Στο παρασκήνιο που οδήγησε τελικά στη συμφωνία του Eurogroup της 20ής Φεβρουαρίου για την παράταση του ελληνικού προγράμματος αναφέρθηκε ο επικεφαλής του συμβουλίου υπουργών Οικονομικών της ζώνης του ευρώ Γερούν Ντεϊσελμπλούμ σε συνέντευξη που παραχώρησε στους Financial Times.
Ο ολλανδός υπουργός Οικονομικών παραδέχεται στην βρετανική εφημερίδα πως ήταν εκείνος που άλλαξε το κείμενο της κοινής ανακοίνωσης στο πρώτο Eurogroup της Δευτέρας 16ης Φεβρουαρίου, προκαλώντας τότε την έντονη αντίδραση του έλληνα υπουργού Οικονομικών Γιάνη Βαρουφάκη. Ο Ντεϊσελμπλούμ επιρρίπτει ευθύνες για αυτή την εξέλιξη στην Κομισιόν και εμμέσως στον Πιέρ Μοσκοβισί, επειδή δεν τον είχε ενημερώσει για τις κινήσεις του.
Ο Ντεϊσελμπλούμ υπερασπίστηκε την απόφαση να επισκεφθεί την ελληνική πρωτεύουσα πριν καν η νέα κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ να αναλάβει επισήμως την εξουσία, λέγοντας πως προσπαθούσε να «μαζέψει» μέρος της ζημιάς που είχε προκαλέσει η προεκλογική εκστρατεία.
«Υπήρχαν πολλοί πολιτικοί από όλη την Ευρώπη που βασικά παρενέβαιναν, δίνοντας συμβουλές στο ελληνικό εκλογικό σώμα για το ποιον να ψηφίσει, κάτι που δεν πίστευα ότι ήταν σωστό», δήλωσε ο Ντάισελμπλουμ.
«Δεν έχουμε πολύ χρόνο, πρέπει να αρχίσουμε να εργαζόμαστε μαζί τους και θέλω να τους στείλω το σήμα: σας αποδέχομαι πλήρως ως νέους εταίρους, ας αρχίσουμε τις διαπραγματεύσεις».
Μαζικές αποσύρσεις καταθέσεων από τις τράπεζες
Παρά τη δύσκολη αρχή, ο κ. Ντάισελμπλουμ λέει πως η σκληρή γραμμή της νέας κυβέρνησης άρχισε να μαλακώνει καθώς οι δημόσιες διακηρύξεις του Βαρουφάκη και άλλων υπουργών ότι η Ελλάδα έχει χρεοκοπήσει, πυροδότησαν μαζικές αποσύρσεις καταθέσεων από τις τράπεζες. Αυτό, με τη σειρά του, ενέτεινε την πίεση στην Αθήνα να κλείσει γρήγορα μια συμφωνία, πρόσθεσε. «Ήταν η μεγαλύτερη κινητήρια δύναμη».
Ωστόσο, η επεξεργασία μιας συμφωνίας αποδείχθηκε δύσκολη. Μια πρώτη συνεδρίαση του Eurogroup για να ξεκινήσει η διαδικασία διαλύθηκε σε κακό κλήμα. Ο Ντεϊσελμπλούμ προσπάθησε και πάλι πέντε ημέρες αργότερα, όμως η κατάληξη αποδείχθηκε ακόμα πιο θεαματική: ο Βαρουφάκης βγήκε από τη συνεδρίαση κατηγορώντας τον Ολλανδό ότι αναίρεσε τη συμφωνία στην οποία είχε καταλήξει η Αθήνα με τον Πιέρ Μοσκοβισί, τον επίτροπο Οικονομικών και Νομισματικών Υποθέσεων της Ευρωπαϊκής Επιτροπής.
Ευθύνες στην Κομισιόν
Στη συνέχεια ο κ. Ντεϊσελμπλούμ επιρρίπτει ευθύνες στην Κομισιόν, η οποία τυπικά δείχνει μεγαλύτερη επιείκεια έναντι της Ελλάδας απ’ ότι στους άλλους πιστωτές, λέγοντας πως η παρέμβασή της βραχυκύκλωσε την διαδικασία και πως ο ίδιος δεν είχε ενημερωθεί.
«Τότε οι Ελληνες νόμιζαν πως είχαν συμφωνία», λέει ο κ. Ντεϊσελμπλούμ. «Δεν είχα εμπλοκή σε αυτό και αυτό δεν ήταν πολύ έξυπνο. Αν θέλεις να έχεις μια συμφωνία με το Eurogroup, θα βοηθούσε αν με ενημέρωνες για το τι προσπαθείς να κάνεις».
Αντιθέτως, ο Ντεϊσελμπλούμ έδωσε τη δική του, πολύ σκληρότερη πρόταση, η οποία γρήγορα διέρρευσε στον Τύπο. Έβαλε το κεφάλι του στα χέρια του για να δείξει την αντίδρασή του όταν έμαθε για τη διαρροή –που πιθανώς ενορχηστρώθηκε από τον Βαρουφάκη. «Γνωρίζω πως στην πολιτική όλα έχουν να κάνουν με τον εγκλωβισμό (frame) και το ποιος θα εγκλωβίσει πρώτος τον άλλον» λέει.
«Ομως αν βρίσκεσαι σε μια τόσο ευαίσθητη διαδικασία, προσπαθώντας να ξαναχτίσεις την εμπιστοσύνη, προσπαθώντας να αρχίσει η διαδικασία, το να πηγαίνεις στην αίθουσα Τύπου και να λες, δεν μπορείς να εμπιστευτείς αυτούς τους τύπους, κοίτα τι προσπαθούν να μας επιβάλουν’, αυτό δεν βοηθάει πολύ».
Μια τρίτη και τελευταία συνεδρίαση του Eurogroup πραγματοποιήθηκε μια ημέρα αφότου η Αθήνα έστειλε το αίτημα για παράταση, και ο Ντάισελμπλουμ άλλαξε στρατηγική. Οι βασικοί παίκτες ήταν όλοι παρόντες: οι τρεις θεσμοί που επιβλέπουν τη διάσωση της Ελλάδας, μαζί με «τους Έλληνες και τους Γερμανούς, για να το θέσω ωμά», λέει ο Ντάισελμπλουμ.
Συνομιλία με Τσίπρα
Ο καθένας ήρθε για τις προσυνεδριακές διαπραγματεύσεις. Αντί όμως να μιλήσει με τον Βαρουφάκη, ο Ντεϊσελμπλούμ μίλησε μόνο στον Τσίπρα τηλεφωνικά. «Δεν είδα τον Βαρουφάκη καθόλου εκείνο το πρωί», λέει. «Δεν του μίλησα».
Μετά από ώρες διαπραγματεύσεων με τον έλληνα Πρωθυπουργό και τον Γερμανό υπουργό Οικονομικών Βόλφγκανγκ Σόιμπλε, ο κ. Ντεϊσελμπλούμ επεξεργάστηκε μια προσφορά «πάρ’ την ή άφησέ την» και την παρουσίασε στον Τσίπρα, την ώρα που η αίθουσα όπου βρίσκονταν οι υπουργοί Οικονομικών προσπαθούσε να ηρεμήσει.
«Είπα στον Τσίπρα ότι αυτό ήταν», θυμάται. «Και νομίζω πως μετά από 15 λεπτά με πήρε πάλι τηλέφωνο, και υπήρξε μία λέξη που καταφέραμε να αλλάξουμε. Και αυτό ήταν».
Οπως αναφέρουν οι Financial Times, η συμφωνία σηματοδότησε το τέλος ενός μήνα θυελλωδών διαπραγματεύσεων κατά τη διάρκεια του οποίου ο κ. Ντεϊσελμπλούμ και το απότομο διαπραγματευτικό του στιλ συγκρούστηκε άμεσα με τον Βαρουφάκη, τον «χαλαρό» και εικονοκλαστικό έλληνα ομόλογό του.
Αν και απετράπη η καταστροφή, οι διαπραγματεύσεις άφησαν πληγωμένους εγωισμούς σε όλες τις πλευρές, όπως κατέστησε σαφές ο Ντάισελμπλουμ στην εκτενέστερη συνέντευξή του μέχρι τώρα για το επεισόδιο. Αυτό δείχνει πως τα επόμενα βήματα που απαιτούνται ώστε να παραμείνει φερέγγυα η Αθήνα θα μπορούσαν να γίνουν σε ακόμα πιο τεταμένο κλίμα και να δοκιμάσουν την Ελλάδα και τους 18 εταίρους της στην ευρωζώνη.
Η εφημερίδα σημειώνει πως «ο κ. Ντεϊσελμπλούμ δεν απολογήθηκε για το στιλ του, λέγοντας πως ήταν δουλειά του να πιέσει τον Βαρουφάκη». Αν και παραδέχθηκε πως «κάποιες φορές οι άνθρωποι θυμώνουν» στη διάρκεια τέτοιων διαπραγματεύσεων, ωστόσο αρνήθηκε τις αναφορές που έλεγαν ότι οι δυο άνδρες κόντεψαν σε κάποιο σημείο να παίξουν ξύλο.
«Είναι βλακείες», είπε. «Το γεγονός είναι ότι έπρεπε να τον πιέσω για μια λύση, και αυτή είναι η δουλειά μου. Πρέπει επίσης να πιέζω και άλλους υπουργούς, που είναι επίσης αρκετά σκληροί και πεισματάρηδες, για μια λύση».
«Κάντε μεταρρυθμίσεις και ίσως δώσουμε χρήματα ακόμα και τον Μάρτιο»
Τέλος ο Γερού Ντεϊσελμπλούμ στέλνει μήνυμα προς την ελληνική κυβέρνηση να αρχίσει το πρόγραμμα ακόμα και πριν την ολοκλήρωση της διαπραγμάτευσης, ώστε να μπορέσει, ίσως και εντός του Μαρτίου, να υπάρξει μια πρώτη εκταμίευση κάποιας δόσης από τα παρακρατημένα 7,2 δισ.
Ο πρόεδρος του Eurogroup τονίζει ωστόσο πως απαραίτητη προϋπόθεση για μια πρόωρη αποδέσμευση χρημάτων είναι η ύπαρξη πραγματικής προόδου στην εφαρμογή μεταρρυθμίσεων, και όχι μονο «προθέσεις».
«Το μήνυμά μου στους Ελληνες είναι: Προσπαθήστε να αρχίσετε το πρόγραμμα ακόμα και πριν τελειώσει όλη η διαπραγμάτευση. Υπάρχουν στοιχεία που μπορείτε να αρχίσετε σήμερα. Αν το κάνετε αυτό, τότε σε κάποιο σημείο τον Μάρτιο, ίσως μπορεί να υπάρξει μια πρώτη εκταμίευση. Αλλά αυτό θα απαιτούσε πρόοδο και όχι μόνο προθέσεις», δηλώνει χαρακτηριστικά.
Τονίζει δε ότι είναι σημαντικό να ξεκαθαριστεί πως η λίστα Βαρουφάκη δεν είναι τίποτα περισσότερο από προθέσεις για μεταρρυθμίσεις, «μια ένδειξη του τι θέλει να κάνει η ελληνική πλευρά», όχι ένα νέο πρόγραμμα που αποτελεί προϊόν διαπραγμάτευσης.