Ελεγκτική Υπηρεσία: Καθήκον μας να ελέγχουμε την Κυβέρνηση
Ανάγκη χρήσης κατεπειγουσών διαδικασιών για σύναψη δημοσίων συμβάσεων λόγω της νόσου COVID-19
Σε αυτές τις εξαιρετικά δύσκολες συνθήκες που διέρχεται όλος ο κόσμος, η χώρα μας έχει υποχρεωθεί να χειριστεί καταστάσεις που ενδεχομένως να προκύπτουν για πρώτη φορά, με σκοπό τη διαφύλαξη της δημόσιας υγείας και ευημερίας. Ενεργώντας, εκ των πραγμάτων, κάτω από πολύ μεγάλη πίεση χρόνου, η Κυβέρνηση έχει λάβει μια σειρά έκτακτων αποφάσεων τις οποίες κοινοποίησε και γνωρίζει το ευρύ κοινό.
Καθήκον της Ελεγκτικής Υπηρεσίας είναι να ελέγχουμε την Κυβέρνηση προκειμένου να διαπιστώσουμε εάν ενεργεί νόμιμα ως προς τη διενέργεια δαπανών και είσπραξη εσόδων κι αν πράττει τούτο διασφαλίζοντας τις αρχές της οικονομίας, αποδοτικότητας και αποτελεσματικότητας. Οι έκτακτες καταστάσεις απαιτούν κατ΄ εξαίρεση μορφές διακυβέρνησης και κατ’ εξαίρεση διαδικασίες, και αυτό οφείλουν όλοι να το αναγνωρίσουν. Οι έλεγχοι και δικλείδες ασφαλείας αποτελούν βασικό μέρος αυτών των διαδικασιών, ακόμη και σε περιόδους όπως αυτές. Αυτός είναι ο λόγος που θεωρούμε ότι είναι καθήκον μας να παρακολουθούμε τα μέτρα που λαμβάνει τώρα η Κυβέρνηση, ώστε να τα εκτιμήσουμε και να ελέγξουμε τις κρατικές δαπάνες. Είναι ωστόσο αυτονόητο ότι θα λάβουμε υπόψη το πλαίσιο στο οποίο λαμβάνονται τώρα οι αποφάσεις και ότι θα συμπεριλάβουμε αυτή τη νέα πραγματικότητα στους ελέγχους μας.
Η ευρωπαϊκή νομοθεσία δημοσίων συμβάσεων, η οποία έχει σχεδόν αυτούσια μεταφερθεί και στο κυπριακό δίκαιο, παρέχει ευελιξία και επιτρέπει, στο μέτρο που είναι απολύτως αναγκαίο, σε περιπτώσεις κατεπείγουσας ανάγκης οφειλόμενης σε γεγονότα τα οποία η αναθέτουσα αρχή δεν θα μπορούσε να προβλέψει, όπως είναι φυσικά μία πανδημία, να χρησιμοποιηθεί η διαδικασία της διαπραγμάτευσης. Οι σχετικοί εφαρμοστικοί κανονισμοί προβλέπουν ότι για τούτο απαιτείται απόφαση του προϊσταμένου της αναθέτουσας αρχής με έγκριση του οικείου Υπουργού. Ακόμη και σε τέτοιες κατ’ εξαίρεση διαδικασίες, οφείλουμε όλοι να έχουμε κατά νου ότι διαχειριζόμαστε δημόσιο χρήμα και ότι η παράκαμψη των κανονικών διαδικασιών δεν σημαίνει παραγνώριση των αρχών της χρηστής διοίκησης, ίσης μεταχείρισης και μη διάκρισης. Σχετικές δε εγκύκλιους, για αντιμετώπιση αριθμού θεμάτων λόγω της έκτακτης αυτής κατάστασης έχει επίσης εκδώσει το Γενικό Λογιστήριο ως η Αρμόδια Αρχή Δημοσίων Συμβάσεων.
Η Υπηρεσία μας, εφαρμόζοντας πλήρως τις σχετικές Αποφάσεις του Υπουργικού Συμβουλίου και τα σχετικά Διατάγματα, συνεχίζει να εργάζεται τηρώντας πλήρως όλους τους κανόνες υγιεινής και αυτοπροστασίας. Οι ελεγκτές εργάζονται από το σπίτι με στενή εποπτεία για το έργο που διεκπεραιώνουν και, μία φορά την εβδομάδα, προσέρχονται στην Υπηρεσία ως προσωπικό ασφαλείας (εξαιρουμένων των συναδέλφων που εμπίπτουν στις ευπαθείς ομάδες). Η δε Διεύθυνση Τεχνικού Ελέγχου, που είναι επιφορτισμένη με την παρακολούθηση των δημοσίων συμβάσεων, εργάζεται από τα γραφεία της Υπηρεσίας σε ποσοστό της τάξης του 50%. Παραμένουμε συνεπώς στη διάθεση όλων των αναθετουσών αρχών για σχόλια και απόψεις επί τέτοιων θεμάτων σύναψης δημοσίων συμβάσεων.
Έχουμε ήδη ερωτηθεί και εκφράσει απόψεις για αριθμό περιπτώσεων στις οποίες ήταν αναγκαία η χρήση των κατ’ εξαίρεση διαδικασιών ανάθεσης δημοσίων συμβάσεων. Σε όλες τις περιπτώσεις βρέθηκαν λύσεις που διασφάλισαν την υπέρτατη προτεραιότητα που είναι η προστασία της ανθρώπινης ζωής και υγείας.
Συνεχίζουμε να κάνουμε τη δουλειά μας, λαμβάνοντας πλήρως υπόψη τις εξαιρετικές συνθήκες που επικρατούν στα υπουργεία και τις κυβερνητικές υπηρεσίες που εργάζονται σκληρά για να βρουν λύσεις στα προβλήματα που αντιμετωπίζει σήμερα η χώρα μας.