Ο σακχαρώδης διαβήτης μπορεί να γίνει ένας ύπουλος κλέφτης της όρασης αν μείνει ανεξέλεγκτος.
Ο σακχαρώδης διαβήτης είναι μια μεταβολική ασθένεια που προσβάλλει παγκοσμίως εκατομμύρια άτομα. Όπως είναι γνωστό, ο σακχαρώδης διαβήτης χαρακτηρίζεται από έλλειψη ή ελαττωμένη δράση μιας ορμόνης που παράγεται στο πάγκρεας και λέγεται ινσουλίνη.
Ο σακχαρώδης διαβήτης κατατάσσεται σε δυο κατηγορίες:
1. Ο σακχαρώδης διαβήτης τύπου 1(ΣΔ1) ή νεανικός διαβήτης(ινσουλινοεξαρτώμενος) που προσβάλει συνήθως παιδιά και νεαρούς ενήλικες. Χαρακτηρίζεται από έλάχιστη έκκριση ή ολική έλλειψη ινσουλίνης γι αυτό και είναι απόλυτα εξαρτημένοι οι ασθενείς από την εξωγενή χορήγηση ινσουλίνης ώστε τα επίπεδα του σακχάρου στο αίμα να παραμένουν σε φυσιολογικά επίπεδα. Επίσης συχνά μπορεί να συνυπάρχουν και άλλες ασθένειες.
2. Ο σακχαρώδης διαβήτης τύπου 2(ΣΔ2) ή διαβήτης των ενηλίκων (μη ινσουλινοεξαρτώμενος) σχετίζεται με την παχυσαρκία και προσβάλει συνήθως ενήλικες, αλλά τα τελευταία χρόνια με την αύξηση της παχυσαρκίας στα παιδιά παρατηρείται εμφάνιση του διαβήτη τύπου 2 και σε μικρότερες ηλικίες. Στα άτομα αυτά παράγεται λιγότερη ινσουλίνη από αυτή που χρειάζεται ο οργανισμός με αποτέλεσμα να έχουν αυξημένα τα επίπεδα του σακχαρου στο αίμα.
«Η διαβητική αμφιβληστροειδοπάθεια είναι μια νόσος που απειλεί την όραση των ασθενών με διαβήτη και αποτελεί την κυριότερη αιτία τύφλωσης παγκοσμίως στα άτομα ηλικίας κάτω των 60 ετών.
Ο σημαντικότερος παράγοντας για την εκδήλωση της διαβητικής αμφιβληστροειδοπάθειας είναι η διάρκεια του σακχαρώδους διαβήτη.Επιπλέον είναι διαπιστωμένο ότι ο καλός μεταβολικός έλεγχος μπορεί να καθυστερήσει σημαντικά την εμφάνιση διαβητικής αμφιβληστροειδοπάθειας όπως και ηαρτηριακή υπέρταση, η αναιμία και η προσβολή των νεφρών είναι παράγοντες που μπορούν να επιδεινώσουν την διαβητική αμφιβληστροειδοπάθεια»όπως τόνισε ο διαπρεπής χειρουργός οφθαλμίατρος Ιωάννης Μάλλιας, Διδάκτωρ της Ιατρικής Σχολής Αθηνών.
Παθογένεια της νόσου
Όπως είναι γνωστό, ο σακχαρώδης διαβήτης προσβάλει τα μικρά αγγεία του οργανισμού (της καρδιάς, των νεφρών, των άκρων). Το ίδιο ακριβώς συμβαίνει και στην διαβητική αμφιβληστροειδοπάθεια, προσβάλλονται δηλαδή τα μικρά αγγεία του αμφιβληστροειδούς χιτώνα του οφθαλμού(αρτηρίδια, τριχοειδή, φλεβίδια). Η βλάβη αυτή διακρίνεται σε δύο κατηγορίες:
1. Απόφραξη των μικρών αγγείων, η οποία επιφέρει ισχαιμία(ελλειμματική αιμάτωση) και υποξία. Αυτό έχει σαν αποτέλεσμα την δημιουργία ενός αγγειογενετικού παράγοντα(VEGF: VascularEndothelialGrowthFactor) από τον ισχαιμικό αμφιβληστροειδή σε μία προσπάθεια του οργανισμού να επαναιματώσει τις περιοχές του αμφιβληστροειδούς που δεν αιματώνονται ικανοποιητικά. Αυτός ο αγγειογενετικός παράγοντας έχει σαν αποτέλεσμα τη δημιουργία νεόπλαστων αγγείων στον αμφιβληστροειδή, στην κεφαλή του οπτικού νεύρου και στην ίριδα.
2. Διαρροή των μικρών αγγείων, η οποία επιφέρει διάχυτο ή εστιακό οίδημα του αμφιβληστροειδούς.
Όταν το οίδημα αυτό εντοπίζεται στην ωχρά κηλίδα, η οποία είναι το σημείο της ευκρινούς όρασης στο κέντρο του ματιού, τότε η οπτική οξύτητα του ασθενούς μειώνεται.
Κατηγορίες διαβητικής αμφιβληστροειδοπάθειας:
Μη παραγωγική μορφή ή διαβητική αμφιβληστροειδοπάθεια υποστρώματος
Στην μορφή αυτή της διαβητικής αμφιβληστροειδοπάθειας συναντάμε μικροανευρύσματα, αιμορραγίες που εντοπίζονται στην επιφάνεια ή σε βαθύτερα στρώματα του αμφιβληστροειδούς και λευκά ή κίτρινα εξιδρώματα. Τα κλινικά αυτά ευρήματα επηρεάζουν τις περισσότερες φορές την ωχρά κηλίδα η οποία εμφανίζεται με οίδημα. Στην κατηγορία αυτή δεν αναπτύσσονται νεοαγγεία.
Παραγωγική διαβητική αμφιβληστροειδοπάθεια
Χαρακτηριστικό της παραγωγικής διαβητικής αμφιβληστροειδοπάθειας είναι η εμφάνιση νεοαγγείωσης στην οπτική θηλή ή σε άλλη περιοχή του αμφιβληστροειδούς που είναι αποτέλεσμα υποξείας. Ο κίνδυνος απώλειας της όρασης από αιμορραγία των νεοαγγείων είναι άμεσος. Οι ασθενείς με παραγωγική διαβητική αμφιβληστροειδοπάθεια είναι δυνατόν να πάθουν ελκτική αποκόλληση του αμφιβληστροειδούς από έλξεις ινοαγγειακών μεμβρανών.
Πολλές φορές για να αξιολογηθεί η κατάσταση της νόσου είναι επιβεβλημένη μια εξέταση που λέγεται φλουροαγγειογραφία.
Η φλουροαγγειογραφία είναι μια διαγνωστική εξέταση με την οποία μπορεί να διαπστωθεί το αν υπάρχει ή όχι αμφιβληστροειδική νεοαγγείωση, να εκτιμηθεί ο βαθμός της ισχαιμίας του αμφιβληστροειδούς και να ανιχνευθεί η διαρροή υγρού από μικροανευρύσματα στην περιοχή της ωχράς κηλιδας.
Κατά την φλουροαγγειογραφία χορηγείται ενδοφλεβίως μια ειδική χρωστική ουσία που ονομάζεται φλουροσεΐνη. Η χρωστική αυτή φτάνει στα αγγεία του οφθαλμού μέσω της κυκλοφορίας του αίματος. Έπειτα γίνεται φωτογράφιση του βυθού με φως που έχει καθορισμένο μήκος κύματος το οποίο ενεργοποιεί την χρωστική και αρχίζει και φθορίζει.
Υπό φυσιολογικές συνθήκες η χρωστική κυκλοφορεί μέσα στα αγγεία του αμφιβληστροειδούς.
«Γενικά, εκτός από την φλουροαγγειογραφία, είναι σκόπιμο να γίνεται τακτική παρακολούθηση του ασθενούς με οπτική τομογραφία συνοχής OCT με στόχο την έγκαιρη διάγνωση, αλλά και την παρακολούθηση της πορείας της πάθησης» όπως μας τονίζει ο κ. Μάλλιας.
Θεραπεια
«Παλαιότερα στην μη παραγωγική διαβητική αμφιβληστροειδοπάθεια το οίδημα του αμφιβληστροειδούς που προσβάλει την ωχρά κηλίδα ή την γύρω περιοχή, αντιμετωπίζονταν με φωτοπηξία με ακτίνες Argonlaser, που σκοπό είχαν την ελάττωση του οιδήματος και την διατήρηση της κεντρικής όρασης. Με τη φωτοπηξία καταστρέφονταν τα διαρρέοντα μικροανευρίσματα που δημιουργούσαν το οιδημα στην ωχρά. Σήμερα η θεραπεία του διαβητικού οιδήματος της ωχράς γίνεται με ενδοϋαλοειδικές ενέσεις με παράγοντες anti-VEGF.
Στους ασθενείς με παραγωγική διαβητική αμφιβληστροειδοπάθεια εφαρμόζεται επίσης φωτοπηξία μεArgonlaser όπου γίνονται περίπου 1600βολές. Η φωτοπηξία με Argonlaser πραγματοποιείται σε τρεις συνεδρίες σε διάστημα μεταξύ τους μερικών εβδομάδων. Σκοπός μας σ΄αυτές τις περιπτώσεις είναι η καταστροφή των ισχαιμικών περιοχών του αμφιβληστροειδούς με αποτέλεσμα την ελάττωση του VEGF η οποία επιφέρει υποστροφή των νεοαγγείων. Σε ορισμένες περιπτώσεις ασθενών με αιμορραγία υαλώδους ή ελκτική αποκόλληση αμφιβληστροειδούς έχει ένδειξη τη χειρουργική αντιμετώπιση με τη μέθοδο της υαλοειδεκτομής» όπως αναφέρει ο κ. Μάλλιας.
Συμπέρασμα
«Η διαβητική αμφιβληστροειδοπάθεια είναι μία από τις συχνότερες και σοβαρότερες οφθαλμικές παθήσεις που οδηγεί το διαβητικό ασθενή στην τύφλωση αν μείνει χωρίς παρακολούθηση και θεραπεία. Η έγκαιρη διάγνωση και αντιμετώπιση είναι καθοριστικής σημασίας για τον ασθενή. Η καλή ρύθμιση του σακχάρου αλλά και άλλων παραμέτρων όπως η αρτηριακή πίεση και η νεφρική λειτουργία καθυστερούν την εξέλιξη της διαβητικής αμφιβληστροειδοπάθειας. Είναι σημαντικό οι ασθενείς να παρακολουθούν τη ρύθμιση του διαβήτη κάνοντας μέτρηση της γλυκοζυλιωμένης αιμοσφαιρίνης. Γι αυτό η καλή συνεργασία του οφθαλμίατρου με τον διαβητολόγο είναι επιβεβλημένη» όπως τόνισε ο κ. Μαλλιας.
Ιωάννης Α. Μάλλιας,
Χειρουργός Οφθαλμίατρος ,
Διδάκτωρ της Ιατρικής Σχολής Αθηνών