Αισιόδοξα είναι τα κλινικά δεδομένα που παρουσιάστηκαν στο 50ο Ετήσιο συνέδριο της Αμερικανικής Εταιρείας Κλινικής Ογκολογίας (ASCO) για τον ρόλο της δραστικής ουσίας pembrolizumab, στην θεραπεία του προχωρημένου μελανώματος, του προχωρημένου καρκίνου κεφαλής και τραχήλου και τον προχωρημένου μη-μικροκυταρρικού καρκίνου του πνεύμονα.
Πολλοί όγκοι κατορθώνουν να αποφύγουν το ανοσοποιητικό σύστημα μέσω ενός μηχανισμού που εκμεταλλεύεται το σημείο ελέγχου του ανοσοποιητικού συστήματος, την πρωτεΐνη PD-1. Το pembrolizumab είναι ένας υπό διερεύνηση, υψηλά επιλεκτικός ανοσοθεραπευτικός παράγοντας που αποσκοπεί στην αποκατάσταση της φυσικής ικανότητας του ανοσοποιητικού συστήματος να αναγνωρίζει και να στοχοποιεί τα καρκινικά κύτταρα, μέσω του επιλεκτικού διπλού αποκλεισμού των συνδετών της πρωτεΐνης PD-1 (PD-L1 και PD-L2). Μέσω της αναστολής της PD-1, το pembrolizumab επιτρέπει την ενεργοποίηση των Τ-λεμφοκυττάρων του ανοσοποιητικού συστήματος που στρέφονται κατά του καρκίνου, απελευθερώνοντας ουσιαστικά έναν μηχανισμό του ανοσοποιητικού συστήματος.
Σήμερα, το pembrolizumab ερευνάται σε περισσότερους από 30 τύπους κακοήθων νεοπλασμάτων, ως μονοθεραπεία και σε συνδυασμό με άλλα φάρμακα.
Η δράση του pembrolizumab απέδωσε εξαιρετικά αποτελέσματα για το προχωρημένο μελάνωμα, τον προχωρημένο καρκίνο κεφαλής και τραχήλου και τον προχωρημένο μη-μικροκυταρρικό καρκίνο του πνεύμονα, τα οποία παρουσιάστηκαν στο συνέδριο ASCO που διεξήχθη στο Σικάγο από τις 30 Μαΐου έως τις 3 Ιουνίου.
Πιο αναλυτικά, στο προχωρημένο μελάνωμα, το pembrolizumab αξιολογήθηκε ως μονοθεραπεία σε 411 ασθενείς, σε διάφορα στάδια της νόσου και οι οποίοι είχαν λάβει στο παρελθόν θεραπεία. Το 72% των ασθενών παρουσίασαν συρρίκνωση των όγκων, με το 39% να παρουσιάζουν μείωση του μεγέθους τους κατά το ήμισυ. Επιπλέον, το 69% των ασθενών ξεπέρασαν τον ένα χρόνο επιβίωσης, με το 62% να βρίσκονται ακόμα εν ζωή, έχοντας ξεπεράσει τους 18 μήνες επιβίωσης. Η διάρκεια της ανταπόκρισης, όπως επίσης και το προφίλ ανεκτικότητας δεν διέφεραν ανάμεσα στις διάφορες δοσολογίες ούτε και ανάμεσα στους ασθενείς που έλαβαν ή όχι στο παρελθόν θεραπεία με ipilimumab. Τα σημαντικά αυτά νέα προέρχονται από τη μεγαλύτερη μέχρι στιγμής μελέτη φάσης Ib (ΚΕΥΝΟΤΕ – 001) για το αντίσωμα anti-PD-1.
Η μελέτη KEYNOTE-001 είναι μια εν εξελίξει, πολυκεντρική, ανοιχτή, ενός σκέλους μελέτη Φάσης Ιb για την αξιολόγηση του pembrolizumab ως μονοθεραπεία σε περισσότερους από 1.000 ασθενείς με διάφορους τύπους καρκίνου τελικού σταδίου (μεταστατικά καρκινώματα) – κυρίως του πνεύμονα και μελανώματος. Στη μελέτη, εξετάζονται τρία δοσολογικά σχήματα και τα πρωταρχικά σημεία αξιολόγησης περιλαμβάνουν το ποσοστό ανταπόκρισης και ασφάλειας συνολικά, ενώ τα δευτερεύοντα σημεία αξιολόγησης περιλαμβάνουν την επιβίωση χωρίς εξέλιξη (PFS), τη συνολική επιβίωση (OS) και τη διάρκεια ανταπόκρισης.
Τα αποτελέσματα του pembrolizumab ως μονοθεραπεία σε ασθενείς με προχωρημένο καρκίνο κεφαλής και τραχήλου από τη μελέτη KEYNOTE-012, τα οποία ανακοινώθηκαν για πρώτη φορά, έδειξαν συνολικό ποσοστό ανταπόκρισης 20%.«Ο υποτροπιάζων και μεταστατικός καρκίνος κεφαλής και τραχήλου έχει πολύ πτωχή πρόγνωση και συχνά συνοδεύεται από δυσμορφίες και χαμηλή ποιότητα ζωής. Χρειάζονται επειγόντως κι άλλες θεραπευτικές επιλογές», είπε ο Dr. Seiwert, Αναπληρωτής Διευθυντής του Προγράμματος για τον Καρκίνο Κεφαλής-Τραχήλου, Επίκουρος Καθηγητής Ιατρικής στο Πανεπιστήμιο του Σικάγο. «Αυτά τα πρώτα δεδομένα ανταπόκρισης στη μονοθεραπεία με pembrolizumab αποτελούν ενθαρρυντική απόδειξη αυτής της ιδέας και υποστηρίζουν περαιτέρω έρευνα αυτής της καινοτόμου ερευνητικής ανοσοθεραπείας γι’ αυτόν το δύσκολο στη θεραπεία καρκίνο».
Η μελέτη KEYNOTE-012 είναι μια εν εξελίξει, πολυκεντρική, μη τυχαιοποιημένη μελέτη Φάσης Ιb για την αξιολόγηση της ασφάλειας, ανεκτικότητας και αντι-νεοπλασματικής δραστικότητας του pembrolizumab ως μονοθεραπεία σε ασθενείς με προχωρημένο τριπλά αρνητικό καρκίνο μαστού (TNBC), προχωρημένο καρκίνο κεφαλής-τραχήλου, προχωρημένο καρκίνο ουροδόχου κύστεως ή προχωρημένο καρκίνο του στομάχου. Στη μελέτη εξετάζονται δύο δοσολογικά σχήματα, ενώ τα πρωταρχικά σημεία αξιολόγησης της μελέτης περιλαμβάνουν τη συνολική ασφάλεια και ανεκτικότητα και την αντι-νεοπλασματική δραστικότητα σε PD-L1 θετικούς όγκους και τα δευτερεύοντα σημεία αξιολόγησης περιλαμβάνουν την επιβίωση χωρίς πρόοδο (PFS), τη συνολική επιβίωση (OS), τη διάρκεια ανταπόκρισης και ανάλυση υπο-ομάδων, ανάλογα με την κατάσταση του HPV. Στη μελέτη KEYNOTE-012, σχεδιάζεται να εισαχθούν επιπλέον 110 ασθενείς.
Ιδιαίτερα ενθαρρυντικά είναι τα αποτελέσματα της μελέτης και για την περίπτωση πρωτοθεραπευόμενων ασθενών με προχωρημένο μη-μικροκυτταρικό καρκίνο του πνεύμονα, όπου η θεραπεία με του pembrolizumab κατέδειξε ισχυρή αντι-νεοπλασματική δραστικότητα, με συρρίκνωση του όγκου να παρατηρείται σε ποσοστό 80% των ασθενών, ενώ κανείς από τους ασθενείς που ανταποκρίθηκαν δεν διέκοψε τη θεραπεία λόγω εξέλιξης της νόσου.
«Αυτά τα πρώτα στοιχεία δείχνουν ότι η έγκαιρη χρήση του pembrolizumab ως μονοθεραπεία μπορεί να αναχαιτίσει την εξέλιξη του όγκου και να τον συρρικνώσει σε ασθενείς που δεν έχουν λάβει θεραπεία», σχολίασε ο Δρ Ρίζβι, Ιατρός-Ογκολόγος, στο Αντικαρκινικό Κέντρο Memorial Sloan Kettering. Ιδιαίτερα, σήμερα, όπως είπε, «που υπάρχουν πολύ λίγες επιλογές για τους ανθρώπους με προχωρημένο μη-μικροκυτταρικό καρκίνο του πνεύμονα, τα αποτελέσματα αυτά υποδηλώνουν ότι το pembrolizumab, που ενεργοποιεί το ανοσοποιητικό σύστημα να καταπολεμήσει τα καρκινικά κύτταρα, μπορεί να αποτελέσει μία πολλά υποσχόμενη νέα προσέγγιση».
Παράλληλα, η φαρμακετική εταιρεία που κατέχει τα δικαιώματα έρευνας και ανάπτυξης, MSD, ανακοίνωσε την έναρξη Μελετών Φάσης ΙΙΙ μέσα στο 2014:
με pembrolizumab έναντι της καθιερωμένης θεραπείας για τον προχωρημένο καρκίνο κεφαλής και τραχήλου,
με pembrolizumab έναντι της διπλής χημειοθεραπείας με βάση την πλατίνα ως πρώιμης γραμμής θεραπείας σε PD-L1 θετικούς ασθενείς με προχωρημένο μη-μικροκυτταρικό καρκίνο του πνεύμονα,
αλλά και τη συνέχιση ή έναρξη νέων μελετών με διάφορες σειρές θεραπείας στο προχωρημένο μελάνωμα, συμπεριλαμβανομένης της επικουρικής θεραπείας.
Αξίζει να σημειωθεί ότι, η αίτηση για Άδεια Κυκλοφορίας του pembrolizumab εξετάζεται κατά προτεραιότητα από τον Αμερικανικό Οργανισμό Τροφίμων και Φαρμάκων (FDA) για την προτεινόμενη ένδειξη θεραπείας ασθενών με προχωρημένο μελάνωμα, που έλαβαν στο παρελθόν θεραπεία με ipilimumab.
Ο FDA, μάλιστα έδωσε πρόσφατα στo pembrolizumab το χαρακτηρισμό της Επαναστατικής Θεραπείας για το προχωρημένο μελάνωμα. Μετά την έγκριση από τον FDA, το pembrolizumab θα αποτελεί τον πρώτο παράγοντα anti-PD-1 σε μια νέα θεραπευτική κατηγορία ελέγχου ρύθμισης του ανοσοποιητικού συστήματος. Παράλληλα, η εταιρεία σχεδιάζει να καταθέσει αίτηση για Άδεια Κυκλοφορίας του pembrolizumab στην Ευρώπη για προχωρημένο μελάνωμα μέσα στο 2014.