”Είναι θέμα σε ποιο βαθμό πραγματικά έγινε παραβίαση, γιατί πολλές χώρες δεν βλέπουν τις σεισμικές έρευνες ως παραβίαση, εφόσον δεν οδηγούν σε εξόρυξη. Γιατί η οικονομική ζώνη δεν είναι κυρίαρχη περιοχή. Βασικά ο οποιοσδήποτε μπορεί να κάνει οτιδήποτε εκεί εκτός από το να λαμβάνει πόρους. Αλλά αυτό είναι ένα πολύ τεχνικό θέμα.”
Τις δικές του ερμηνείες για το τι είναι το Κυπριακό και κατά πόσο έχει παραβιαστεί η Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη της Κύπρου, έδωσε σε συνέντευξή του ο Ειδικός Σύμβουλος του ΓΓ του ΟΗΕ για το Κυπριακό Έσπεν Μπαρθ Έιντε.
Μιλώντας μετά την ανακοίνωση για επανέναρξη των διαπραγματεύσεων, ο κ. `Ειντε τόνισε εκ νέου ότι το Κυπριακό πρέπει να επιλυθεί το συντομότερο δυνατό.
Κατά την άποψή του, η “κρίση υδρογονανθράκων”, όπως είπε, στην ουσία απεικονίζει τις μεγάλες διαφωνίες της όλης αντίληψης του τι είναι το Κυπριακό.
Ανέφερε επίσης ότι δεν επικεντρώνεται σε μέτρα οικοδόμησης εμπιστοσύνης, γιατί ο ίδιος εστιάζει την προσοχή του στην ουσία των συνομιλιών.
Κληθείς να σχολιάσει αν όντως είναι μια τελευταία ευκαιρία αυτή, ο κ. Έιντε διευκρίνισε “βεβαίως δεν λέω ότι αν έχουμε κάποιο πρόβλημα σε τρεις μήνες και μια προσωρινή διακοπή, τότε θα είναι το τέλος. Το λέω με την ευρεία έννοια του όρου. Νομίζω είχαμε μία πολύ σοβαρή κρίση με τους υδρογονάνθρακες που εικονογραφούν μερικά από τα προβλήματα, στην απουσία λύσης και ειλικρινά πιστεύω ότι είναι σημαντικό τώρα να αδράξουμε τη στιγμή και να προσπαθήσουμε, γιατί όταν υπάρχει θέληση, υπάρχει και ο τρόπος”.
Όπως είπε ο κ. Έιντε, αυτό που απουσιάζει, δεν είναι το ότι δεν υπήρχε θέληση αλλά το ότι δεν υπήρχε επαρκής θέληση. “Πραγματικά εμπιστεύομαι τον Αναστασιάδη ότι θέλει αυτό να συμβεί. Βεβαίως, έχει να αντιμετωπίσει ένα δύσκολο πολιτικό περιβάλλον που όλοι μπορούμε να το δούμε. Την ίδια ώρα, αισθάνομαι ότι υπάρχει μια πολύ έντονη επιθυμία από πολλούς στην τουρκοκυπριακή πλευρά για να βγουν από μια πολύ περίεργη κατάσταση στην οποία βρίσκονται τώρα.
Ο Νορβηγός διπλωμάτης είπε ότι η ανυπομονησία της διεθνούς κοινότητας γίνεται ολοένα και πιο εμφανήςσε όλες τις πλευρές. Υπάρχει ένα αίσθημα ότι αυτό δεν μπορεί να αφεθεί να συνεχιστεί περαιτέρω, δεν μπορούμε να μην υπάρχει λύση, γιατί ουσιαστικά παραμένει άλυτο. Δεν είναι ένα ουδέτερο θέμα. Είναι ένα ανοικτό θέμα το οποίο εκκρεμεί και υπάρχουν δύο τρόποι με τους οποίους μπορεί να επιλυθεί, είτε με επανένωση είτε με διαίρεση”.
Ο κ. Έιντε είπε ότι θέλει να διατηρήσει την αισιοδοξία του ότι μπορεί να λυθεί και όλο και περισσότερος κόσμος το επιθυμεί αυτό. Και η θέση αυτή, είπε, βασίζεται σε πολλές συζητήσεις με ανθρώπους στην Κύπρο και αλλού.
Κληθείς να εξηγήσει γιατί μιλά για “κρίση υδρογονανθράκων” και ότι δεν είναι δικαίωμα μιας χώρας να προβεί σε έρευνα μέσα στη δική της Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη, ο κ. Έιντε είπε ότι σε αυτό υπάρχουν δύο διαστάσεις.
“Μάλιστα, υπάρχουν δύο διαστάσεις σε αυτό. Υπάρχει μια νομική διάσταση, η οποία είναι πολύ έντονη στην πλευρά της Κυπριακής Δημοκρατίας, ότι η Κυπριακή Δημοκρατία είναι μια χώρα όπως όλες οι χώρες και μπορεί να καθορίσει ποια είναι η οικονομική της ζώνη. Και να πούμε την αλήθεια, κανείς δεν την έχει αξιοποιήσει. Είναι θέμα σε ποιο βαθμό πραγματικά έγινε παραβίαση, γιατί πολλές χώρες δεν βλέπουν τις σεισμικές έρευνες ως παραβίαση, εφόσον δεν οδηγούν σε εξόρυξη. Γιατί η οικονομική ζώνη δεν είναι κυρίαρχη περιοχή. Βασικά ο οποιοσδήποτε μπορεί να κάνει οτιδήποτε εκεί εκτός από το να λαμβάνει πόρους. Αλλά αυτό είναι ένα πολύ τεχνικό θέμα”, συνέχισε.
Πρόσθεσε ότι υπάρχει μια άλλη διάσταση, η οποία είναι το επιχείρημα της τουρκοκυπριακής πλευράς ότι οι υδρογονάνθρακες της Κύπρου ανήκουν σε όλους τους Κυπρίους. “Και δεν μπορεί μια πλευρά στην Κύπρο να λαμβάνει όλες τις αποφάσεις που θα έχουν κάποιου είδους επίδραση για πάντα πάνω σε όλους, χωρίς να συμβουλεύεται η μια την άλλη πλευρά. Έτσι, υπάρχει ένα νομικό επιχείρημα και ένα πολιτικό επιχείρημα. Και αυτό δείχνει πραγματικά πόσο βαθύ είναι το κυπριακό πρόβλημα. Ουσιαστικά υπάρχει μια διαμάχη του τι είναι το Κυπριακό. Είναι ένα απαχθέν κράτος (hijack state) ή μέρος της χώρας είναι υπό κατοχή; Και γνωρίζουμε ότι ποτέ δεν θα υπάρξει μια πλήρης συμφωνία σχετικά με αυτό. Αλλά μπορείτε να συμφωνήσετε για το πώς θα επανενώσετε τη χώρα. Έτσι, η κρίση υδρογονανθράκων στην ουσία απεικονίζει τις μεγάλες διαφωνίες της όλης αντίληψης του τι είναι το Κυπριακό”, κατά τον κ. `Ειντε.
Ερωτηθείς αν υπάρξει μια χειρονομία από πλευράς της Τουρκίας, για παράδειγμα, το άνοιγμα των τουρκικών λιμανιών και αεροδρομίων σε αεροπλάνα και πλοία της Κυπριακής Δημοκρατίας, και άλλα μέτρα, αυτό θα βοηθούσε στο να προχωρήσει η διαδικασία, ο κ. Έιντε διευκρίνισε ότι η άλλη πλευρά στις διαπραγματεύσεις είναι η τουρκοκυπριακή και όχι η Τουρκία. “Η Τουρκία έχει συμφέρον σε αυτό, για προφανείς λόγους, αλλά οι διαπραγματεύσεις είναι μεταξύ των δύο κοινοτήτων στο νησί”.
Σε παρατήρηση ότι το πρόβλημα έγκειται στη διαίρεση του νησιού από την Τουρκία, η οποία συνεχίζει να τη διατηρεί, ο κ. `Ειντε είπε ότι και πάλι αυτό είναι μέρος της βασικής διαμάχης, είναι μια άλλη διάστασή της. “Αν είστε Τουρκοκύπριος, στη δεκαετία του `60 το κράτος που υποτίθεται ότι θα ήταν ένα κράτος για τους Έλληνες και τους Τούρκους είχε απαχθεί από τη μία πλευρά και μετατράπηκε περισσότερο σε ελληνικό κράτος. Δεν θέλω να πω περισσότερα γι`αυτό. Αλλά εγώ λέω, για ένα μεγάλο χρονικό διάστημα θα πρέπει να ζούμε με τις διαφορετικές ερμηνείες γιατί υπάρχει το κυπριακό πρόβλημα. Αλλά μπορεί να επιλυθεί. Και οι ηγέτες, στην κοινή τους δήλωση έχουν συγκεκριμένα αναφερθεί για το τι στοχεύουν – μια διζωνική, δικοινοτική ομοσπονδία, με μια ενιαία κυριαρχία προς τον έξω κόσμο, δύο συνιστώντα κράτη, αυτά είναι που έχουν συμφωνηθεί. Αυτό που έχουμε να κάνουμε είναι να συμπληρώσουμε τις διάφορες συνισταμένες σε αυτό, και αυτός είναι ο στόχος των διαπραγματεύσεων”.
Ο κ. `Ειντε είπε ότι τα μέτρα οικοδόμησης εμπιστοσύνης είναι καλά, αλλά ο ίδιος δεν επικεντρώνεται σε αυτά. “Η προσοχή μου στα Ηνωμένα Έθνη είναι οι συνομιλίες αυτές καθεαυτές επί της ουσίας, στα κεφαλαιώδη θέματα, όχι τα παρεμφερή, γιατί γνωρίζω ότι αν λύσουμε όλα τα κεφαλαιώδη θέματα, τότε όλα τα υπόλοιπα θα ακολουθήσουν. Για παράδειγμα, μια ενωμένη Κύπρος θα αναγνωριστεί από την Τουρκία, φυσικά, και στη συνέχεια το νέο κράτος θα έχει την ίδια πρόσβαση στα λιμάνια στην Τουρκία, όπως κάθε άλλο κράτος. Το θέμα των υδρογονανθράκων δεν θα είναι πλέον ένα ζήτημα σύγκρουσης, αλλά ένα θέμα συνεργασίας, γιατί οι δύο πλευρές έχουν ήδη συμφωνήσει ότι το νέο κράτος θα έχει ομοσπονδιακή μορφή. Έτσι, πολλά από αυτά τα θέματα είναι θέματα λόγω της διαίρεσης και θα εξαφανιστούν όταν εξευρεθεί λύση”.
Ανέφερε ότι ιστορικά, η Τουρκία δεν αναγνωρίζει την Κυπριακή Δημοκρατία και αυτό έχει διάφορες συνέπειες οι οποίες θα επιλυθούν μόλις τερματιστεί η διαίρεση.
Για τη διαδικασία των συνομιλιών, ο κ. Έιντε είπε ότι με την επανέναρξη των συνομιλιών, θα συζητηθούν οι κεφαλαιώδεις πτυχές του Κυπριακού, που περιλαμβάνουν το εδαφικό, το περιουσιακό, τη διακυβέρνηση και την κατανομή εξουσίας. Πρόσθεσε ότι θα υπάρξει μια συνάντηση των ηγετών για να κηρύξουν την επανέναρξη των διαπραγματεύσεων. “
Σε ερώτηση αν υπάρχει χρονοδιάγραμμα, ο κ. Ειντε είπε ότι το 2015 είναι το πλαίσιο στο οποίο λειτουργούμε. “Δεν θέλω να αναφερθώ σε μια συγκεκριμένη ημερομηνία, διότι η ημερομηνία θα καταστεί σημείο αναφοράς αλλά όσο ενωρίτερα τόσο το καλύτερο. Και αυτό λένε και οι ηγέτες, ότι θέλουν να λύσουν το Κυπριακό, όσο ενωρίτερα τόσο το καλύτερο”, συμπλήρωσε.
Ο Ειδικός Σύμβουλος του ΓΓ του ΟΗΕ για το Κυπριακό, ερωτηθείς ποιο είναι το όραμά του για την Κύπρο του μέλλοντος, απάντησε, “πιστεύω ότι μπορεί να είναι μια σταθερή, πλούσια, ενδιαφέρουσα, θετική (χώρα), ένα παράδειγμα παγκόσμια, ότι έχουν ξεπεραστεί οι δυσκολίες του παρελθόντος μέσω ειρηνικών διαπραγματεύσεων. Θα προσελκύσει πολλές επενδύσεις, διότι έχει μια ιδανική τοποθεσία για τους ανθρώπους που θέλουν να ασχοληθούν με τη Μέση Ανατολή, αλλά δεν θέλουν να βρίσκονται στη Μέση Ανατολή. Θα μπορεί, ελπίζω τελικά, να είναι σε θέση να αξιοποιήσει τους φυσικούς της πόρους και ούτω καθεξής, και θα έχει μια οικονομία που δεν καθοδηγείται από πολιτικές αποφάσεις, αλλά με ορθολογική οικονομική επιλογή, και πιστεύω ότι αυτό είναι ένα λαμπρό μέλλον, αλλά θα μπορέσετε να το βρείτε μόνο σε συνεργασία με τους άλλους Κύπριους. Δεν μπορείτε να το βρείτε εργαζόμενοι ενάντια στους άλλους Κυπρίους, διότι αυτό θα οδηγήσει μόνο σε μια συνεχή μη λύση ή μια τελική διχοτόμηση”, κατέληξε.