Του Ανδρέα Ν. Μασούρα*
Το εκπαιδευτικό μας σύστημα χρήζει ουσιαστικής και ποιοτικής αναβάθμισης. Αυτό άλλωστε παρατηρείται σε όλες τις βαθμίδες της εκπαίδευσης. Από την δημοτική μέχρι την ανωτάτη. Δυστυχώς, τόσα χρόνια δεν κατάφεραν να επιλύσουν βασικά ζητήματα. Για παράδειγμα το ζήτημα της ενθάρρυνσης της κριτικής σκέψης, η αναβάθμιση των μεθόδων διδασκαλίας, το ζήτημα της διαδραστικότητας, το πρόβλημα με τις μεθόδους αξιολόγησης. Πιο κάτω παραθέτω κάποιες εισηγήσεις στην βάση αυτών των αξόνων:
1. Ενθάρρυνση της κριτικής σκέψης
Ένα από τα βασικά προβλήματα που αντιμετωπίζει η παιδεία στον τόπο μας – πρόβλημα που συναντάμε σε κάθε εκπαιδευτική βαθμίδα – είναι η ενθάρρυνση της κριτικής σκέψης. Το στοιχείο αυτό είναι ζωτικό αφού μέσα από την κριτική σκέψη αναπτύσσεται η προσωπικότητα του μαθητή και μετέπειτα φοιτητή, ενθαρρύνοντας έτσι την ελευθερία του λόγου και παρακινώντας την διακίνηση νέων ιδεών. Θα πρέπει να εγκαταλείψουμε πλέον το παραδοσιακό μοντέλο εκπαίδευσης το οποίο στηρίζεται κατά βάση πάνω στην κονσερβοποίηση γνώσεων και να μετακινηθούμε προς ένα δημοκρατικό εκπαιδευτικό μοντέλο το οποίο να είναι ικανό να τροφοδοτεί τους μαθητές με εκείνα τα εργαλεία που θα τους δίνουν το έναυσμα να σκέφτονται ελεύθερα, συγκροτημένα, τεκμηριωμένα και εποικοδομητικά.
2. Ποιοτική αναβάθμιση μεθόδων διδασκαλίας
Η ποιοτική αναβάθμιση τόσο της διδασκαλίας όσο και της ύλης αποτελεί βασική προϋπόθεση για εκσυγχρονισμού του ευρύτερου συστήματος της παιδείας. Ιδιαίτερα, όσο αφορά τις μεθόδους διδασκαλίας, θα πρέπει να δοθεί έμφαση πάνω στην διεξαγωγή ειδικών σεμιναρίων για τους εκπαιδευτικούς και να αξιοποιηθούν νέες τεχνολογικές εφαρμογές.
3. Διαδραστικότητα
Η διάδραστικότητα (interactivity) αποτελεί πλέον ένα χρήσιμο εργαλείο στην εκπαίδευση. Ο μαθητής ή ο φοιτητής δεν πρέπει να αποτελεί παθητικό δέκτη κατά την διαδικασία και διάρκεια του μαθήματος ή της διάλεξης αλλά να έχει ενεργό συμμετοχή σε αυτό. Βέβαια, το στοιχείο αυτό είναι άρρηκτα συνδεδεμένο με τον πιο πάνω άξονα, δηλαδή με τις μεθόδους διδασκαλίας. Η διαδραστικότητα δεν είναι και τόσο απλή ως προς την εφαρμογή της. Προϋποθέτει ειδικές δεξιότητες και γνώσεις από τον εκπαιδευτικό και γι’ αυτό επιβάλλεται ο συνεχής σχεδιασμός από ειδικό τμήμα το οποίο θα ασχολείται αποκλειστικά με τις μεθόδους διδασκαλίας.
4. Κίνητρα και εκσυγχρονισμός της αξιολόγησης
Ο μαθητής θα πρέπει να λαμβάνει εκείνα τα κίνητρα τα οποία θα τον «αναγκάζουν» να συμμετέχει στα μαθήματα του με μελέτη. Για παράδειγμα, η συγγραφή εργασιών αντί διαγωνισμάτων είναι ένα κίνητρο το οποίο διοχετεύει το άγχος της γραπτής εξέτασης, εποικοδομητικά σε μια άλλη μορφή εξέτασης η οποία όμως θα γίνεται με την χρήση πηγών και με βάση τα ενδιαφέροντα του μαθητή στα πλαίσια όμως του μαθήματος. Άλλωστε, ένα από τα βασικότερα προβλήματα των μαθητών είναι η ικανότητα τους να συνθέτουν πηγές κατά την διάρκεια του διαβάσματός τους. Έτσι, η αξιολόγηση δεν θα γίνεται μόνο (ή κυρίως) μέσα από τα διαγωνίσματα αλλά σε συνδυασμό με εργασίες – έρευνες.
*Ακαδημαϊκός – Λέκτορας Πανεπιστημίου Νεάπολις Πάφου.