Τεράστιος είναι πλέον ο κίνδυνος πρόκλησης σοβαρών παθήσεων στα αστικά κέντρα και κυρίως την Αθήνα, από την καύση ξύλων στα τζάκια στα οποία έχουν καταφύγει χιλιάδες άνθρωποι για να αποφύγουν τις υψηλές τιμές στο πετρέλαιο θέρμανσης.
Σύμφωνα με ανακοίνωση του Κέντρου Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων (ΚΕΕΛΠΝΟ), τα τζάκια αποτελούν εστίες παραγωγής πρωτίστως αιωρούμενων σωματιδίων και δευτερευόντως θέρμανσης.
Τα τελευταία δύο χρόνια οι επιστήμονες παρατηρούν στα μεγάλα αστικά κέντρα ότι η στροφή στη φθηνότερη θέρμανση με καυσόξυλα που καίγονται στα τζάκια και στις σόμπες προκαλεί σοβαρή αύξηση στις τιμές της αέριας ρύπανσης. Ορισμένοι μιλούν για σοβαρή συμβολή των καύσεων του ξύλου στην επιστροφή ενός παλιού γνώριμου, του νέφους αιθαλομίχλης, όταν οι καιρικές συνθήκες ευνοούν τη δημιουργία του.
Σημειώνεται ότι σύμφωνα με το ΚΕΕΛΠΝΟ ένα παραδοσιακό τζάκι εκλύει στην ατμόσφαιρα 30 φορές περισσότερα αιωρούμενα σωματίδια από ότι ένας καλά συντηρημένος καυστήρας πολυκατοικίας με 25 διαμερίσματα.
Προηγούμενες μετρήσεις στο λεκανοπέδιο της Αττικής και κυρίως στην Κηφισιά, στην Εκάλη, στο Μαρούσι και στο Κορωπί αλλά και σε συνοικίες της Ανατολικής Θεσσαλονίκης έδειξαν μεγάλη αύξηση των αιωρούμενων σωματιδίων PΜ-10 τη χειμερινή περίοδο σε συνδυασμό με συνθήκες άπνοιας και υγρασίας.
Η ατμοσφαιρική ρύπανση μπορεί να οδηγήσει σε αναπνευστικά προβλήματα, να επιδεινώσει αλλεργίες και να προκαλέσει νευρολογικά, αναπαραγωγικά, και αναπτυξιακά προβλήματα. Αυτό ισχύει ιδιαίτερα για τον ευάλωτο πληθυσμό, όπως τα παιδιά, τους ηλικιωμένους, τις έγκυες γυναίκες, καθώς και για αυτούς που πάσχουν από αναπνευστικά/ καρδιαγγειακά προβλήματα.
Οδηγίες σωστής χρήσης των τζακιών
Το ΚΕΕΛΠΝΟ τονίζει ότι βασική προϋπόθεση για τη σωστή χρήση του τζακιού είναι να καίγονται καυσόξυλα και να μένει ένα παράθυρο μισάνοιχτο ώστε να ανανεώνεται ο εσωτερικός αέρας στο σπίτι αλλά και να βρίσκει επιπλέον δίοδο ο καπνός.
Επίσης, οι ειδικοί απαγορεύουν ρητά την καύση βαμμένων (ειδικότερα με λαδομπογιές) ή βερνικωμένων ξύλων, κομματιών από έπιπλα και κάθε είδους πλαστικού, διότι αυτά οδηγούν σε εκπομπή τοξικών αερίων μέσα και έξω από το σπίτι. Απαγορεύουν ακόμη τη χρήση χημικών προσαναμμάτων και συστήνουν να χρησιμοποιούνται φυσικά προσανάμματα όπως η δαδιά.
Εφιστούν την προσοχή επίσης κατά τη φάση ανάμματος της φωτιάς. Επισημαίνουν ότι δεν πρέπει να χρησιμοποιούνται εύφλεκτα υγρά, καθώς σχηματίζουν ατμούς που προκαλούν μικρές εκρήξεις. Οι εκρήξεις αυτές ενδέχεται να μεταδώσουν ανεξέλεγκτα τη φωτιά σε παρακείμενα εύφλεκτα υλικά, όπως υφάσματα ή κουρτίνες.
Σημαντική θεωρείται τέλος η προφύλαξη των μικρών παιδιών σε ότι αφορά το τζάκι ή/ και τις ξυλόσομπες καθώς εγκυμονεί ο κίνδυνος εγκαυμάτων ή άλλων τραυματισμών.
Ιδιαίτερη προσοχή απαιτεί επίσης το πρόβλημα της εσωτερικής ρύπανσης, καθώς μεγάλο μέρος του καπνού παραμένει μέσα στο σπίτι. Σε κάθε περίπτωση που χρησιμοποιείται το τζάκι είναι απαραίτητο να παραμένει ένα μισάνοικτο παράθυρο, για την ανανέωση του εσωτερικού αέρα στο διαμέρισμα.
Όσο για τη θερμαντική απόδοση του αστικού τζακιού, αυτή είναι έτσι κι αλλιώς μικρή, μόλις 15% της θερμότητας παράγεται από την καύση των ξύλων, ενώ η ζέστη που παρέχει είναι μόνο τοπική και συνεισφέρει ελάχιστα στη συνολική θέρμανση ενός σπιτιού.