H περίοδος που που διανύουμε, μπορεί να παρομοιαστεί με την εποχή των δεινοσαύρων. Οι αγορές μετοχών σε ολόκληρο τον κόσμο ξαφνικά μειώνονται και φτάνουν σε τιμές συναγερμού, εξ αιτίας της επιβράδυνσης της παγκόσμιας ανάπτυξης που παρατηρείται εδώ και πολλούς μήνες στις αγορές ομολόγων.
Γιατί;
Ο Jeremy Grantham, ιδρυτής της GMO με έδρα τη Βοστώνη, παρομοίασε τα χρηματιστήρια με έναν δεινόσαυρο που έχει μικροσκοπικό μυαλό:
«Μέχρι στιγμής η αγορά μετοχών φαίνεται εντελώς ανεπηρέαστη, με ασταθείς και υψηλού κινδύνου μετοχές που εξακολουθούν να αποδίδουν. Αν και ο βροντόσαυρος έχει “φάει δάγκωμα” στην ουρά, το μήνυμα δεν έχει φτάσει ακόμα στο μικροσκοπικό του μυαλό, αλλά προχωρά στη μακρά ραχοκοκαλιά, έναν σπόνδυλο κάθε φορά».
Αυτό το σχόλιο αποδίδει με ωραίο τρόπο, αυτό που συμβαίνει τώρα. Το ανησυχητικό είναι ότι ο Grantham δεν την έκανε αυτή την παρομοίωση, αυτή την εβδομάδα, ούτε καν φέτος. Ο ίδιος έκανε την παρατήρηση αυτή τον Ιούλιο του 2007 σε ένα σημείο που τώρα γνωρίζουμε ότι ο χρηματοπιστωτικός κόσμος ήταν έτοιμος να πέσει σε ύφεση. Από πολλούς ανθρώπους με τους οποίους μίλησα εκείνη τη στιγμή, αυτός απέδειξε ότι έχει μακράν τη μεγαλύτερη προνοητικότητα.
Τι έχει δαγκώσει την ουρά του βροντόσαυρου αυτή τη φορά; Ο πιο προφανής ένοχος ήταν τα στοιχεία της έρευνας ISM Διαχείρισης Προμηθειών που ήλθε στη δημοσιότητα νωρίτερα αυτή την εβδομάδα. Τα στοιχεία για τη γερμανική βιομηχανία ήταν αναμφισβήτητα τρομακτικά. Τα στοιχεία για τις Η.Π.Α. και την Κίνα, οι οποίες καλύπτονται από δύο έρευνες, ήταν αναμφίβολα άσχημα. Τίποτα στα στοιχεία που μάθαμε, δεν μπορούσε να είναι αιτία για αισιοδοξία.
Οι δύο έρευνες της Κίνας δείχνουν ότι ο τομέας της παραγωγής βρίσκεται κοντά στο επίπεδο των 50, επίπεδο το οποίο διαχωρίζει την ύφεση από την ανάπτυξη. Υπάρχουν πάντα σοβαρές αμφιβολίες για τα δεδομένα που γίνονται γνωστά από την Κίνα απ’ ό,τι για άλλες χώρες, αλλά τουλάχιστον δεν παρουσιάζουν αξιοσημείωτη επιδείνωση. Στις ΗΠΑ, τα στοιχεία του Ινστιτούτου Διαχείρισης Προμηθειών δείχνουν πορεία προς την ύφεση, ενώ αντίθετα είναι τα στοιχεία που παρουσιάζει η Markit, όπου ο σχετικός δείκτης είναι πάνω από το 50. Το πρόβλημα εδώ, όπως φαίνεται από το διάγραμμα του Alan Ruskin της Deutsche Bank, είναι ότι η έρευνα ISM είναι πιο ευμετάβλητη, και τείνει να περιορίσει την απήχηση της Markit όταν οι περιστάσεις είναι πραγματικά αρνητικές
Το πιο ανησυχητικό στοιχείο των δεδομένων, όπως επεσήμανε ο συνάδελφος του Ruskin, Torsten Slok, είναι ότι οι νέες εξαγωγές βρίσκονται σε πραγματική κατάρρευση. Στην πραγματικότητα, ήταν χειρότερες μόνο κατά τους δύσκολους μήνες της Μεγάλης Ύφεσης. Ωστόσο, η οικονομία των ΗΠΑ δεν είναι τόσο ευαίσθητη στις εξαγωγές όπως άλλες μεγάλες βιομηχανικές χώρες, όπως η Γερμανία (η οποία είναι ιδιαίτερα ευάλωτη στον τελευταίο γύρο εμπορικών εχθροπραξιών), οπότε αυτός ο ανησυχητικός αριθμός δεν αποτελεί προφανή προειδοποίηση ύφεσης.
Όλες οι έρευνες ISM έχουν οριστεί με τη θέση 50 ως διαχωριστική γραμμή (κάτω από αυτή τη θέση η ένδειξη είναι υφεσιακή), ώστε να επιτρέπουν συγκρίσεις. Αυτό το διάγραμμα, από τον Ruskin της Deutsche Bank, υποδεικνύει ότι ο κόσμος στο σύνολό του θα μπορούσε να είναι σε πολύ χειρότερη μορφή, αλλά ότι η Γερμανία και οι χώρες γύρω της φαίνεται να βρίσκονται σε άμεσο κίνδυνο ύφεσης.