπτυξιακής πολιτικής, με τη δημιουργία τριών πολιτικά και διοικητικά αυτοτελών Υφυπουργείων με διευρυμένες αρμοδιότητες για την ανάπτυξη, τον τουρισμό και τη ναυτιλία,
β) η απλοποίηση των διαδικασιών για αδειοδότηση και λειτουργία των επιχειρήσεων,
γ) η εισαγωγή της ηλεκτρονικής διακυβέρνησης, καθώς και
δ) η μεταρρύθμιση της Τοπικής Αυτοδιοίκησης.
Μετά την αποκατάσταση της αξιοπιστίας του κράτους και του χρηματοπιστωτικού μας συστήματος, μια εκ των κυριοτέρων προτεραιοτήτων της Κυβέρνησης είναι η προσέλκυση επενδύσεων.
Με την εισαγωγή αποφασιστικών και αποτελεσματικών διαρθρωτικών αλλαγών, αλλά και με τις σημαντικές μειώσεις που επιτεύχθηκαν στις δαπάνες και τα λειτουργικά έξοδα, η Κύπρος έχει ήδη κατορθώσει να βελτιώσει σημαντικά τη θέση της ως ανταγωνιστικός προορισμός.
Η Κυβέρνηση εφαρμόζει μια σειρά μέτρων που περιλαμβάνουν την απλοποίηση των διαδικασιών για την ταχύτερη αδειοδότηση των επενδυτικών έργων και της λειτουργίας των επιχειρήσεων – υπάρχουν αρκετά βήματα που πρέπει βεβαίως να γίνουν σε αυτό τον τομέα έτσι ώστε να πετύχουμε το βέλτιστο – καθώς και την ταχύτερη χορήγηση αδειών παραμονής σε ξένους επενδυτές και επιχειρηματίες στη βάση συγκεκριμένων οικονομικών κριτήριων.
Επιπρόσθετα, στο πλαίσιο των προσπαθειών μας να δημιουργήσουμε ένα φιλικό επιχειρηματικό περιβάλλον έχουμε λάβει μια σειρά από αποφάσεις που εκσυγχρονίζουν το φορολογικό πλαίσιο, το καθιστούν πιο δίκαιο και πιο ανταγωνιστικό και το σημαντικότερο, περιορίζουν στοχευμένα το φορολογικό βάρος, προσφέροντας κίνητρα για οικονομική δραστηριότητα.
Μετά την έξοδο της Κύπρου από το πρόγραμμα οικονομικής προσαρμογής, το κράτος μπορεί πλέον να απευθύνεται για δανεισμό στις διεθνείς αγορές με δανειστικά επιτόκια που βρίσκονται σήμερα σε ιστορικά χαμηλά επίπεδα, ως αποτέλεσμα των συνεχών αναβαθμίσεων της κυπριακής οικονομίας από τους διεθνείς Οίκους Αξιολόγησης.
Η κυπριακή οικονομία ήδη από το 2015 καταγράφει θετικό ρυθμό ανάπτυξης του Ακαθαρίστου Εθνικού Προϊόντος ύψους 1.6%, το μεγαλύτερο τα τελευταία 7 χρόνια.
Για το 2016 αναμένεται ανάπτυξη της τάξης του 2,7% με 3%, και αυτός εκτιμάται ότι θα είναι ένας από τους υψηλότερους ρυθμούς ανάπτυξης σε ευρωπαϊκό επίπεδο.
Αυτή η εξέλιξη αναμένεται να ενισχύσει και τις προσπάθειες που καταβάλλονται για περαιτέρω αποκλιμάκωση της ανεργίας, ενός από τα σοβαρότερα προβλήματα, το οποίο παραμένει και το οποίο χρειάζεται χρόνο και συνεχή συστηματική προσπάθεια για να επιλυθεί.
Η ανεργία, αν και εξακολουθεί να βρίσκεται σήμερα σε υψηλά επίπεδα, έχει ξεκινήσει από το 2015 παρουσιάσει τα πρώτα σημάδια αποκλιμάκωσης ως αποτέλεσμα της ανάκαμψης της οικονομίας. Το ποσοστό ανεργίας μειώθηκε στο 15% το 2015 σε σύγκριση με 16,1% το 2014, ενώ τα μέχρι στιγμής αποτελέσματα για το 2016 είναι ιδιαίτερα ενθαρρυντικά με το ποσοστό ανεργίας να εκτιμάται πως θα περιοριστεί στο 12% ή και λιγότερο.
Όπως πολύ καλά γνωρίζετε, η Ευρώπη βρίσκεται αντιμέτωπη με μια βαθιά κρίση ταυτότητας, με το αποτέλεσμα του βρετανικού δημοψηφίσματος να ενισχύει την ανάγκη έναρξης μιας νέας διαδικασίας και προβληματισμού, προκειμένου να ανταποκριθούμε στις απαιτήσεις των πολιτών μας και να μετατρέψουμε την κρίση σε ευκαιρία.
Στην προσπάθεια αυτή όλα τα κράτη μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης έχουν σημαντικό ρόλο να διαδραματίσουν προς το στόχο του από κοινού επανακαθορισμού του οράματός μας για την Ευρώπη που θα αποσκοπεί στην αντιμετώπιση των προσδοκιών και των ελπίδων των Ευρωπαίων πολιτών.
Η Κύπρος είναι έτοιμη να συνδράμει – πάντα βεβαίως στο πλαίσιο των δυνατοτήτων και του μεγέθους της – και να συνεργαστεί με τους εταίρους της για να οικοδομήσουμε όλοι μαζί μια νέα, πιο ισχυρή Ευρώπη.
Στο πλαίσιο αυτό, τον περασμένο Σεπτέμβριο κατά τη διάρκεια του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου στην Μπρατισλάβα, ξεκινήσαμε μια διαδικασία ενδοσκόπησης προκειμένου να εξετάσουμε τα βαθύτερα αίτια της αποξένωσης που οι πολίτες μας αισθάνονται έναντι της Ευρωπαϊκής Ένωσης και να αντιμετωπίσουμε τα όσα οι ίδιοι αισθάνονται περί του λεγομένου δημοκρατικού ελλείμματος και διαφάνειας ή της υπερβολικής γραφειοκρατίας ή της λήψης αποφάσεων από γραφειοκράτες χωρίς να λαμβάνουν υπόψη τις ευαισθησίες των πολιτών της ΕΕ. .
Συμφωνήσαμε επίσης ότι υπάρχει επείγουσα ανάγκη να προσαρμόσουμε τις πολιτικές μας σύμφωνα με τις νέες πραγματικότητες και τις προκλήσεις που αντιμετωπίζουμε σήμερα με στόχο την επίτευξη μιας καλύτερης και πιο αποτελεσματικής Ευρώπης.
Οφείλουμε να καταστήσουμε την Ευρώπη πιο σύγχρονη και λειτουργική, ως επίσης και να στείλουμε ένα σαφές μήνυμα ότι όχι μόνο η Ένωση παραμένει προσηλωμένη στους ιδρυτικούς της στόχους και αρχές, αλλά και πως είναι αποφασισμένη να παραμείνει ενεργή στις διεθνείς εξελίξεις.
Όσον αφορά τη μεταναστευτική και προσφυγική κρίση, δεν υπάρχει καμία αμφιβολία ότι πρόκειται για μια από τις σοβαρότερες προκλήσεις που βάζει σε δοκιμασία τις αξίες της Ένωσής μας. Θέση μας είναι ότι η Ένωση θα πρέπει να αντιμετωπίσει τις κρίσεις αυτού του μεγέθους γρήγορα, αποτελεσματικά και με μια φωνή. Απαιτείται και ενότητα και αλληλεγγύη και στενή συνεργασία.
Για το λόγο αυτό είναι αναγκαίο να εφαρμοστούν μέτρα που θα αντιμετωπίσουν τις μεταναστευτικές ροές σε σύντομο χρονικό διάστημα, σεβόμενοι ταυτόχρονα πλήρως την αρχή της αλληλεγγύης και του κοινοτικού κεκτημένου, έως ότου βρεθεί μια μόνιμη λύση στα γενεσιουργά αίτια της μαζικής ροής προσφύγων.
Παρά τις δυσκολίες που η Ευρωπαϊκή Ένωση αντιμετωπίζει έχει καταφέρει να διατηρήσει την ειρήνη, τη σταθερότητα και την ευημερία στην Ευρώπη για πάνω από 60 χρόνια δημιουργώντας μια ανοικτή και ανταγωνιστική αγορά καταργώντας τα εσωτερικά σύνορα και σήμερα ευρίσκεται σε μια θέση ή θα πρέπει να βρίσκεται σε θέση που μπορεί να επηρεάσει την παγκόσμια ατζέντα.
Αυτά είναι τα βασικά πλεονεκτήματα της Ευρωπαϊκής Ένωσης και πάνω σε αυτά πρέπει να οικοδομήσουμε την εμπιστοσύνη των Ευρωπαίων πολιτών για μια ακόμη φορά, όπως είχαμε πράξει και στο παρελθόν τα τελευταία 60 χρόνια.. Και είμαι πεπεισμένος ότι η Ευρώπη, όπως έπραξε και στο παρελθόν, θα καταφέρει να προσαρμοστεί στο νέο ευμετάβλητο διεθνές περιβάλλον.
Αυτός είναι ο λόγος που τα ευρωπαϊκά ιδεώδη αποτελούν πυξίδα για όλους μας, ιδιαίτερα για όσες χώρες αντιμετωπίζουν προβλήματα και προκλήσεις, όπως η Κύπρος.
Για τη χώρα μου, η καθημερινή δραστηριοποίηση στους ευρωπαϊκούς θεσμούς συνιστά ένα πεδίο άσκησης στον ευρωπαϊκό τρόπο λειτουργίας. Στην συναινετική και δημιουργική δηλαδή, προσέγγιση των προβλημάτων που έχουμε να διαχειριστούμε.
Μεταφέροντας αυτή τη θεσμική προσέγγιση στο Κυπριακό και στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων, επιθυμούμε μία λύση που δεν θα αφήνει νικητές ή ηττημένους και θα λαμβάνει υπόψη τις ευαισθησίες και ανησυχίες και των δύο κοινοτήτων, θα επιτρέψει στη χώρα μας να αξιοποιήσει πλήρως τις δυνατότητές της, απομακρύνοντας όλα τα εμπόδια που δεν επιτρέπουν την πλήρη αξιοποίηση της μοναδικής γεωγραφικής μας θέσης στο σταυροδρόμι της Ευρώπης, της Βόρειας Αφρικής, της Μέσης Ανατολής και της Ασίας.
Η λύση του κυπριακού προβλήματος θα είναι ομολογουμένως και το μεγαλύτερο βήμα, η πιο σημαντική μεταρρύθμιση για την οικονομική ανάπτυξη της χώρας κατά τις επόμενες δεκαετίες. Ωστόσο, πέραν των εμφανών πλεονεκτημάτων για το σύνολο του κυπριακού λαού, μια λύση θα μετατρέψει την Κύπρο σε μια χώρα-μοντέλο σταθερότητας ενισχύοντας το ρόλο μας ως παροχέας ασφάλειας σε μία από τις πλέον ταραχώδεις περιοχές του κόσμου, ενισχύοντας παράλληλα τις σχέσεις Ευρωπαϊκής Ένωσης – Τουρκίας και τη συνολική αρχιτεκτονική σταθερότητας της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Όπως γνωρίζετε η επόμενη εντατική φάση των διαπραγματεύσεων θα πραγματοποιηθεί στην Ελβετία, στις 7-11 Νοεμβρίου. Έμφαση θα δοθεί στο Εδαφικό χωρίς να παραλείπεται η διασταυρούμενη συζήτηση και επί άλλων εκκρεμούντων προβλημάτων.
Θέλω να πιστεύω ότι θα προσέλθουν όλοι με την ίδια αποφασιστικότητα και καλή θέληση. Θέλω να πιστεύω ότι θα αδράξουμε την ευκαιρία και μέσα από τη βοήθεια και των Ηνωμένων Εθνών θα πετύχουμε έτσι ώστε όχι μόνο να εξαλείψουμε ή να σμικρύνουμε υπάρχουσες διαφορές αλλά να πετύχουμε και τέτοια πρόοδο στο Εδαφικό που να μας επιτρέψει να οδηγηθούμε σε μια τελική φάση λύσης του Κυπριακού, γιατί όχι και εντός του 2016 αν, επαναλαμβάνω, υπάρξει τέτοια πρόοδος που να επιτρέψει επιτέλους να δούμε την προοπτική της πατρίδας μας, το μέλλον της πατρίδας μας, το μέλλον των κατοίκων της και ιδιαίτερα τη διασφάλιση συνθηκών ευημερίας για όλους ανεξαίρετα.
Το είπα, θα το επαναλάβω και σήμερα: στόχος παραμένει ένας, να επιτύχουμε την επανένωση αυτής της πατρίδας, την απαλλαγή από τα όποια στρατεύματα και να καταστήσουμε τα σύνορα της χώρας μας από τον Απόστολο Ανδρέα μέχρι την Πάφο, από την Κερύνεια μέχρι την Αμμόχωστο, τη Λεμεσό, σύνορα για όλους ανεξαίρετα τους κατοίκους.
Η Κύπρος είναι μια μικρή χώρα και δεν έχει την πολυτέλεια να βρίσκεται μοιρασμένη. Τα κακά του διαχωρισμού, της κατοχής, των προβλημάτων που αντιμετωπίζουμε ως αποτέλεσμα του μακροχρόνιου αυτού προβλήματος είναι σε όλους κατανοητά και όσο ο χρόνος περνά θα γίνονται ακόμα δυσκολότερα και για τη μια και για την άλλη κοινότητα, Όραμα μας είναι επιτέλους να φτάσουμε στο σημείο που να μιλούμε όλοι την ίδια γλώσσα σε μια σύγχρονη ευρωπαϊκή χώρα.
Θέλω θερμά να σας ευχαριστήσω και να συγχαρώ του διοργανωτές και να ευχηθώ καλή επιτυχία στις εργασίες του Συνεδρίου.