* του Μιχάλη Ζαντή
Η βιομηχανία πετρελαίου και φυσικού αερίου είναι ένας πολύπλοκος και εξαιρετικά ρυθμιζόμενος τομέας που διαδραματίζει κρίσιμο ρόλο στην ενεργοποίηση της παγκόσμιας οικονομίας. O τομέας αυτός περιλαμβάνει την εξερεύνηση, την παραγωγή, τη διύλιση και τη μεταφορά πετρελαίου και φυσικού αερίου, δραστηριότητες που απαιτούν εξελιγμένες τεχνολογίες και εξοπλισμό, καθώς και προσωπικό με υψηλή εξειδίκευση και εκπαίδευση.
Δεδομένης της φύσης του τομέα, η ασφάλεια είναι υψίστης σημασίας. Οποιοδήποτε περιστατικό, όσο μικρό κι αν είναι, μπορεί να έχει καταστροφικές συνέπειες όχι μόνο για τους εργαζόμενους και το περιβάλλον αλλά και για τη βιομηχανία γενικότερα. Για τη διαφύλαξη της ασφάλειας και της αποτελεσματικότητας, η τυποποίηση έχει καταστεί ουσιαστική πτυχή της βιομηχανίας πετρελαίου και φυσικού αερίου.
Η τυποποίηση είναι η διαδικασία ανάπτυξης και εφαρμογής προτύπων που θεσπίζουν κοινούς κανόνες, κατευθυντήριες γραμμές και βέλτιστες πρακτικές για έναν συγκεκριμένο κλάδο ή προϊόν. Τα πρότυπα αυτά συμβάλλουν στη διασφάλιση της συνέπειας, της ασφάλειας και της ποιότητας σε ολόκληρη τη βιομηχανία, διευκολύνοντας τις εταιρείες να λειτουργούν και να ανταγωνίζονται παγκοσμίως. Η τυποποίηση βοηθά στην ελαχιστοποίηση του κινδύνου ατυχημάτων και συμβάντων καθιερώνοντας κατευθυντήριες γραμμές και βέλτιστες πρακτικές για συστήματα διαχείρισης ασφάλειας, σχεδιασμό εξοπλισμού και διαδικασίες λειτουργίας. Αυτό, με τη σειρά του, βοηθά στην προστασία των εργαζομένων, του περιβάλλοντος και της εικόνας της βιομηχανίας. Βοηθά επίσης στη μείωση του κόστους και στην αύξηση της αποτελεσματικότητας με τον εξορθολογισμό των διαδικασιών, τη μείωση των επαναλήψεων και τη βελτίωση της επικοινωνίας και της συνεργασίας μεταξύ των ενδιαφερομένων μερών.
Επιπλέον, η τυποποίηση συμβάλλει στην προώθηση της βιωσιμότητας ενθαρρύνοντας τη χρήση βέλτιστων πρακτικών για περιβαλλοντική διαχείριση, ενεργειακή απόδοση και μείωση των αποβλήτων, συμβάλλοντας έτσι στη ελαχιστοποίηση των επιπτώσεων του κλάδου στο περιβάλλον και στη βελτίωση της κοινωνικής του ευθύνης. Επίσης, βοηθά το διεθνές εμπόριο με τη θέσπιση κοινών κανόνων και κατευθυντήριων γραμμών για προϊόντα και υπηρεσίες, διευκολύνοντας τις εταιρείες να λειτουργούν και να ανταγωνίζονται στις παγκόσμιες αγορές.
Ο Διεθνής Οργανισμός Τυποποίησης (ISO) αναπτύσσει πρότυπα για ένα ευρύ φάσμα τομέων, συμπεριλαμβανομένου της βιομηχανίας του πετρελαίου και του φυσικού αερίου, για να διασφαλίσει ότι τα προϊόντα, οι υπηρεσίες και οι διαδικασίες πληρούν τις απαραίτητες απαιτήσεις. Μέσα από τις εργασίες του, ο ISO διαδραματίζει σημαντικό ρόλο στην τυποποίηση του τομέα αφού τα πρότυπα που εκπονούνται καλύπτουν διάφορες πτυχές, συμπεριλαμβανομένου του σχεδιασμού και της κατασκευής του εξοπλισμού, της ασφάλειας, της προστασίας του περιβάλλοντος και της διαχείρισης της ποιότητας. Τα πρότυπα ISO αναπτύσσονται μέσω μιας διαδικασίας που βασίζεται στη συναίνεση στην οποία συμμετέχουν εμπειρογνώμονες του κλάδου, κυβερνητικές ρυθμιστικές αρχές, κατασκευαστές εξοπλισμού και άλλα ενδιαφερόμενα μέρη. Τα πρότυπα επανεξετάζονται και ανανεώνονται τακτικά ώστε να αντικατοπτρίζουν τις πιο πρόσφατες βέλτιστες πρακτικές και τεχνολογίες της βιομηχανίας πετρελαίου και φυσικού αερίου. Μερικά από τα βασικά πρότυπα ISO που σχετίζονται με τη βιομηχανία πετρελαίου και φυσικού αερίου περιλαμβάνουν το ISO 29001 για τη διαχείριση της ποιότητας, το ISO 14001 για την περιβαλλοντική διαχείριση και το ISO 45001 για τη διαχείριση της υγείας και ασφάλειας στην εργασία. Υπάρχουν επίσης συγκεκριμένα πρότυπα ISO για διάφορες πτυχές του τομέα, όπως το ISO 10418 που αφορά τις διαδικασίες ασφάλειας στις υπεράκτιες κατασκευές εξόρυξης, το ISO 19901 που αφορά εξειδικευμένες απαιτήσεις των υπεράκτιων κατασκευών και το ISO 15663 για την ανάλυση κόστους κύκλου ζωής σε όλη την αλυσίδα της βιομηχανίας πετρελαίου και φυσικού αερίου.
Σε ευρωπαϊκό επίπεδο, διάφορες τεχνικές επιτροπές (π.χ. CEN/TC 12, CEN/TC 234, CEN/TC 282) είναι υπεύθυνες για την ανάπτυξη των ευρωπαϊκών προτύπων για τις διάφορες δραστηριότητες της βιομηχανίας πετρελαίου και φυσικού αερίου, συμπεριλαμβανομένου του σχεδιασμού και κατασκευής εξοπλισμού, της ασφάλειας, της προστασία του περιβάλλοντος και τις διαδικασίες δοκιμών και ελέγχων. Οι τεχνικές επιτροπές αυτές συνεργάζονται και με άλλους διεθνείς οργανισμούς, όπως ο ISO και ο International Association of Oil & Gas Producers (IOGP), για να διασφαλίσουν ότι τα ευρωπαϊκά πρότυπα είναι συνεπή με τις παγκόσμιες βέλτιστες πρακτικές και μπορούν να υιοθετηθούν ευρέως σε ολόκληρο τον τομέα. Τα πρότυπα αυτά παρέχουν ένα πλαίσιο για τις εταιρείες που δραστηριοποιούνται σε χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης να καθιερώσουν καλές πρακτικές και διαδικασίες αλλά και να συμμορφώνονται με την Ευρωπαϊκή νομοθεσία. Τηρώντας τα ευρωπαϊκά πρότυπα, οι εταιρείες μπορούν να αποδείξουν τη συμμόρφωσή τους με τη νομοθεσία και τους κανονισμούς της ΕΕ και τη δέσμευσή τους στην ποιότητα, την ασφάλεια και την προστασία του περιβάλλοντος και να βελτιώσουν την ανταγωνιστικότητά τους στην παγκόσμια αγορά.
Παράλληλα, με επικεφαλής τον IOGP και τη συνεργασία και άλλων ενδιαφερομένων μερών, τρέχει το IOGP JIP33 (Joint Industry Project 33) που έχει ως στόχο την τυποποίηση των προδιαγραφών για τις προμήθειες εξοπλισμού που χρησιμοποιείται στη βιομηχανία πετρελαίου και φυσικού αερίου. Το JIP33 αφορά τις σφαιρικές βαλβίδα, τα υποθαλάσσια “χριστουγεννιάτικα δέντρα” και τους διακόπτες χαμηλής τάσης. Το έργο ξεκίνησε το 2013 για να αντιμετωπίσει τις προκλήσεις της διαχείρισης και της συντήρησης πολύπλοκου, κρίσιμου για την ασφάλεια εξοπλισμού και συστημάτων που χρησιμοποιούνται στη βιομηχανία. Το JIP33 συγκεντρώνει ένα ευρύ φάσμα ενδιαφερομένων μερών του τομέα, συμπεριλαμβανομένων κατασκευαστών εξοπλισμού, παρόχων λογισμικών και εταιρειών πετρελαίου και φυσικού αερίου, για την ανάπτυξη τυποποιημένων προδιαγραφών. Με την ανάπτυξη τυποποιημένων προδιαγραφών, το JIP33 επιδιώκει να διασφαλίσει ότι ο εξοπλισμός σχεδιάζεται, κατασκευάζεται και δοκιμάζεται σύμφωνα με συνεπή και αξιόπιστα πρότυπα, ανεξάρτητα από τον προμηθευτή ή τον τόπο χρήσης.
Συμπεραίνουμε λοιπόν ότι, η τυποποίηση είναι μια κρίσιμη πτυχή της βιομηχανίας πετρελαίου και φυσικού αερίου, συμβάλλοντας στη ενίσχυση της ασφάλειας, της αποτελεσματικότητας και της βιωσιμότητας. Καθιερώνοντας κοινούς κανόνες, κατευθυντήριες γραμμές και βέλτιστες πρακτικές, η τυποποίηση συμβάλλει στην ελαχιστοποίηση του κινδύνου ατυχημάτων και συμβάντων, στη μείωση του κόστους, στην αύξηση της αποτελεσματικότητας και στη βελτίωση της κοινωνικής ευθύνης του τομέα. Καθώς η βιομηχανία πετρελαίου και φυσικού αερίου συνεχίζει να εξελίσσεται, η τυποποίηση θα διαδραματίσει όλο και πιο σημαντικό ρόλο στη διαμόρφωση του μέλλοντος της.
Για περισσότερες πληροφορίες αναφορικά με τα θέματα της Τυποποίησης στον τομέα των υδρογονανθράκων, οι ενδιαφερόμενοι μπορούν να απευθύνονται στον κ. Μιχάλη Ζαντή, στα τηλέφωνα 22411415, 22411412 ή στο email m.zantis@cys.org.cy
* Ο Μιχάλης Ζαντής είναι πτυχιούχος στον κλάδο των Μηχανολογικών Εγκαταστάσεων Κτιρίων και εργάζεται ως Λειτουργός Τυποποίησης στον Τομέα Μηχανολογίας του Κυπριακού Οργανισμού Τυποποίησης (CYS).