Του Γιάννη Κακουλλή*
Τις τελευταίες δεκαετίες οι δημόσιες συγκοινωνίες στην Κύπρο ήταν παραμελημένες και σαν αποτέλεσμα η χρήση τους από το κοινό παρέμεινε πολύ χαμηλή. Υποδομές για τα ποδήλατα ήταν και παραμένουν σε πολύ χαμηλά επίπεδα ως εκ τούτου ο κόσμος στράφηκε για τις μετακινήσεις του στο μόνο μέσο μετακίνησης που του ήταν διαθέσιμο: το αυτοκίνητο. Γι’ αυτό παρατηρείται ένας πολύ ψηλός αριθμός ιδιοκτησίας αυτοκινήτων, πέραν των 600 ανά 1000 κατοίκους, οι μετακινήσεις με αυτοκίνητα καταλαμβάνουν την μερίδα του λέοντος, πέραν του 90%, ενώ οι μετακινήσεις με λεωφορείο, ποδήλατο και περπάτημα περιορίζονται σε μονοψήφιους αριθμούς.
Η κατάσταση αυτή έχει δημιουργήσει πολλά προβλήματα με εμφανέστερο την κυκλοφοριακή συμφόρηση η οποία κυριολεκτικά μαστίζει την κοινωνία μας. Η καθυστέρηση στους δρόμους είναι καθημερινό φαινόμενο με συνεπακόλουθα το άγχος των οδηγών, τα οδικά ατυχήματα και το χάσιμο παραγωγικού χρόνου. Άλλο πρόβλημα είναι οι ψηλές εκπομπές ρύπων στην ατμόσφαιρα οι οποίες υπερβαίνουν το 30% του συνόλου των εκπομπών μας. Αυτές ευθύνονται για την πρόκληση του φαινομένου του θερμοκηπίου και της κλιματικής αλλαγής και έχουμε δεσμευτεί σαν κράτος να τις μειώσουμε κατά 55% μέχρι το 2030 κάτι που εκ των πραγμάτων φαίνεται εξαιρετικά αμφίβολο ότι θα το πετύχουμε. Εκτός από την κλιματική αλλαγή τα καυσαέρια των αυτοκινήτων και η ατμοσφαιρική ρύπανση έχουν αναγνωριστεί από τον ΟΗΕ σαν η σημαντικότερη απειλή στην δημόσια υγεία.
Δεν είναι λοιπόν καθόλου τυχαίο που η ΕΕ εδώ και τουλάχιστον 15 χρόνια προτρέπει όλα τα κράτη μέλη να μειώσουν την χρήση του ρυπογόνου αυτοκινήτου και να στραφούν στις βιώσιμες μεταφορές, αυτές δηλαδή που έχουν τις πιο χαμηλές επιπτώσεις στο περιβάλλον, στην οικονομία και στην ανθρώπινη υγεία. Ένα από αυτά τα μέσα βιώσιμης μεταφοράς είναι οι δημόσιες συγκοινωνίες και συγκεκριμένα τα λεωφορεία.
Σε σύγκριση με τα ιδιωτικά αυτοκίνητα τα λεωφορεία προσφέρουν πολλά πλεονεκτήματα. Ενώ στις πλείστες μετακινήσεις με αυτοκίνητο ο οδηγός είναι ο μόνος επιβάτης, ένα λεωφορείο μπορεί να μεταφέρει 20 ή και περισσότερα άτομα το δε αποτύπωμα ενός λεωφορείου στον δρόμο είναι σημαντικά μικρότερο από τον χώρο αντίστοιχων αυτοκινήτων. Έτσι ο εκάστοτε συνολικός αριθμός οχημάτων και το κυκλοφοριακό φορτίο μειώνονται. Παράλληλα με την κυκλοφοριακή συμφόρηση μειώνεται και η ανάγκη για δημιουργία νέων δρόμων για αυτοκίνητα με ότι αυτό συνεπάγεται. Άλλο πλεονέκτημα είναι ότι οι ρύποι ενός λεωφορείου, ιδίως αν είναι σύγχρονης τεχνολογίας, είναι σημαντικά χαμηλότεροι από τους ρύπους αντίστοιχων αυτοκινήτων.
Τελευταία γίνεται πολύς λόγος για το κόστος της ενέργειας και συνήθως η αναφορά γίνεται στο κόστος της ηλεκτρικής ενέργειας για θέρμανση και κλιματισμό. Σπάνια όμως συζητείται το συνολικό κόστος των μεταφορών, πόσο δηλαδή στοιχίζει η ιδιοκτησία και η χρήση ενός αυτοκινήτου και πόσο επηρεάζεται ο οικογενειακός προϋπολογισμός από αυτό. Με συντηρητικούς υπολογισμούς το κόστος ιδιοκτησίας και χρήσης ενός μέσου αυτοκινήτου κυμαίνεται γύρω στα €400 τον μήνα. Σε αντίθεση ένα μηνιαίο εισιτήριο για τα λεωφορεία στοιχίζει μόνο €40, ακριβώς το ένα δέκατο. Να λοιπόν ένα άμεσο ανακουφιστικό μέτρο που μπορεί να χρησιμοποιηθεί για αντιμετώπιση της ακρίβειας. Ποιο νοικοκυριό θα έλεγε όχι στην μείωση των εξόδων του κατά €500 έως €1000 τον μήνα;
Εννοείται ότι για να ισχύουν τα πιο πάνω και για να τα αγκαλιάσει ο κόσμος πρέπει και τα λεωφορεία να προσφέρουν υψηλού επιπέδου ποιότητα υπηρεσιών δηλαδή να είναι αξιόπιστα, συχνά, γρήγορα, να προσφέρουν πληροφόρηση μέσω διαδικτύου σε πραγματικό χρόνο, προσβασιμότητα για όλους κλπ.
Οι πιο πάνω παράγοντες υπογραμμίζουν την πολυδιάστατη σημασία των δημόσιων συγκοινωνιών και επιβεβαιώνουν την ορθότητα των ευρωπαϊκών πολιτικών. Το κράτος μας, συμπεριλαμβανομένων των Αρχών Τοπικής Αυτοδιοίκησης, καλά κάνουν να τις υποστηρίξουν ενεργά, όχι μόνο φραστικά όπως έκαναν μέχρι τώρα, να δώσουν προτεραιότητα στα λεωφορεία και να σταματήσουν τις εξαγγελίες και τους σχεδιασμούς για νέους πανάκριβους δρόμους οι οποίοι αντί να λύσουν τα κυκλοφοριακά προβλήματα τα διαιωνίζουν.
Γιάννης Κακουλλής,
Συντονιστής Επιτροπής Βιώσιμων Μεταφορών,
Κίνημα Οικολόγων – Συνεργασία Πολιτών