Η Κυβέρνηση υλοποιεί το Πρόγραμμα Διακυβέρνησης του Προέδρου της Δημοκρατίας και ιεραρχεί τη δημογραφική ανάκαμψη της χώρας ως ύψιστη εθνική προτεραιότητα.
Τα δημογραφικά δεδομένα της Ευρωπαϊκής Ένωσης είναι ανησυχητικά, αφού σύμφωνα με αυτά περιορίζεται η ευρωπαϊκή παραγωγική βάση και επιτείνονται οι πιέσεις προς τα ευρωπαϊκά συνταξιοδοτικά συστήματα.
Οι ευρωπαϊκές δημογραφικές τάσεις αποτυπώνονται χαρακτηριστικά και στην Κυπριακή Δημοκρατία, σύμφωνα με τα στοιχεία της τελευταίας εικοσαετίας:
Ο μέσος δείκτης γονιμότητας ανά γυναίκα μειώθηκε από 1,46 παιδιά το 2002 σε 1,37 παιδιά το 2022.
Η μέση ηλικία της μητέρας κατά τη γέννηση του πρώτου παιδιού αυξήθηκε από 26,7 χρόνια το 2002 σε 29,8 χρόνια το 2022.
Το μέσο προσδόκιμο ζωής αυξήθηκε από 77,5 χρόνια το 2002 σε 81,6 χρόνια το 2022.
Η αναλογία των εργαζομένων και των συνταξιούχων του γηγενούς πληθυσμού διαφοροποιήθηκε αρνητικά από 2,51:1 κατά το 2002 σε 1,82:1 κατά το 2022.
Το Υπουργικό Συμβούλιο αποφάσισε την εφαρμογή ολοκληρωμένου Πλαισίου Πολιτικής για τη Δημογραφική Ανάκαμψη της χώρας που αποσκοπεί στην αντιμετώπιση των αρνητικών δημογραφικών τάσεων μέσα από τη συμφιλίωση της οικογενειακής και της επαγγελματικής ζωής για τη διαμόρφωση αυξητικής τάσης στον δείκτη γονιμότητας και στην αυξημένη συμμετοχή στην παραγωγική διαδικασία για τη βελτίωση της αναλογίας εργαζομένων και συνταξιούχων.
Το Πλαίσιο Πολιτικής για τη Δημογραφική Ανάκαμψη αποτελείται από τρεις δέσμες μέτρων με οικονομικό κόστος που ξεπερνά τα €100 εκατ.:
Η πρώτη δέσμη μέτρων εφαρμόστηκε κατά τους πρώτους δεκαοκτώ μήνες της διακυβέρνησης με οικονομικό κόστος που προσεγγίζει τα €50 εκατ.
Η δεύτερη δέσμη μέτρων θα εφαρμοστεί σταδιακά κατά τους επόμενους δώδεκα μήνες με οικονομικό κόστος που ξεπερνά τα €50 εκατ.
Η τρίτη δέσμη μέτρων θα συνδυαστεί με την εφαρμογή του μετασχηματισμού του φορολογικού συστήματος, της μεταρρύθμισης του συνταξιοδοτικού συστήματος και της μετατροπής όλων των δημοτικών σχολείων σε ολοήμερα σχολεία, κατά τη διάρκεια της διακυβέρνησης.
Στην πρώτη δέσμη περιλήφθηκαν συγκεκριμένα μέτρα που ξεκίνησαν να εφαρμόζονται, όπως:
Η επέκταση της άδειας μητρότητας κατά τέσσερις εβδομάδες,
η διεύρυνση των δικαιούχων της γονικής άδειας με τη συμπερίληψη των αυτοτελώς εργαζομένων,
η στεγαστική επιδότηση νεαρών ζευγαριών,
η επιδότηση της κρυοσυντήρησης ωαρίων και της τεχνητής γονιμοποίησης,
η αύξηση του επιδόματος πολύτεκνης μάνας,
η αύξηση του επιδόματος τέκνου,
η καταβολή επιδόματος σε φοιτητές πολύτεκνων οικογενειών,
η διεύρυνση των δικαιούχων επιδότησης διδάκτρων και σίτισης παιδιών,
η ενίσχυση των υπηρεσιών φροντίδας των παιδιών για εργαζόμενους γονείς, και
η επέκταση του ολοήμερου σχολείου.
Στη δεύτερη δέσμη περιλαμβάνονται μέτρα συμφιλίωσης της οικογενειακής και της επαγγελματικής ζωής για τη διαμόρφωση αυξητικής τάσης στον δείκτη γονιμότητας και μέτρα αύξησης της συμμετοχής στην αγορά εργασίας για τη βελτίωση της αναλογίας εργαζομένων και συνταξιούχων.
Τα μέτρα που αποσκοπούν στη διαμόρφωση αυξητικής τάσης στον δείκτη γονιμότητας είναι:
Η αύξηση του Βοηθήματος Τοκετού,
η επέκταση των δικαιούχων του Επιδόματος Γονικής Άδειας,
η στοχευμένη αύξηση της διάρκειας του Επιδόματος Γονικής Άδειας,
η απάλειψη κριτήριων για καταβολή επιδόματος τέκνου σε όλες τις οικογένειες με πέντε εξαρτώμενα παιδιά και άνω,
η δημιουργία παιδικών σταθμών σε χώρους εργασίας,
η επέκταση των ωραρίων λειτουργίας των παιδικών σταθμών, και
η οικονομική στήριξη των νεαρότερων μητέρων.
Τα μέτρα που αποσκοπούν στη βελτίωση της αναλογίας εργαζομένων και συνταξιούχων είναι:
Η ενίσχυση της απασχόλησης ανέργων και αδρανών γυναικών, ανέργων κάτω των 30 ετών και ανέργων άνω των 50 ετών,
η προώθηση της εποχικής εργασίας των μαθητών, και
η θεσμοθέτηση της αμειβόμενης πρακτικής άσκησης.
Ο κυβερνητικός προγραμματισμός περιλαμβάνει την κατάθεση νομοσχεδίων εντός των επόμενων εβδομάδων για την άμεση έναρξη εφαρμογής των ακόλουθων μέτρων:
Αύξηση του ύψους του Βοηθήματος Τοκετού που καταβάλλεται από το Ταμείο Κοινωνικών Ασφαλίσεων σε περίπου 8.000 μητέρες ετησίως, από τα €628,92 στα €1.000 ευρώ για το πρώτο παιδί, στα €1.500 ευρώ για το δεύτερο παιδί και στα €2.000 για το τρίτο παιδί, η οποία θα εφαρμοστεί αναδρομικά από την 1η Οκτωβρίου 2024.
Επέκταση του Επιδόματος Γονικής Άδειας, μέσω της οποίας θα διπλασιαστούν οι δικαιούχοι αυτής της παροχής με τη διεύρυνση του ορίου ηλικίας του παιδιού από τα οκτώ έτη στα 15 έτη.
Στοχευμένη αύξηση της διάρκειας του Επιδόματος Γονικής Άδειας για το δεύτερο παιδί από τις οκτώ εβδομάδες στις 10 εβδομάδες και για το τρίτο παιδί από τις οκτώ εβδομάδες στις 12 εβδομάδες.
Καταβολή επιδόματος τέκνου σε όλες τις οικογένειες με πέντε εξαρτώμενα παιδιά και άνω με την απάλειψη των εισοδηματικών κριτηρίων.
Επιπρόσθετα, στον κυβερνητικό προγραμματισμό περιλαμβάνονται τα ακόλουθα μέτρα που θα εφαρμοστούν σταδιακά εντός του 2025:
Η δημιουργία παιδικών σταθμών σε χώρους εργασίας με την υποστήριξη των επιχειρήσεων μέσω επιδότησης της δαπάνης για τη δημιουργία Βρεφονηπιακών Σταθμών, Παιδοκομικών Σταθμών και Κέντρων Προστασίας και Απασχόλησης Παιδιών για τις ανάγκες των εργαζόμενων γονιών, για επιχειρήσεις και συμπράξεις επιχειρήσεων, θα ξεκινήσει να εφαρμόζεται μέσω της προκήρυξης σχεδίου εντός του δεύτερου τριμήνου του 2025.
Η επέκταση των ωραρίων λειτουργίας των παιδικών σταθμών μέσω της πιλοτικής επέκτασης του απογευματινού ωραρίου λειτουργίας των Βρεφονηπιακών Σταθμών και των Παιδοκομικών Σταθμών μέχρι τις 19:30, για καλύτερη ανταπόκριση στις ανάγκες των εργαζόμενων γονιών, θα ξεκινήσει να εφαρμόζεται εντός του τρίτου τριμήνου του 2025.
Η οικονομική στήριξη των νεαρότερων μητέρων που είναι δικαιούχοι για την καταβολή βοηθήματος τοκετού και αποκτούν το πρώτο παιδί πριν από την ηλικία των 30 ετών, με την καταβολή οικονομικής ενίσχυσης ύψους €200 μηνιαίως για περίοδο 24 μηνών μετά από τον τοκετό με συνολικό ποσό €4.800, θα ξεκινήσει να εφαρμόζεται από τον Σεπτέμβριο του 2025.
Η ενίσχυση της απασχόλησης ανέργων άνω των 50 ετών μέσα από την παροχή καθοδήγησης, την επιδότηση του μισθού και την επαγγελματική εκπαίδευση για την εργοδότηση 315 ατόμων θα ξεκινήσει να εφαρμόζεται με την προκήρυξη σχεδίου εντός των επόμενων εβδομάδων.
Η ενίσχυση της απασχόλησης ανέργων και αδρανών γυναικών μέσα από την παροχή καθοδήγησης, την επιδότηση του μισθού και την επαγγελματική εκπαίδευση για την εργοδότηση 400 γυναικών θα ξεκινήσει να εφαρμόζεται με την προκήρυξη σχεδίου στις αρχές του 2025.
Η ενίσχυση της απασχόλησης ανέργων κάτω των 30 ετών μέσα από την παροχή καθοδήγησης, την επιδότηση του μισθού και την επαγγελματική εκπαίδευση για την εργοδότηση 350 ατόμων θα ξεκινήσει να εφαρμόζεται με την προκήρυξη σχεδίου στις αρχές του 2025.
Επιπρόσθετα, η θεσμοθέτηση της αμειβόμενης πρακτικής άσκησης ως μαθησιακής και αναπτυξιακής διαδικασίας με τον καθορισμό κατώτατων απολαβών θα εφαρμοστεί με την κατάθεση νομοσχεδίου στην Βουλή των Αντιπροσώπων εντός του 2025.
Παράλληλα, σύμφωνα με το Πλαίσιο Πολιτικής για τη Δημογραφική Ανάκαμψη αναβαθμίζεται και αναδιοργανώνεται ο Εθνικός Φορέας Δημογραφικής και Οικογενειακής Πολιτικής, αξιοποιώντας την εργαλειοθήκη για τη δημογραφία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και έχει προγραμματιστεί σύνοδος του Φορέα, η οποία θα πραγματοποιηθεί στις 7 Νοεμβρίου 2024.
Η Κυβέρνηση αναγνωρίζει ότι η αντιμετώπιση των αρνητικών δημογραφικών τάσεων και η δημιουργία θετικών δημογραφικών προοπτικών για τη δημογραφική ανάκαμψη αποτελεί μια μεγάλη σύγχρονη πρόκληση, την οποία διαχειρίζεται ολιστικά και αποτελεσματικά.
Η υλοποίηση του Πλαισίου Πολιτικής για τη Δημογραφική Ανάκαμψη δημιουργεί θετικότερες προοπτικές για την επίτευξη των στόχων που έχουν τεθεί για τη διαμόρφωση αυξητικής τάσης στον δείκτη γονιμότητας και τη βελτίωση της αναλογίας εργαζομένων και συνταξιούχων.
Η Κυβέρνηση θα παρακολουθεί επισταμένα μέσω συγκεκριμένων δεικτών την πρόοδο της υλοποίησης των μέτρων και τη σταδιακή επίτευξη των στόχων, προετοιμάζοντας την επόμενη δέσμη μέτρων δημογραφικής πολιτικής που θα ενισχύσει περαιτέρω αυτή τη συλλογική προσπάθεια για τη δημογραφική ανάκαμψη της χώρας, η οποία αποτελεί ύψιστη εθνική προτεραιότητα.