Προτάσεις Κινήματος Οικολόγων Περιβαλλοντιστών στο νομοσχέδιο με τίτλο «Νόμος που τροποποιεί τον περί Μεταβιβάσεως και Υποθηκεύσεως Ακινήτων Νόμο»
Μετά λύπης διαπιστώνουμε ότι η κυβέρνηση παρά τις επικοινωνιακές δεσμεύσεις προς την κυπριακή κοινωνία, δεν έχει πράξει τίποτα που να καταδεικνύει ούτε καν υποψία καλών προθέσεων σε ότι αφορά το σημαντικότερο των θεμάτων, το θέμα των εκποιήσεων. Πρόκειται – όπως όλοι ομολογούν – για ένα θέμα που αφορά και επηρεάζει καίρια ένα μεγάλο μέρος των κυπριακών νοικοκυριών και επιχειρήσεων, αλλά πρωτίστως έχει να κάνει με τη βιωσιμότητα των τραπεζών και κατ’ επέκταση της κυπριακής οικονομίας.
Η άνευ όρων ισοπεδωτική προσέγγιση σε όλα τα θέματα οικονομίας και κοινωνικής πολιτικής, ξεπερνά ακόμη και τις προσδοκίες του πιο σκληρού καπιταλιστή, αφού παραλείπει να συνυπολογίσει τις συνέπειες αλλά και τις παράπλευρες απώλειες της οικονομίας, με πρώτη το βάθεμα της ύφεσης και το περαιτέρω «στέγνωμα» της αγοράς. Στις οικονομίες των δυτικών χωρών γίνονται εκποιήσεις, αλλά ταυτόχρονα διοχετεύεται απρόσκοπτη ρευστότητα στην αγορά που ευνοεί τους πιο παραγωγικούς παράγοντες της οικονομίας, με στόχο στο τέλος να αυξήσει την εργοδότηση και τους μισθούς, δηλαδή να αυξήσει την οικονομική δυνατότητα του πολίτη ο οποίος με τη σειρά του θα στηρίξει τις μικρές και μεγάλες παραγωγικά βέλτιστες επιχειρήσεις στηρίζοντας ταυτοχρόνως και τις τράπεζες.
Η κυβερνώντες και η τρόικα δείχνουν να ξεχνούν ότι η ευημερία των πολιτών είναι αυτή που θα φέρει την ανάπτυξη και όχι το ξεπούλημα των περιουσιών στα κερδοσκοπικά ταμεία-«hedge funds», τα κέρδη των οποίων θα καταλήξουν σε ξένες τσέπες και δεν πρόκειται να επανέλθουν ξανά στη δική μας οικονομία.
Κατά την άποψη μας το θέμα δεν μπορεί να περιορίζεται μόνο στην διαχείριση ενός νομοσχεδίου το οποίο με εκβιαστικό τρόπο προσπαθεί να επιβάλει η κυβέρνηση. Το ζήτημα της διαχείρισης των μη εξυπηρετούμενων δανείων δεν αφορά μόνο της τράπεζες. Αφορά την οικονομία δηλαδή χιλιάδες νοικοκυριά και επιχειρήσεις αυτής της χώρας, δηλαδή τους ανθρώπους.
Αντιλαμβανόμαστε τη σημασία που δίνεται στο θέμα αυτό εν όψει των περίφημων stress test των τραπεζών αλλά δεν μπορούμε να παραβλέψουμε το γεγονός – που επισημάνθηκε πρόσφατα για άλλη μια φορά από έγκυρους οικονομολόγους- ότι στην Κύπρο εφαρμόστηκε η πιο σκληρή συνταγή “σωτηρίας” με πολιτικά κίνητρα που στόχευε μεν τους Ρώσους ολιγάρχες αλλά κτύπησε καίρια τους Κύπριους καταθέτες, εργαζόμενους και νοικοκυριά.
Το επιχείρημα ότι η υφιστάμενη διαδικασία εκποιήσεων δεν επιτρέπει στις τράπεζες να κυνηγήσουν τους οφειλέτες κατά την άποψη μας δεν ευσταθεί. Στην δική μας την αντίληψη και γνώση οι τράπεζες δεν επεδίωξαν όλο αυτό το χρόνο να αναζητήσουν το “λαβείν τους” μέσω της αναδιάρθρωσης των δανείων. Αντίθετα επιδεικνύεται μία άτεγκτη συμπεριφορά προς τους μικροφειλέτες ενώ οι μεγαλοφειλέτες αφήνονται συστηματικά στο απυρόβλητο. Είναι γι αυτό που φαντάζει αβάσιμο το επιχείρημα ότι με το νομοσχέδιο για τις εκποιήσεις θα δοθούν εργαλεία για να πιεστούν οι «έχοντες» να πληρώσουν τις υποχρεώσεις τους.
Έχοντας υπόψη τα πιο πάνω δεν μπορούμε να μην θέσουμε ευθύς εξ αρχής και ως προϋπόθεση για κάθε διάλογο στο θέμα του νομοσχεδίου την ανάγκη επαναδιαπραγμάτευσης των προνοιών του μνημονίου που έχουν να κάνουν με τον τραπεζικό τομέα θέτοντας τα εξής ζητήματα:
1) Να αλλάξει ο τρόπος ορισμού των μη εξυπηρετούμενων δανείων. Είναι γνωστό ότι στην Κύπρο εφαρμόζεται ένας ιδιότυπος ορισμός που μετατρέπει το 50% όλων των δανείων σε μη εξυπηρετούμενα.
2) Να τροποποιηθεί ο κώδικας δεοντολογίας της Κεντρικής Τράπεζας και να καταστεί νομοθεσία που να ελέγχεται το περιεχόμενο της και η εφαρμογή της κατά τρόπο ευέλικτο, δημοκρατικό και αποτελεσματικό.
3) Να προωθηθεί η αναδιάρθρωση των δανείων μέσα από ένα χρονοδιάγραμμα και να δοθούν εξουσίες στον επίτροπο χρηματοπιστωτικών συναλλαγών πέραν του ρόλου του διαμεσολαβητή.
4) Να γίνει πλήρης καταγραφή της κατάστασης και διαχωρισμός των δανείων.
5) Να συμφωνηθεί ένα αξιόπιστο πλαίσιο αφερεγγυότητας, προστασίας των ευάλωτων ομάδων και της κύριας κατοικίας και μικρής επαγγελματικής στέγης. Να μετατραπεί σε νομοσχέδιο το οποίο να ψηφιστεί ταυτόχρονα με το νομοσχέδιο για τις εκποιήσεις.
Σε ότι αφορά το ίδιο το νομοσχέδιο των εκποιήσεων προτείνουμε τις εξής ριζικές αλλαγές:
1) Για υφιστάμενα δάνεια μικροοφειλετών για επαγγελματικά και στεγαστικά δάνεια των τελευταίων πέντε χρόνων (πχ. κάτω των 350000 ευρώ*) να γίνεται αυτόματη αναδιάρθρωση με αφαίρεση όλων των υπέρ χρεώσεων πέραν του νόμιμου τόκου συμφώνα με την οδηγία 93/13/ΕΟΚ για περίοδο 2-7 χρόνια και με επιτόκιο από 0% μέχρι 1%.
2) Να δίνεται στους μικροοφειλέτες ( πχ κάτω των 350000 ευρώ) το δικαίωμα να επιλέξουν την υφιστάμενη διαδικασία εκποίησης όπου η εξουσία εκποίησης βρίσκεται στον Διευθυντή του Κτηματολογίου όπως ισχύει στο Βασικό Νόμο και να τροποποιηθεί ο Βασικός Νόμος σε ότι αφορά τις διαδικασίες που ακολουθούνται, υποχρεώνοντας τον «Διευθυντή» να ενεργεί σε καθορισμένα χρονοδιαγράμματα.
3) Να δίνεται στον οφειλέτη το δικαίωμα να ζητά από το Κτηματολόγιο να προβαίνει σε εκτίμηση της αξίας του ακινήτου. Σε καμιά περίπτωση να μπορεί να γίνει πώληση κάτω του 80% της εκτίμησης του κτηματολογίου ή της συμφωνημένης μέσης τιμής των εκτιμήσεων.
4) Στο Άρθρο 44Α (1) να προστεθεί η πιο κάτω παράγραφος μεταξύ της (α) και (β): «Τηρουμένων των διατάξεων της παραγράφου (β) οι διατάξεις του παρόντος Μέρους εφαρμόζονται, νοουμένου ότι έχουν εξαντληθεί πρώτα όλες οι δυνατότητες αναδιάρθρωσης του ενυπόθηκου δανείου σύμφωνα με τις ισχύουσες οδηγίες της Κεντρικής Τράπεζας ή της σχετικής νομοθεσίας και τηρουμένων των προνοιών του περί αφερεγγυότητας Νόμου κοκ.
5) Με την έναρξη της διαδικασίας της εκποίησης να σταματήσει η επιβολή τόκων και άλλων επιβαρύνσεων. Να μην τοποθετείται ο οφειλέτης στη μαύρη λίστα των τραπεζών.
6) Να επεκταθεί τα δικαίωμα νομικής αρωγής υπό όρους και προϋποθέσεις για προσφυγή στα δικαστήρια σε όλους τους μικροοφειλέτες.
7) Σε περίπτωση εκποίησης ενυπόθηκης περιουσίας να απαλλάσσονται οι εγγυητές και να διαγράφονται όλες οι οφειλές οι σχετικές με την υποθήκη για τα δάνεια μικροοφειλετών ( πχ μέχρι 350000 ευρώ).
8) Να καθοριστεί ποσοστό για εκποιήσεις ανά έτος ώστε να αποφεύγονται οι μαζικές εκποιήσεις.
9) Να απαγορεύεται η μεταφορά των δανείων που εισέρχονται σε διαδικασία εκποίησης σε τρίτους πχ. Hedge funds
10) Να προστατεύονται οι αγοραστές ακίνητης ιδιοκτησίας σε περίπτωση μη έκδοσης τίτλων και μη ολοκλήρωσης της μεταβίβασης από τον αρχικό ιδιοκτήτη (πχ. developer) από την διαδικασία της εκποίησης.
Συμπληρωματικά μέτρα :
Μέσα σε αυτή την περίοδο και προκειμένου να ολοκληρωθεί και συμπληρωθεί το πλαίσιο προστασίας των δανειοληπτών προτείνουμε όπως:
1) Να τερματισθεί η εξαίρεση των Τραπεζών από τον νόμο περί τοκογλυφίας.
2) Να επεκταθεί η προστασία που παρέχει ο Νόμος περί Καταχρηστικών Ρητρών του 1996 σε όλα τα δάνεια και όλους τους δανειολήπτες χωρίς οποιαδήποτε εξαίρεση.
3) Να επιβληθεί διά νόμου τιμωρία στις Τράπεζες που προβαίνουν σε υπερδανεισμό
4) Να γίνει άμεση τροποποίηση του νόμου περί ελευθεροποίησης των επιτοκίων ούτως ώστε:
α) Να περιοριστεί και να συγκεκριμενοποιηθεί το δικαίωμα των Τραπεζών να επιβάλλουν τόκους υπερημερίας.
β) Να περιοριστεί και συγκεκριμενοποιηθεί το δικαίωμα των Τραπεζών να αυξάνουν το συμφωνημένο επιτόκιο.
γ) Να διαγραφούν οι τόκοι υπερημερίας, που έχουν επιβληθεί από το 2009 μέχρι να λήξει η κρίση.
5) Να τροποποιηθεί ο νόμος περί Φορέα Εξώδικης Επίλυσης Χρηματοοικονομικών Διαφορών ούτως ώστε:
α) Να καλύπτονται όλες οι χρηματοοικονομικές διαφορές, ανεξαρτήτως ποσού (τώρα μόνον οι κάτω των €170,000 καλύπτονται).
β) Να δικαιούνται διαμεσολάβησης όλοι οι δανειολήπτες που έχουν υποθηκευμένη την κύρια Κατοικία τους ανεξαρτήτως ποσού ( τώρα μόνον εκείνοι των οποίων η κατοικία εκτιμάται κάτω των €350,000).
γ) Να εξαιρούνται μόνον οι Δανειολήπτες εναντίον των οποίων έχει εκδοθεί Δικαστική απόφαση ( τώρα εξαιρούνται εκείνοι εναντίον των οποίων έχει εκδοθεί Δικαστική ή Διατακτική απόφαση και εκείνοι εναντίον των οποίων εκκρεμεί δικαστική ή διατακτική διαδικασία).
6) Να αρχίσουν άμεσα διαβουλεύσεις για την μορφή που θα λάβει ο Φορέας Διαζευκτικού Τρόπου Επίλυσης Διαφορών ( ADR) που με βάση Ευρωπαϊκή οδηγία πρέπει να εφαρμοστεί μέχρι τον Ιούνιο του 2015
7) να ελεγχθούν οι υπερβολικές αμοιβές των τραπεζικών στελεχών και τα μπόνους και να εφαρμοστεί η πρόνοια του μνημονίου που αφορά την αναζήτησή των ευθυνών και την τιμωρία των τραπεζικών στελεχών (άρθρο 1.8 μνημονίου).
Επίλογος:
Οι πιο πάνω απόψεις και προτάσεις δεν είναι εξαντλητικές αλλά πρέπει να θεωρούνται μάλλον προκαταρκτικές. Έχουμε καταρτίσει τροπολογίες άρθρο κατά άρθρο τις οποίες θα υποβάλουμε κατά τη συζήτηση του θέματος στις αρμόδιες Κοινοβουλευτικές Επιτροπές.
*Το ακριβές ποσό του αρχικού δανείου πρέπει να είναι αντικείμενο διαλόγου