Επέτειος 1ης Απριλίου 1955
Έναρξη απελευθερωτικού αγώνα του ελληνισμού της Κύπρου για την αποτίναξη του αγγλικού ζυγού (1955-1959)
Στις 15 Ιανουαρίου 1950, η Εθναρχούσα Εκκλησία Κύπρου πραγματοποίησε Δημοψήφισμα, στο οποίο ο Ελληνικός Κυπριακός λαός ψήφισε την Ένωση της Κύπρου με την Ελλάδα, σε ποσοστό 95,7%. Οι Άγγλοι, όμως, τήρησαν και πάλι αρνητική στάση. Στις 28 Ιουλίου 1954, ο Υφυπουργός Αποικιών, Χένρυ Χόπκινσον, ανέφερε στη Βουλή των Κοινοτήτων ότι η Κύπρος είναι περιοχή με στρατηγική αξία, και γι’ αυτό ουδέποτε θα τύχει αυτοδιάθεσης. Η Ελλάδα, με αίτησή της στον Ο.Η.Ε., το 1954, ζήτησε, από τον Οργανισμό, την «Εφαρμογήν, της αρχής των ίσων δικαιωμάτων και της αυτοδιάθεσης των λαών, στην περίπτωσιν του λαού της Κύπρου». Στις 17 Δεκεμβρίου 1954, η Γενική Συνέλευση του Ο.Η.Ε. απέρριψε την αίτηση της Ελλάδας.
Έτσι, την 1η Απριλίου 1955 ξεκίνησε τη δράση της η Ε.Ο.Κ.Α.
Πολιτικός αρχηγός της υπήρξε ο Αρχιεπίσκοπος Μακάριος, και Στρατιωτικός ο Γεώργιος Γρίβας, με το ψευδώνυμο Διγενής.
Σκοπός της Ε.Ο.Κ.Α. ήταν η απελευθέρωση της Κύπρου και η Ένωσή της με την Ελλάδα. Ο Αγώνας αγκαλιάστηκε απ’ όλο το λαό της Κύπρου, κι ανέδειξε αγωνιστές, οι οποίοι με αυταπάρνηση προσέφεραν τη ζωή τους στην πατρίδα, είτε πέφτοντας νεκροί στα πεδία των μαχών, είτε ξεψυχώντας από τα βασανιστήρια, ή δι’ απαγχονισμού.
Ανάλογες αγωνιστικές κινητοποιήσεις κι εκδηλώσεις γινόντουσαν και στην Ελλάδα, αντίστοιχα. Κατά τη διάρκεια του Αγώνα λειτούργησε σχέδιο αποστολής όπλων, στην Κύπρο, με επιβατικά πλοία της γραμμής Πειραιά-Λεμεσού. Άλλα όπλα έφταναν με το ταχυδρομείο της Πάφου, μα κι αλλιώς. Στις 29 Ιανουαρίου 1956, ο οπλισμός της Ε.Ο.Κ.Α. εμπλουτίστηκε με 800 περίπου κυνηγετικά όπλα Ελληνοκυπρίων, τα οποία πήραν, απ’ αυτούς, μέλη της Ε.Ο.Κ.Α. Ένας άλλος τρόπος, με τον οποίο βρίσκονταν όπλα, ήταν οι επιθέσεις σε αστυνομικούς σταθμούς και από νεκρούς Άγγλους στρατιώτες. Μερικά όπλα ήταν ντόπιας κατασκευής, φτιαγμένα σε ειδικά εργαστήρια, στα οποία κατασκευάζονταν, επίσης, ωρολογιακές βόμβες, νάρκες και άλλο πολεμικό υλικό.
Δείτε το χρονικό του αγώνα:
1955
1/4/55. `Εναρξη του αγώνα, με βομβιστικές επιθέσεις σε επιλεγμένους στόχους στη
Λευκωσία,. τη Λάρνακα και τη Λεμεσό. Παντελής Μόδεστος ο πρώτος νεκρός του
αγώνα.
11/12/55. Μάχη στα Σπήλια. Σύγκρουση της ανταρτικής ομάδας του στρατηγού Γρίβα,
στην οποία συμμετέχουν ο Μάρκος Δράκος και ο Γρηγόρης Αυξεντίου, με 2 Αγγλικά
τάγματα. Μετά από τέχνασμα τον ανταρτών οι `Αγγλοι βρίσκονται να πυροβολούνται
μεταξύ τους. Αφήνουν στο πεδίο της μάχης 50 νεκρούς. Κανένας αγωνιστής δεν έπαθε
το παραμικρό.
15/12/55. Ενέδρα ανταρτών στο “Μερσινάκι”. Σκοτώνεται ο Χαράλαμπος Μούσκος,
τραυματίζεται ο Μάρκος Δράκος.
1956:
7/2/56. Οι `Αγγλοι πυροβολούν και σκοτώνουν το μαθητή Πέτρο Γιαλλούρο σε
διαδήλωση.
9/3/56. Συλλαμβάνεται ο `Αρχιεπίσκοπος Μακάριος μαζί με τους συνεργάτες του – τον
Μητροπολίτη Κερύνειας Κυπριανό, τον Παπασταύρο Παπαγαθαγγέλου και τον
Πολύκαρπο Ιωαννίδη – εξορισμός τους στις Σεϋχέλλες.
10/5/56. Απαγχονίζονται οι Μιχάλης Καραολής και Αντρέας Δημητρίου.
31/8/56. Μάχη στο Γενικό Νοσοκομείο Λευκωσίας για την απελευθέρωση του
Πολύκαρπου Γεωργατζή. Ο Γεωργατζής απελευθερώνεται αλλά χάνονται οι αγωνιστές
Κυριάκος Κολοκάσης και Ιωνάς Νικολάου.
1957:
18/1/57. Ο αγωνιστής Μάρκος Δράκος πέφτει σε ενέδρα και σκοτώνεται
3/3/57. Η ιστορική μάχη του Μαχαιρά. Ο Γρηγόρης Αυξεντίου ποτίζει με το αίμα του το
δέντρο της ελευθερίας.
14/3/57. Απαγχονίζεται ο Ευαγόρας Παλληκαρίδης.
17/11/57. Αναλαμβάνει κυβερνήτης ο Χιου Φουτ.
1958:
19/2/58. Συνάντηση Φουτ – Μακαρίου στην Αθήνα.
12/6/58. Το στυγερότερο μαζικό έγκλημα της αποικιοκρατίας. Η σφαγή στο Κιόνελι.
19/6/58. Σχέδιο Μακμίλλαν. Η απαρχή της διχοτόμησης του νησιού.
1/9/58. Η μάχη στο Λιόπετρι και ο ηρωικός θάνατος των, Φώτη Πίττα, Ηλία
Παπακυριάκου, Αντρέα Κάρυου και Χρήστου Σαμαρά.
19/11/58. Ο Κυριάκος Μάτσης πέφτει μαχόμενος στο Δίκωμο.
1959:
11/2/59. Υπογραφή της συνθήκης της Ζυρίχης
13/12/59. Ο `Αρχιεπίσκοπος Μακάριος εκλέγεται Πρόεδρος της Κυπριακής Δημοκρατίας
με αντιπρόεδρο τον Τουρκοκύπριο τον Φαζίλ Κουτσούκ.