Του Κυριάκου Γιαννουκά*
Τι θα σκεφτόσασταν αν σας έλεγαν ότι οι κύριες αιτίες θανάτου, όπως τα καρδιαγγειακά νοσήματα, ο καρκίνος, παθήσεις του αναπνευστικού, λοιμώξεις και σωρεία άλλων νόσων που θα μπορούσαν να προληφθούν εφόσον διαγνωστούν εγκαίρως; Η σημασία της προληπτικής ιατρικής αποκτά όλο και μεγαλύτερο νόημα, καθώς πολλές απειλητικές για τη ζωή ασθένειες, λόγω και των σημαντικών επιστημονικών εξελίξεων, είναι εφικτό να προληφθούν. Η αξία της πρόληψης, άλλωστε, επισημαίνεται από την αρχαιότητα με τα λόγια του Ιπποκράτη, «καλύτερα το προλαμβάνειν από το θεραπεύειν», να είναι τοις πάσι γνωστά και πάντα επίκαιρα.
Η πανδημία του κορωνοϊού και οι πρωτόγνωρες συνθήκες που έζησε η ανθρωπότητα δυστυχώς μας κράτησαν πίσω από σημαντικές προληπτικές εξετάσεις, με τους επιστήμονες ανά το παγκόσμιο να προειδοποιούν για τους κινδύνους που ελλοχεύει για τη δημόσια υγεία, αλλά και τα οικονομικά των κρατών, η παραμέλησή τους.
Το πλάνο των προληπτικών εξετάσεων θα πρέπει να αποφασίζεται από τον προσωπικό γιατρό των εξεταζόμενων, καθώς αυτό εξαρτάται από πολλούς παράγοντες όπως είναι το φύλο, η ηλικία, το οικογενειακό ιστορικό, κληρονομικότητα κτλ. Είναι, ωστόσο, εξαιρετικής σημασίας κάθε άνθρωπος, μια φορά το χρόνο, να κάνει ένα γενικό check up – ένα σύνολο προληπτικών εξετάσεων με σκοπό την πρόληψη ή και την έγκαιρη διάγνωση διαφόρων ασθενειών, εκ των οποίων και σοβαρών.
Με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα Υγείας, που εορτάζεται στις 7 Απριλίου, υπενθυμίζοντάς μας την ύψιστη σημασία της καλής υγείας στην ζωή μας, παραθέτουμε πιο κάτω τις βασικές πληροφορίες που θα πρέπει να γνωρίζει κάθε εξεταζόμενος προτού προβεί σε έναν έλεγχο ρουτίνας (check up).
1.Tι είναι το γενικό check up και γιατί είναι σημαντικό για την υγεία μας;
Ο γενικός προληπτικός έλεγχος, ή όπως συνηθίζουμε να το αποκαλούμε, το γενικό check up είναι προσυμπτωματικός έλεγχος του οργανισμού, καθώς επιτρέπει στον γιατρό να εκτιμήσει την κατάσταση της υγείας μας. Βοηθάει στην πρόληψη, αλλά και στην πρώιμη διάγνωση ασθενειών, μειώνοντας τις πιθανότητες να εξελιχθούν σε σοβαρό πρόβλημα υγείας.
2. Πόσες εξετάσεις περιλαμβάνει το πλάνο των προληπτικών εξετάσεων;
Οι γενικές προληπτικές αναλύσεις υγείας διαιρούνται σε ομάδες (κατηγορίες) ειδικών αναλύσεων. Κάθε ομάδα / κατηγορία αποτελείται από τις πιο βασικές αναλύσεις, που είναι απαραίτητες για να μας δώσουν τις απαιτούμενες πληροφορίες για την αξιολόγηση του οργανισμού μας. Το γενικό check up περιλαμβάνει περισσότερες από 50 αναλύσεις, που γίνονται με δείγμα αίματος, ούρων και κοπράνων.
3. Ποιες ασθένειες μπορεί να εντοπίσει το γενικό check up;
Η παγκόσμια ιατρική κοινότητα έχει επισημάνει και τεκμηριώσει τη σπουδαιότητα της πρώιμης διάγνωσης μέσω του check up, για την έγκαιρη ανίχνευση καλοήθων και κακοήθων καταστάσεων ή και προδιαθεσικών παραγόντων. Πιο συγκεκριμένα, το γενικό check up μπορεί να εντοπίσει καταστάσεις όπως είναι η αναιμία, ο διαβήτης, η οστεοπόρωση, τους κινδύνους καρδιαγγειακών παθήσεων, καθώς και τύπους καρκίνων (με καρκινικούς δείκτες για πάγκρεας, γαστρεντερικό σύστημα, ωοθήκες, μαστό, ουροδόχο κύστη, προστάτη). Εξετάζεται επίσης η λειτουργία του θυροειδούς αδένα, του ήπατος, του ουροποιητικού, γαστρεντερικού, ανοσοποιητικού συστήματος, ενώ μπορεί να εντοπιστούν παθήσεις των αρθρώσεων καθώς και πιθανή μόλυνση από τους ιούς της ηπατίτιδας (Α, Β, Γ). Αναλόγως των αποτελεσμάτων ενδέχεται ο γιατρός να παραπέμψει τους ασθενείς για περαιτέρω έλεγχο ή και για πιο εξειδικευμένες εξετάσεις.
4. Σε ποια ηλικία χρειάζεται να γίνεται το γενικό check up;
Ο προληπτικός έλεγχος συστήνεται σε άνδρες, γυναίκες και παιδιά όλων των ηλικιών, ενώ η συχνότητα, αλλά και το είδος των εξετάσεων, όπως προαναφέραμε, αποφασίζεται από τον γιατρό. Είναι σημαντικό, πέρα από τις προληπτικές εξετάσεις για τη διατήρηση της καλής υγείας, να τηρούμε πιστά και τις βασικές αρχές της προληπτικής φροντίδας υγείας, όπως να τρεφόμαστε υγιεινά, να ασκούμαστε, να διατηρούμε το βάρος μας σε φυσιολογικό επίπεδο, να μην καπνίζουμε και να μην κάνουμε κατάχρηση αλκοόλ.
5. Απαιτείται κάποια προετοιμασία από τους εξεταζόμενους πριν τη δειγματοληψία;
Αποτελεί καλή πρακτική ρουτίνας η συλλογή των δειγμάτων αίματος να γίνεται μετά από μια ολονύκτια νηστεία 10-12 ωρών. Συνήθως η συλλογή του αίματος συνιστάται να γίνεται κατά τις πρωινές ώρες (7:30 π.μ. μέχρι τις 9:30 π.μ.), αν και αυτό δεν αφορά όλες τις εξετάσεις. Οι εξεταζόμενοι θα πρέπει να επικοινωνούν είτε με το γιατρό τους είτε με το κλινικό εργαστήριο για να λαμβάνουν όλες τις απαραίτητες πληροφορίες. Θα πρέπει επίσης να έχουν υπόψη τους ότι η καλή ενυδάτωση του οργανισμού βοηθά στην αιμοληψία.
Ο προληπτικός έλεγχος σώζει ζωές γι’ αυτό και θα πρέπει να τον εντάξουμε στην ρουτίνα του πλάνου των εξετάσεων μας. Είναι το δώρο που οφείλουμε στον εαυτό μας και στους ανθρώπους που αγαπάμε.
*Πρόεδρος Χημείου Γιαννουκά, Ομίλου ΒΙΟΙΑΤΡΙΚΗ στην Κύπρο