Πώς τα παιδιά με αυτισμό μας δίνουν ενδείξεις εάν θα μιλήσουν.
Με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα Ενημέρωσης για τον Αυτισμό στις 2 Απριλίου, παρουσιάζονται τα αποτελέσματα μίας νέας συστηματικής ανασκόπησης με θέμα τη διαταραχή αυτιστικού φάσματος (ΔΑΦ), από ερευνητές στο Ευρωπαϊκό Πανεπιστήμιο Κύπρου (ΕΠΚ). Η ανασκόπηση έδειξε ότι τα παιδιά με ΔΑΦ ηλικίας 1-5 ετών που χρησιμοποιούσαν διάφορες χειρονομίες είχαν καλύτερη κατανόηση και αυτά που έδειχναν με τον δείκτη τους και μοιράζονταν την προσοχή τους με τους γονείς τους, είχαν καλύτερη λεκτική/γλωσσική έκφραση τουλάχιστο 6 μήνες αργότερα. Άρα οι πρώιμες χειρονομίες του παιδιού πριν τα 5 έτη διαφάνηκε να είναι μία καλή ένδειξη αν το παιδί θα μιλήσει μετέπειτα. Οι πληροφορίες αυτές είναι σημαντικές, αφού δείχνουν τη σημαντικότητα της παρακολούθησης της ανάπτυξης των χειρονομιών σε παιδιά με ρίσκο για ΔΑΦ από τους γονείς, παιδιάτρους ή άλλους ειδικούς, ώστε να δοθεί έγκαιρη παρέμβαση για την καλύτερη-δυνατή γλωσσική ανάπτυξη των παιδιών αυτών.
Η ΔΑΦ είναι μία νευροαναπτυξιακή διαταραχή, που υπολογίζεται να επηρεάζει περίπου 1 στα 54 παιδιά στην Αμερική, κυρίως αγόρια (4 αγόρια για κάθε κορίτσι) και τα συμπτώματά της εμφανίζονται πριν την ηλικία των 3ων ετών. Περίπου ένα τρίτο των παιδιών μιλούν λίγο ή ελάχιστα. Στην Κύπρο δεν υπάρχουν ακόμη στατιστικά δεδομένα για τα παιδιά αυτά. Οι ερευνητές στο ΕΠΚ αυτή τη στιγμή συλλέγουν δεδομένα Παγκύπρια, σε μια νέα μελέτη, για να καθορίσουν την συχνότητα εμφάνισης και του γλωσσικού επιπέδου της ΔΑΦ σε παιδιά στην Κύπρο σήμερα, μέσω των σχολείων και των γονέων παιδιών ηλικίας 5-12 ετών που κατέχουν ήδη διάγνωση ΔΑΦ. Όσοι επιθυμούν να συμμετέχουν στην έρευνα μπορούν να αξιοποιήσουν τους συνδέσμους ή κωδικούς QR πιο κάτω, ή να επικοινωνήσουν με την κύρια ερευνήτρια.
Σύμφωνα με τα διαγνωστικά κριτήρια της ΔΑΦ (εγχειρίδια DSM-5 ή ICF-11), τα παιδιά με ΔΑΦ παρουσιάζουν επίμονες δυσκολίες στην κοινωνική επικοινωνία και αλληλεπίδραση σε διάφορα πλαίσια, με ειδικές δυσκολίες σε μη-λεκτικές επικοινωνιακές συμπεριφορές όπως η κατανόηση και η χρήση χειρονομιών. Η συστηματική ανασκόπηση έδειξε πως οι πρώιμες χειρονομίες μετά τους 12 μήνες ζωής είναι ένας σημαντικός προγνωστικός παράγοντας της γλωσσικής ανάπτυξης σε παιδιά με ΔΑΦ. Περιλάμβανε 13 διεθνής προοπτικές μελέτες, με σύνολο 610 παιδιά με ΔΑΦ και διαπίστωσε ότι, στις περισσότερες μελέτες, τα παιδιά που είχαν δυσκολίες με τις πρώιμες χειρονομίες κατέληξαν με χαμηλότερο γλωσσικό επίπεδο μεταγενέστερα.
Μελετήθηκαν διάφοροι τύποι χειρονομιών όπως δεικτικές (χρησιμοποιώντας τον δείκτη), συμβατικές (χαιρετισμοί, κίνηση κεφαλιού για ναι/όχι), συμβολικές (ανοίγοντας τα χέρια για υπόδειξη «μεγάλο»), όπως και χειρονομίες επαφής (κατευθύνοντάς τον ενήλικα προς το αντικείμενο ενδιαφέροντος) και κοινής προσοχής (δείχνοντας με το βλέμμα/χέρι «δώσε» ή «δες»).
Η ανασκόπηση έδειξε ότι οι 11 από τις 13 μελέτες είχαν στατιστικά σημαντικά αποτελέσματα για την πρόβλεψη του γλωσσικού επιπέδου των παιδιών με ΔΑΦ μέσω των πρώιμων χειρονομιών. Μόνο δύο μελέτες δεν εντόπισαν σημαντικά αποτελέσματα για τις χειρονομίες ως πρώιμο προγνωστικό παράγοντα για το μεταγενέστερο επίπεδο γλώσσας.
Η ανασκόπηση διαπίστωσε επίσης ότι οι δεικτικές χειρονομίες, κυρίως με χρήση του δείκτη, όπως και οι χειρονομίες της κοινής προσοχής στην αρχή της μελέτης, ήταν πιο συνεπείς στην πρόβλεψη του επιπέδου της μετέπειτα γλωσσικής έκφρασης στις μελέτες, ενώ οι συνολικές χειρονομίες ή το ρεπερτόριο χειρονομιών των παιδιών στην αρχή της μελέτης μπορούσαν να προβλέψουν την γλωσσική αντίληψη των παιδιών με ΔΑΦ στο τέλος της μελέτης, τουλάχιστο 6 μήνες μετά.
Αυτή η συστηματική ανασκόπηση παρέχει σημαντικές πληροφορίες για τον τομέα της μη-λεκτικής επικοινωνίας ως ένα σημαντικό τομέα παρακολούθησης, αξιολόγησης και πρώιμης παρέμβασης για τα παιδιά με ΔΑΦ ηλικίας ενός έτους και άνω. Τα ευρήματα υπογραμμίζουν τη σημασία της παρακολούθησης της ανάπτυξης των χειρονομιών των παιδιών με ΔΑΦ για την υποστήριξη της γλωσσικής εξέλιξής τους. Τόσο οι γονείς, όσο και οι παιδίατροι ή/και άλλοι ειδικοί όπως λογοπαθολόγοι/λογοθεραπευτές, εργοθεραπευτές, κ.ά., που παρακολουθούν παιδιά που μπορεί να είναι σε ρίσκο για, ή να παρουσιάζουν στοιχεία της ΔΑΦ, ή να έχουν μειωμένη χρήση χειρονομιών σε πρώιμη ηλικία, χρειάζεται να παροτρύνουν την ενίσχυση της μη-λεκτικής επικοινωνίας των παιδιών με πολλαπλές χειρονομίες, ειδικά τις δεικτικές και της κοινής προσοχής στα παιδιά αυτά.
Η συστηματική αυτή ανασκόπηση από τους κα. Μαργαρίτα Κυλίλη-Λέστα, Δρ. Λουΐζα Βωνιάτη και Δρ. Κωνσταντίνο Γιαννακού, στο Ευρωπαϊκό Πανεπιστήμιο Κύπρου, έχει δημοσιευθεί πρόσφατα στο περιοδικό Journal of Autism and Developmental Disorders στις 6/8/2022, με τίτλο, «Early Gesture as a Predictor of Later Language Outcome for Young Children with Autism Spectrum Disorders (ASD): A Systematic Literature Review» και μπορείτε να την διαβάσετε στον σύνδεσμο: https://doi.org/10.1007/s40474-022-00250-8.
Η νέα έρευνα που πραγματοποιείται τώρα από τους ερευνητές αφορά τα παιδιά με ΔΑΦ ηλικίας 5-12 ετών, στην Κύπρο. Η έρευνα αυτή αποτελείται από δύο μέρη: Το πρώτο μέρος θα παραθέσει τα πρώτα επιδημιολογικά δεδομένα της ΔΑΦ στην Κύπρο, αφού θα καθορίσει τον επιπολασμό/ποσοστό παρουσίασης της διαταραχής αυτής σε παιδιά στην Κύπρο, μέσω αναφοράς σχολείων Παγκύπρια.
Προσκαλούνται όλα τα ελληνόφωνα δημόσια και ιδιωτικά σχολεία στην Κύπρο να λάβουν μέρος, συμπληρώνοντας το ηλεκτρονικό ερωτηματολόγιο διάρκειας περίπου 10 λεπτών στον σύνδεσμο: https://forms.gle/TcNPL8JxexGp9htS9.
Το δεύτερο μέρος θα καθορίσει το αναπτυξιακό επίπεδο, καθώς και τους πιθανούς προβλεπτικούς παράγοντες για το επίπεδο λεκτικής/γλωσσικής επικοινωνίας των παιδιών με ΔΑΦ στην Κύπρο, μέσω αναφοράς γονέα.
Προσκαλούνται όλοι οι γονείς παιδιών που έχουν παιδιά με διάγνωση ΔΑΦ να λάβουν μέρος, συμπληρώνοντας το ανάλογο ηλεκτρονικό ερωτηματολόγιο, διάρκειας περίπου 15 μέχρι 20 λεπτών, στον σύνδεσμο: https://forms.gle/DcnvDnDu32Xyht5A6.
Η έρευνα έχει εγκριθεί από την Εθνική Επιτροπή Βιοηθικής Κύπρου (ΕΕΒΚ ΕΠ 2022.01.189-25/08/2022), καθώς και από το Κέντρο Εκπαιδευτικής Έρευνας και Αξιολόγησης (Κ.Ε. 170840) και Υπουργείο Παιδείας, Αθλητισμού και Νεολαίας (07.15.012.009.002.007-17/11/2022) και η συλλογή δεδομένων θα ολοκληρωθεί στις 23 Ιουνίου, 2023.
Για περισσότερες πληροφορίες μπορείτε να επικοινωνήσετε με την κύρια ερευνήτρια, κα. Μαργαρίτα Κυλίλη-Λέστα.