Του Νικόλα Σολωμού*
Σύμφωνα με απόφαση της Γενικής Συνέλευσης του ΟΗΕ, στις 15 Ιουνίου 2007 καθιερώθηκε η Διεθνής Ημέρα Μη Βίας. Η μέρα που αποφασίστηκε να γιορτάζεται είναι στις 2 Οκτωβρίου, προς τιμήν του Μαχάτμα Γκάντι, ημερομηνία γέννησης του.
Σύμφωνα με τον ορισμό για την βία, αυτός αναφέρεται στις πράξεις επιθετικότητας και της κατάχρησης που προκαλεί ή που πρόκειται να προκαλέσει τον τραυματισμό (εγκληματικό ή μη) ή την ζημιά στα πρόσωπα (και σε μικρότερη, αλλά το ίδιο σημαντική έκταση) στα ζώα και στις περιουσίες των ανθρώπων. Συνήθως, θεωρούμε βία τις βασικές μορφές της που είναι εύκολα ορατές, αλλά πολύ συχνά πλέον η βία δεν είναι και τόσο ορατή και έτσι συνειδητοποιεί κανείς ότι υπάρχουν διαφόρων μορφών βία.
Η βία λοιπόν, συμπεριλαμβάνει μορφές όπως είναι η σωματική βία, η ενδοοικογενειακή, η σεξουαλική βία και παρενόχληση, η ψυχολογική, η λεκτική, η αναίτια βία και άλλες πολλές. Τον τελευταίο καιρό βέβαια, εμφανίστηκαν και άλλες νέες μορφές βίας, όπως είναι η οικονομική και πολιτική βία. Στην οικονομική βία, κατατάσσεται ο έλεγχος της περιουσίας και των εσόδων του θύματος ή/και η κατάχρηση και καλλιέργεια της οικονομικής εξάρτησης (π.χ. απαγόρευση εργασίας, αποκλεισμός χρηματοπιστωτικών πόρων κλπ), η αμισθή εργασία και σε κάποιες περιπτώσεις η καταναγκαστική εργασία (για το κέρδος του θύτη), οικονομικές ακόμη αποφάσεις μέσω των τροπολογιών της νομοθεσίας που διέπει τις διάφορες φορολογίες. Και όλα αυτά συντελούν στο γεγονός της οικονομικής κρίσης που βιώνει η χώρα μας, ειδικά μετά τον Μάρτιο του 2013. Φυσικά, όλα αυτά είναι αλληλένδετα μεταξύ τους, καθώς το ένα φέρνει το άλλο.
Ειδικά σήμερα, από την στιγμή που υπάρχουν οικογένειες που βρίσκονται κάτω από το όριο της φτώχειας, αμέσως καταλαβαίνουμε ότι η οικονομική κρίση δημιουργεί ένα σωρό άλλα προβλήματα, κυρίως ψυχολογικά. Το λεκτικό που χρησιμοποιούν τέτοιοι άνθρωποι απέναντι στις κυβερνήσεις και τις πολιτικές που ακολουθούνται για της «έξοδο» μας από την κρίση δεν είναι και οι πλέον καλύτερες, δημοσιονομική εξυγίανση και γενικά τα μέτρα που λαμβάνει η κυβέρνηση για να διορθώσει την ανισορροπία που υπάρχει, τις περισσότερες φορές είναι αδύνατον να επιτευχθούν. Αυτό έχει σαν επακόλουθο οι άνθρωποι να φωνάζουν και να βρίζουν για τις απολύσεις από τις δουλειές τους. Είναι πιθανόν να παρατηρούνται και υποτιμητικές συμπεριφορές σε αυτούς το είδους τους ανθρώπους σε σημείο ταπείνωσης και γενικά με αυτή την μορφή βίας όπως η οικονομική, ενδεχομένως να ενισχύουν και τα φαινόμενα ενδοοικογενειακής βίας.
Τα αίτια που εκδηλώνεται η βία, προέρχονται κατά κύριον λόγο από το χαμηλό κοινωνικοοικονομικό επίπεδο των ανθρώπων, την απουσία θετικής σχέσης μεταξύ κυβέρνησης και ανθρώπων, στην απουσία θετικής σχέσης των παιδιών με τους γονείς και με την χρήση βίας μέσα στην οικογένεια και με την προβολή της βίας μέσα από την καθημερινή εικόνα που προβάλλουν οι τηλεοράσεις. Με την στέρηση βασικών δικαιωμάτων, της ελευθερίας και επικοινωνίας, με στέρηση βασικών αναγκών των ανθρώπων και αναγκών εκπαίδευσης, οδηγούνται οι άνθρωποι σε φαινόμενα βίας. Τις περισσότερες των περιπτώσεων οι απαγορεύσεις δεν δηλώνονται ρητά, αλλά επιβάλλονται με τιμωρητικές συμπεριφορές και κάθε φορά που παραβαίνουμε τους υποτιθέμενους κανόνες που θέτει ο θύτης και τους οποίους «οφείλουμε» να γνωρίζουμε.
Βέβαια, παραβιάζουν τα βασικά μας δικαιώματα και πολλές φορές ο θύτης ο οποίος θέλει να επιβάλλει τους δικούς του κανόνες, είτε στην οικογένεια και τους δικούς του ανθρώπους, είτε στην ίδια την κοινωνία, έχει δυσάρεστα αποτελέσματα. Και μιας και η μέρα είναι αφιερωμένη στην Μαχάτμα Γκάντι, πρέπει και οφείλουμε πρώτα απ’όλα να αλλάξουμε τον εαυτό μας!
Το τι νιώθουμε και το πως αντιδρούμε σε κάτι, εξαρτάται πάντα από εμάς. Μπορούμε να επιλέξουμε τις σκέψεις μας, τις αντιδράσεις μας και τα συναισθήματα μας σχεδόν πάντα. Κανείς εκτός από εμάς τους ίδιους δεν μπορεί να ελέγξει το πως εμείς νιώθουμε. Για αυτό, το να πολεμούμε το κακό με το κακό, δεν βοηθά κανέναν και το γνωστό «οφθαλμός αντί οφθαλμού, καταλήγει να κάνει όλο τον κόσμο τυφλό».
*Γραμματέας Διεθνών Σχέσεων
Νεολαίας ΕΔΕΚ