Η Μεγάλη Τετάρτη είναι αφιερωμένη στην μετάνοια, την προδοσία ενώ σηματοδοτεί και την αρχή του τέλους για τον Ιησού με τον Μυστικό Δείπνο.
Κατά την διάρκεια της σημερινής ημέρας αναφέρεται η μετάνοια και η μεταστροφή της πόρνης που άλειψε με μύρο τα πόδια του Ιησού, ο Μυστικός Δείπνος, δηλαδή η παράδοση της Θείας Ευχαριστίας, η προσευχή του Χριστού στο Όρος των Ελαίων και η προδοσία του Ιούδα.
Το πρωί τελείται o εσπερινός της Μεγάλης Τετάρτης και Προηγιασμένη Θεία Λειτουργία.
Το απόγευμα γίνεται η Ακολουθία του Ευχελαίου και η τελετή του Νιπτήρος που είναι και ο Όρθρος της Μεγάλης Πέμπτης που αναφέρεται σε τέσσερα γεγονότα. Τον Ιερό Νιπτήρα, το πλύσιμο δηλαδή των ποδιών των μαθητών από τον Ιησού Χριστό, τον Μυστικό Δείπνο, την Προσευχή του Κυρίου στο Όρος των Ελαιών και την προδοσία του Ιούδα, δηλαδή την αρχή των Παθών του Χριστού.
Νωρίς το απόγευμα ψάλλεται η Ακολουθία του Ευχελαίου. Ο ιερέας χρίει τους πιστούς με Μύρο, που είναι η απτή απόδειξη της Χάριτος του Θεού, προκειμένου να συγχωρηθούν οι αμαρτίες τους.
Το βράδυ ψάλλεται στις Εκκλησίες ο Όρθρος της Μεγάλης Πέμπτης.
Στην υμνολογία κυριαρχούν τα γεγονότα της νίψεως των ποδών των αποστόλων υπό του Κυρίου, του Μυστικού Δείπνου, της προσευχής του Κυρίου προς τον πατέρα του στην Γεθσημανή πριν από την σύλληψή του και της προδοσίας του Κυρίου από τον Ιούδα. Το βασικό τροπάριο της ημέρας Ότε οι ένδοξοι μαθηταί αποδίδεται στον Ρωμανό τον Μελωδό.
Η Τελετή του Νιπτήρος συχνά γίνεται σε αναπαράσταση, τόσο από του Ορθόδοξους όσο και τους Καθολικούς ιερείς.
Επίσης, στο Πατριαρχείο Ιεροσολύμων χιλιάδες πιστών παρακολουθούν την Μεγάλη Πέμπτη το πρωί την Τελετή του Νιπτήρος στην Αγία Αυλή του Ναού της Αναστάσεως.
ΠΑΡΕΞΗΓΗΜΕΝΕΣ ΕΚΔΟΧΕΣ ΤΟΥ ΕΥΧΕΛΑΙΟΥ
Με το μυστήριο του ευχελαίου έχουν συνδεθεί ορισμένες παρεξηγήσεις, ενστάσεις η δεισιδαιμονίες.
Και πρώτα απ’ όλα, ορισμένοι θεωρούν ότι με την ιλαστική (συγχωρητική ) ευχή του ευχελαίου αναπληρώνουν την εξομολόγηση, που δεν κάνουν για διάφορους λόγους. Πρέπει, λοιπόν, να επισημάνουμε ότι κάθε μυστήριο έχει τη δική του αξία κανένα δεν υποκαθιστά το άλλο. Η συμμετοχή σε όλα τα μυστήρια και, γενικότερα στο σύνολο της λειτουργικής ζωής της Εκκλησίας εξασφαλίζει στούς πιστούς τη χάρη του Θεού και την εν Χριστ ω σωτηρία.
Με τη συγχωρητική ευχή που διαβάζει στον εξομολογούμενο ο ιερέας στο τέλος της εξομολόγησής του ζητά από τον Θεο να συγχωρήσει τις αμαρτίες για τις οποίες εκείνος μετανόησε και τις οποίες ήδη έχει εξομολογηθεί. Με την ιλαστική συγχωρητική ευχή του ευχελαίου, ζητούμε από τον Θεο να θεραπεύσει τον άρρωστο την ασθένειά του, ακόμη και εάν η αιτία της είναι η αμαρτία, για την οποία στο μεταξύ εκείνος μετανόησε και εξομολογήθηκε. Στο ευχέλαιο, δηλαδή, ζητούμε την ενίσχυση της αδυναμίας μας. Η συγχωρητική ευχή του ευχελαίου δεν καταργεί την εξομολόγηση αλλά τη συμπληρώνει επαναδιατυπώνει το αίτημα της άφεσης των αμαρτιών.
Μια άλλη παρεξήγηση συμβαίνει με το αλεύρι, που χρησιμοποιείται για τη στήριξη των κεριών. Ορισμένοι πιστοί δεν αρκούνται στη χρίση με το αγιασμένο έλαιο, αλλά ζητούν και αλεύρι για διάφορες χρήσεις: να το βάλουν κάτω από το μαξιλάρι του παιδιού τους, για να δείξει ο Θεός το τυχερό τους η για να φύγει το κακό από το σπίτι η για να το αραιώσουν με νερό και να το πιεί ο ασθενής. Επειδή τα παραπάνω εγγίζουν τη δεισιδαιμονία, πρέπει να τονίσουμε ότι το μυστήριο ονομάζεται ευχέλαιο και όχι «εὐχάλευρο». Εκείνο που αγιάζεται είναι το λάδι και όχι το αλεύρι. Το τελευταίο χρησιμοποιείται μόνο για πρακτικούς λόγους. Θα μπορούσε και να μην υπάρχει. Χωρίς αλεύρι μπορεί να τελεστεί το μυστήριο του ευχελαίου χωρίς λάδι δεν γίνεται. Απλά εκείνο που μπορεί να γίνει, όπως και γίνεται άλλωστε, είναι να κατασκευάζεται πρόσφορο για τη θεία λειτουργία με το αλεύρι του ευχελαίου. Οποιαδήποτε άλλη χρήση του, ξεφεύγει από το ορθο.
Υπάρχει και μια άλλη παρεξήγηση, που συνιστά σύγχυση του σκοπού του ευχελαίου. Πολλοί ζητούν ευχέλαιο για να εγκαινιάσουν το καινούργιο τους σπίτι η το κατάστημα. Παραπάνω περιγράψαμε με σαφήνεια τον σκοπό του ευχελαίου: η θεραπεία σωματικών και ψυχικών ασθενειών. Είναι ξεκάθαρο. Για τα σπίτια, τα καταστήματα, τα οχήματα και όλα τα υπόλοιπα υπάρχουν οι αντίστοιχες αγιαστικές πράξεις. Ακόμη, δεν είναι και λίγοι εκείνοι που ζητούν από τον ιερέα να τελέσει αγιασμό και ευχέλαιο μαζί, πράγμα που δείχνει σύγχυση και παρεξήγηση. Λες και χρειάζεται περισσότερες από μία αγιαστικές πράξεις για να ζητήσουμε τη χάρη του Θεού.
Ένα ερώτημα που συνδέεται με την τέλεση του ευχελαίου, είναι εάν μπορούμε να χρίουμε με το αγιασμένο έλαιο του ευχελαίου τα αβάπτιστα βρέφη. Είναι γνωστό ότι το βάπτισμα αποτελεί την προϋπόθεση συμμετοχής και στα υπόλοιπα μυστήρια της Εκκλησίας. Συνεπώς, κάποιος που δεν έχει βαπτιστεί δεν μπορεί ούτε να κοινωνήσει, ούτε να χρισθεί στο ευχέλαιο. Αντίθετα, ένα βαπισμένο παιδί, ακομη κι αν βρίσκεται σε βρεφική ηλικία, οπότε στερείται των αμαρτιών των μεγάλων για τις οποίες ζητείται η άφεση, μπορεί να λάβει τον αγιασμό του ευχελαίου.
Τελος, μια άλλη παρεξήγηση συνδέεται με την αντίληψη ότι το ευχέλαιο αφορά τούς ετοιμοθάνατους και όσους γενικά βρίσκονται στην τελική φάση της ασθένειάς τους. Αυτή η αντίληψη καλλιεργήθηκε κυρίως μεταξύ των ορθοδόξων Ρωσων μάλλον από επιρροή της Ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας. Παρατηρείται και σε μας, αν και σπάνια, μια αποφυγή τελέσεως του ευχελαίου από το φόβο μήπως προκληθεί η επισπευσθεί ο θάνατος του ασθενή. Ο φόβος αυτός, όμως, είναι αδικαιολόγητος. Οι συγγενείς φοβούνται να το πουν στον ασθενή. Ο ασθενής φοβάται να το ζητήσει. Το ευχέλαιο είναι για την υγεία και τη ζωη. Για υγεία και ζωη μιλούν όλες οι αιτήσεις και οι ευχές του μυστηριου.
Τελος, είναι δυνατό να διατυπωθεί και μία ένσταση: γιατί δεν θεραπεύει παντοτε; το μυστήριο του Ευχελαίου δεν συστάθηκε για να καταργεί κάθε ασθένεια, τον θάνατο και την ιατρική επιστήμη. Πολλές φορές φέρνει έμμεση θεραπεία. Άλλωστε, η θεραπεία εξαρτάται απο την πίστη του ανθρώπου. Η ίδια χάρη παρέχεται σε όλους, όλοι όμως δεν θεραπεύονται. Η θεραπεία μπορεί να μην είναι πάντοτε για το ευρύτερο συμφέρον του ανθρώπου. Παραμένει για να παιδαγωγήσει ίσως τον ασθενή και να τον οδηγήσει με βεβαιότητα στην εν Χριστώ σωτηρία οποτε και πάλι επιτυγχάνεται ο απώτερος σκοπός του μυστηρίου.