Το άρθρο αυτό θα αγγίξει το μείζον θέμα της ενεργειακής κρίσης που ταλανίζει τον πλανήτη και ειδικά την Ευρωπαϊκή Ένωση, με έμφαση στα θέματα ηλεκτρισμού του τόπου μας.
Η ενεργειακή κρίση δεν ξεκίνησε όπως νομίζουν πολλοί με την Ρωσική εισβολή στην Ουκρανία αλλά πολύ πιο πριν. Η εισβολή αύξησε την ένταση της κρίσης.
Ήδη από το πρώτο τρίμηνο του 2021, ξεκίνησε μια σημαντική αύξηση των τιμών του φυσικού αερίου και συνακόλουθα των τιμών ηλεκτρισμού στην ΕΕ. Οι λόγοι για την αύξηση των τιμών φυσικού αερίου ήταν αρκετοί, όπως η διαταραχή στην εφοδιαστική αλυσίδα λόγω της πανδημίας, η χαμηλή πληρότητα των αποθηκευτικών χώρων, η ξηρασία και η μειωμένη παραγωγή από Ανανεώσιμες πηγές. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ολιγώρησε να λάβει μέτρα για αντιμετώπιση της κρίσης.
Η Ρωσική εισβολή επέτεινε την κρίση, και ανέδειξε την σημαντική πτυχή της υπερεξάρτησης της ΕΕ από το ρωσικό ΦΑ. Αυτό είναι ένα ζήτημα το οποίο δεν έτυχε, θεωρώ, μιας ανάλυσης σε βάθος.
Η υπερεξάρτηση από την Ρωσία, είναι συνδυασμένη με την απελευθέρωση των αγορών ενέργειας τα τελευταία τριάντα χρόνια. Οι Κρατικές εταιρείες έδωσαν την θέση τους σε μεγάλες ιδιωτικές εταιρείες. Ο Μακροχρόνιος ενεργειακός προγραμματισμός που γινόταν από το Κράτος και είχε σημαντικό ρόλο στην δημιουργία μεγάλων ενεργειακών υποδομών, ουσιαστικά παραμερίστηκε και αφέθηκαν όλα στη λειτουργία της αγοράς θεωρώντας ότι δίνει λύσεις. Η προσέγγιση αυτή οδήγησε στην υπερεξάρτηση από τη Ρωσία λόγω της χαμηλής τιμής του ΦΑ, και στην απουσία εναλλακτικών υποδομών εισαγωγής πχ υγροποιημένου φυσικού αερίου σε μεγάλες χώρες όπως στη Γερμανία. Γι’αυτό τώρα παρατηρούμε βεβιασμένες κινήσεις των Κρατών και της ΕΕ για δημιουργία εναλλακτικών υποδομών εισαγωγής ΦΑ.
Στη μικρή Κύπρο τώρα όπου παραμείναμε στάσιμοι. Παρόλο που ανακαλύφθηκε το κοίτασμα ΦΑ Αφροδίτη από το 2011, η ηλεκτροπαραγωγή μας στηρίζεται στο πετρέλαιο με τις αυξημένες εκπομπές ρύπων που επιβαρύνουν περισσότερο το κόστος παραγωγής. Το κόστος παραγωγής ανά Κιλοβατώρα (KWh) ηλεκτρισμού, ακολουθεί μια συνεχή ανοδική πορεία από τον Μάρτιο του 2021. Ξεκίνησε από 9 σεντ/Κιλοβατώρα για να φτάσει τον Σεπτέμβριο του 2022 τα 25 σεντ/Κιλοβατώρα.
Το Κράτος που αποκόμισε δεκάδες εκατομμύρια ευρώ σε αυξημένη είσπραξη ΦΠΑ, λόγω αύξησης στην τιμή ηλεκτρισμού, αρνήθηκε να εξετάσει το θέμα επιστροφής τουλάχιστον του ποσού αυτού στους καταναλωτές.
Το αρμόδιο Υπουργείο Ενέργειας, αναμένει τη λειτουργία της ανταγωνιστικής αγοράς για μείωση των τιμών, αλλά όπως μας δείχνει και η κρίση στην Ευρώπη, όπου η αγορά είναι ώριμη, όταν οι τιμές των συμβατικών καυσίμων για ηλεκτροπαραγωγή είναι παράλογα ψηλές, όλη η αγορά παραμένει παράλογα ψηλή.
Το πρόγραμμα Ανδρέα Μαυρογιάννη, περιλαμβάνει μια σειρά από θέσεις για αντιμετώπιση του ψηλού κόστους ενέργειας, μερικές από τις οποίες παρατίθενται πιο κάτω:
Α) Προκήρυξη μειοδοτικών διαγωνισμών για αγορά ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές, με το όφελος να μεταβιβάζεται απευθείας στους καταναλωτές. Όλες οι χώρες της Ευρώπης έχουν κάνει διαγωνισμούς με εξαιρετικά αποτελέσματα (Πορτογαλία/Ισπανία 1,5 σεντ/KWh).
Β) Ένταξη Ανανεώσιμων πηγών στο μείγμα παραγωγής της ΑΗΚ – Είναι ο μόνος τρόπος μείωσης της χονδρικής τιμής της ΑΗΚ, που καθορίζει ουσιαστικά και την τιμή στην επικείμενη λειτουργία της ανταγωνιστικής αγοράς.
Γ) Προκήρυξη μειοδοτικών διαγωνισμών, για έργα ΑΠΕ με αποθήκευση καθώς και για έργα αποθήκευσης ενέργειας, για να καταστεί δυνατή η επίτευξη των στόχων της πράσινης μετάβασης μέχρι το 2050.
Δ) Επαναφορά της μείωσης του ΦΠΑ στο λογαριασμό ηλεκτρισμού στο 9%
Ε) Απευθείας στήριξη των ευάλωτων καταναλωτών, για καταπολέμηση της Ενεργειακής φτώχειας
Στ) Χρησιμοποίηση του 50% των εσόδων από τις πωλήσεις δικαιωμάτων CO2, ύψους άνω των 200 εκατομμυρίων ευρώ για το 2022,για κάλυψη του προϋπολογισμού του Ταμείου ΑΠΕ, το οποίο να μετονομαστεί σε Ταμείο Πράσινης Μετάβασης.
Ζ) Επέκταση και διεύρυνση του προγράμματος εγκαταστάσεων net–metering για κατοικίες
Θ) Υιοθέτηση της πολιτικής της ΕΕ για φορολόγηση των ουρανοκατέβατων κερδών που έχουν κάποιες εταιρείες με έργα ΑΠΕ
Είναι βέβαιο πως η μεγάλη αυτή Ενεργειακή κρίση, που εξελίχτηκε σε Ενεργειακό και Οικονομικό Χάος, θα επιφέρει σημαντικές αλλαγές στον τρόπο διαχείρισης των θεμάτων ενέργειας από την ΕΕ, που θα επηρεάσουν όλα τα Κράτη μέλη. Το μείζον είναι να υπάρξουν αλλαγές που θα μειώνουν το κόστος για την οικονομία και τους καταναλωτές αλλά και την επίτευξη των περιβαλλοντικών στόχων της πράσινης μετάβασης.
Γιώργος Σιαμμάς
Τέως Πρόεδρος ΡΑΕΚ