Του Ανδρεά Μορφίτη
Κατ’ αρχάς θα ήθελα να διευκρινίσω ότι δεν ασχολούμαι με μυθιστορήματα. Η απόφαση μου να διαβάσω προσεκτικά και να επιχειρήσω την κριτική μου για το βιβλίο της Βικτώριας Χίσλοπ «Η Ανατολή», είναι γιατί η έκδοση αυτή προβλήθηκε μέσω των Κυπριακών ΜΜΕ ως ένας ύμνος για την Αμμόχωστο, ότι η κυκλοφορία του θα θέσει ξανά το θέμα της Αμμοχώστου στο διεθνές προσκήνιο και ότι «γυρεύαμε την Βικτώρια Χίσλοπ στον ουρανό και την βρήκαμε στη γη!»
Τα σχόλια που θα παραθέσω θα καταδείξουν αν οι πιο πάνω ισχυρισμοί ανταποκρίνονται στην πραγματικότητα.
• Στον πρόλογο του βιβλίου η συγγραφέας αναφέρει ότι η ΕΟΚΑ με αρχηγό το Γεώργιο Γρίβα ξεκίνησε μια εκστρατεία βίαιης αντίστασης κατά των Βρετανών με στόχο την ένωση με την Ελλάδα (βίαιη αντίσταση και όχι απελευθερωτικός ή αντιαποικιακός αγώνας!)
• Επιρρίπτει απόλυτη ευθύνη στον Μακάριο για την υποβολή των 13 προτάσεων για μονομερή αλλαγή του Συντάγματος το 1960 και δίδει απόλυτο άλλοθι στους τούρκους για τα γεγονότα του 1964 και το διαχωρισμό της Λευκωσίας τον οποίο ονομάζει «σύνορο» που φυλάττεται από Βρετανούς στρατιώτες. Η συγγραφέας αγνοεί ή εσκεμμένα παραλείπει τον ύποπτο ρόλο του Σερ Άρθουρ Κλάρκ, του Ύπατου Αρμοστή της Βρετανίας στην Κύπρο, να ενθαρρύνει τον Μακάριο στην υποβολή των 13 σημείων και μετά να τον αφήσει ακάλυπτο οδηγώντας τον σε μια καλοστημένη παγίδα (βιβλία: «Από την ανεξαρτησία στην τουρκική εισβολή» του ΄Αριστου Κάτσιη, «Ο Μακάριος και οι σύμμαχοί του» των Ξύδη, Λιναρδάτου και Χατζηαργύρη, «Ιστορία της Κύπρου» εκδόσεις Οδύσσεια και Φιλελεύθερος).
Η συγγραφέας αφήνει να νοηθεί ότι η δημιουργία τουρκικών θυλάκων το 1963 και 1964 ήταν το αποτέλεσμα των διώξεων και της καταπίεσης των Ε/Κ εναντίον των Τ/Κ και ότι η τουρκική εισβολή του 1974 πραγματοποιήθηκε για την προστασία των Τ/Κ από τους Ε/Κ της ΕΟΚΑ Β΄ και των Ελλαδιτών Αξιωματικών που την στελέχωναν.
Δεν μπήκε καν στον κόπο να διαβάσει ότι το σχέδιο της διχοτόμησης της Κύπρου έτυχε σχεδιασμού και επεξεργασίας από τον Νιχάτ Ερήμ στις 22/11/1956. Και ότι το άφρον πραξικόπημα ήταν απλώς η αφορμή που χρησιμοποίησαν οι Τούρκοι με τη συναίνεση των Αγγλοαμερικανών για να εισβάλουν στην Κύπρο και να υλοποιήσουν τον στόχο της επικυριαρχίας τους πάνω στο νησί.
• Διατυπώνει τον ισχυρισμό ότι οι Ε/Κ απώθησαν τους Τ/Κ στα Κόκκινα με σκοπό να . . . τους ρίξουν στην θάλασσα και ότι αυτό είχε ως επακόλουθο τους βομβαρδισμούς της Τηλλυρίας.
Αναφέρει σχετικά: «. . . Οι Έλληνες είχαν επιτεθεί στο τουρκικό χωριό Κόκκινα στον Βορρά, γιατί το θεωρούσαν σημείο υποδοχής οπλισμού από την τουρκία. Η τουρκία ανταπέδωσε ρίχνοντας βόμβες ναπάλμ και εξαπολύοντας ρουκέτες».
Για την αλήθεια, παραπέμπω στην «Ιστορία της Κύπρου» εκδόσεις Φιλελεύθερου, όπου αναφέρεται ότι « . . . Στα Κόκκινα είχαν μεταφερθεί ανάμεσα σε άλλους, μυστικά, ο αρχηγός της ΤΜΤ, Ριζά Βουρουσκάν και ο Τ/Κ ηγέτης Ραούφ Ντενκτάς», αλλά και στα ιστορικά γεγονότα των βομβαρδισμών αμάχων Ε/Κ και ολόκληρων χωριών τα οποία η τουρκική αεροπορία μετέτρεψε σε ολοκαύτωμα.
• Σε όλο το περιεχόμενο του βιβλίου της η συγγραφέας παρουσιάζει – άμεσα ή έμμεσα – ή αφήνει να νοηθεί ,φανερά ή συγκεκαλυμμένα , ότι οι Ε/Κ ήσαν οι μοχθηροί, οι αιμοσταγείς, οι καταπιεστικοί και οι πολεμοχαρείς που καταπίεζαν, βασάνιζαν και προσπαθούσαν να εξοντώσουν τους Τ/Κ τους οποίους παρουσιάζει πάντα ως μια καταπιεσμένη και υπό διωγμό μειονότητα.
Σε δεκάδες περιπτώσεις καταμαρτυρεί ή περιγράφει ως βάρβαρες, καταστροφικές και εγκληματικές, πράξεις και ενέργειες της ΕΟΚΑ Β΄, την οποία κατονομάζει ως τον μοναδικό υπαίτιο των ταραχών, αλλά μόνο μια φορά αναφέρεται στην εγκληματική οργάνωση των Τ/Κ, την ΤΜΤ, την οποία παρουσιάζει περίπου ως σωτήρα των Τ/Κ (έπρεπε, λέει ο Αλής στην αγκαλιά της δακρυσμένης Εμινές, να καταταγώ στην ΤΜΤ, γιατί αυτοί (εννοούσε τους Ε/Κ) μπορεί να σκοτώσουν τους δικούς μας».
• Έντεχνα, η συγγραφέας στη σελίδα 308 παραπέμπει σε μια παλιά τουρκική εφημερίδα που έγραφε ότι « . . . σκοπός των Ελλήνων ήταν να εξαλείψουν όλους τους Τ/Κ από το νησί και γι’ αυτό το λόγο ο τουρκικός στρατός είχε μετακινηθεί προς Νότο για να προσπαθήσει να τους σώσει. Οι σφαγές στη Μάραθα και σε ένα άλλο χωριό, το Σανταλάρι, έδειχναν ότι πολύ καλά είχαν κάνει οι τούρκοι και ανέλαβαν δράση».
Όσοι από τους αναγνώστες του παρόντος σημειώματος δεν έχουν πεισθεί ότι το βιβλίο της Βικτώριας Χίσλοπ αποτελεί ένα ανέλπιστο δώρο και όπλο στην τουρκική προπαγάνδα ας το διαβάσουν και ας βγάλει ο καθένας τα συμπεράσματά του.
Προσωπικά με τρομάζει η σκέψη ότι το βιβλίο αυτό θα κυκλοφορήσει σε χιλιάδες αντίγραφα σε όλο τον κόσμο, θα δικαιώσει με τον πιο ευφάνταστο τρόπο την τουρκική εισβολή και κατοχή και θα διαστρεβλώσει την Ιστορία, τα πρόσωπα και τα γεγονότα μέσα από το επίπλαστο περιτύλιγμα ενός αθώου – δήθεν – μυθιστορήματος.
Θεωρώ τουλάχιστον ατυχές και ιλαροτραγικό το γεγονός ότι το βιβλίο της Βικτώριας Χίσλοπ παρουσιάστηκε μετά βαΐων και κλάδων στην Πύλη Αμμοχώστου σε συνεργασία του εκδοτικού οίκου Διόπτρα και του Δήμου Αμμοχώστου.
Αγαπητή μου Βικτώρια,
Λυπάμαι γιατί όταν σε γνώρισα σαν φιλοξενούμενη του Δήμου Αμμοχώστου στην αντικατοχική εκδήλωση τον περασμένο Αύγουστο, μας έδωσες εντελώς διαφορετικά μηνύματα από αυτά που διοχέτευσες στο βιβλίο σου.
Ανδρέας Μορφίτης
Δημοτικός Σύμβουλος Αμμοχώστου
Υ.Γ. Για να έχουν επιπρόσθετη αντίληψη οι αναγνώστες του παρόντος κειμένου, καταγράφω μερικά μόνο χαρακτηριστικά αποσπάσματα από το βιβλίο:
• Ήταν η τρίτη φορά που η οικογένεια της Εμινέ άλλαζε τόπο διαμονής μέσα σε διάστημα λίγων χρόνων. Σχεδόν μια δεκαετία πριν, είχαν αναγκαστεί να εγκαταλείψουν το χωριό τους όταν αυτό δέχτηκε επίθεση από Ελληνοκυπρίους και το σπίτι τους είχε γίνει στάχτη. Μετά από αυτό έμειναν για λίγο σε ένα Τ/Κ θύλακα υπό την προστασία των Η.Ε.
• Δεν έχω εμπιστοσύνη στους Ε/Κ γιατί παραβαίνουν τους κανόνες. Προτιμούσα να ζω στην παλιά πόλη όπου εκεί δεν ήμουν μειονότητα.
• Ο Χαλιέ Ολκούν είχε πάει με την οικογένειά του σε εκείνο τον Τ/Κ θύλακα υπό την προστασία της Ειρηνευτικής δύναμης των Η.Ε. Ένοιωθε μεγαλύτερη ασφάλεια εκεί, αλλά ήταν σαν φυλακισμένος.
• Ένας Ελληνοκύπριος αυτόπτης μάρτυρας είπε ότι όλους τους άντρες από 15 χρονών και άνω τους πήραν με τη βία από το χωριό. Σύμφωνα με τον άνθρωπο που είχε προσφέρει εθελοντικά τις πληροφορίες, υπαίτιοι της σφαγής ήσαν Ελλαδίτες και Ε/Κ μαζί. Η γνώμη του ήταν πως μπορεί να επρόκειτο για ανθρώπους της ΕΟΚΑ Β΄.
Σ.Σ. Καλά, κυρία Χίσλοπ, δεν βρήκες κανένα να σου μαρτυρήσει τους ομαδικούς βιασμούς, τις εν ψυχρώ εκτελέσεις και τις μαζικές δολοφονίες Ε/Κ από τους τρομοκράτες της ΤΜΤ και τους εισβολείς;
• Μια μειοψηφία από τους Ε/Κ επιζητούσαν την ένωση της Κύπρου με την Ελλάδα και σκόπευε να την πετύχει με τη χρήση βίας και πειθαναγκασμού.
• Η λατρεία της Ειρήνης προς το πρόσωπο του Μακαρίου είχε μεγαλώσει τώρα που εκείνος δεν υποστήριζε πια την ιδέα της ένωσης. Τη φωτογραφία του Γρίβα τη γύρισε να βλέπει προς τον τοίχο . . .
• Η ειρήνη ήταν πρόσκαιρη και η γαλήνη δολοφονήθηκε κι αυτή μαζί με τους τούρκους γείτονές τους, σε μια πράξη βίας που διέπραξαν Ελληνοκύπριοι.
• Αξιωματικοί του Ελληνικού στρατού εξακολουθούσαν να καταφθάνουν από την Ελλάδα, ενώ από την άλλη τα μέλη της ΕΟΚΑ Β΄ γίνονται όλο και πιο τολμηρά στις δράσεις τους . . .
• Μπορεί να βρισκόμασταν αναγκασμένοι να ζήσουμε όπως στη δεκαετία του ΄60. Αυτοί οι Έλληνες από την Αθήνα . . .δεν μας θέλουν εδώ. Τίποτα δεν άλλαξε.
• Το 1923 οι Έλληνες και τούρκοι στη Μικρά Ασία είχαν αναγκαστεί, όπως – όπως να πάρουν τα υπάρχοντά τους και να εγκαταλείψουν τα σπίτια τους. (Σ.Σ. ποιοι τούρκοι διώχθηκαν από τη Μικρά Ασία;)
• Πάνω από διακόσιες χιλιάδες Ελληνοκύπριοι έχασαν τα σπίτια τους στα Βόρεια της Κύπρου, το ίδιο και σαράντα χιλιάδες τουρκοκύπριοι από το Νότο. Όλοι τους έγιναν πρόσφυγες.
Σ.Σ. Από ποίον εκτοπίστηκαν οι Τ/Κ το 1974, κ. Χίσλοπ;
• Διάβαζαν για τις πληθυσμιακές αλλαγές στην πληθυσμιακή σύσταση και σύνθεση του νησιού, για τις συνεχείς εκκλήσεις και από τις δύο πλευρές για την ανεύρεση των αγνοουμένων συγγενών τους, για την ανακήρυξη της Τουρκικής Δημοκρατίας της Βόρειας Κύπρου και ύστερα για το άνοιγμα των συνόρων το 2003.
Σ.Σ. Ούτε λόγος για εποικισμό των κατεχομένων, καμία αναφορά στην αριθμητική αναλογία των αγνοουμένων, ούτε εισαγωγικά στην αναφορά για το παράνομο ψευδοκράτος, και χαρακτηρισμός συνόρων από πάνω.
• Το εννοώ. Αυτός ο Γρίβας σκοτώνει και Έλληνες μαζί με τούρκους. Δεν υπάρχει ούτε μια στάλα καλωσύνης σ’ αυτό τον άνθρωπο.
Σ.Σ Δεν μας είπε η Βικτώρια Χίσλοπ αν βρήκε κάποιον να της πει αν βρήκε στάλες καλωσύνης στο Ραούφ Ντεκτάς , στον Αρχηγό της ΤΜΤ, στους δολοφόνους των Ισαάκ και Σολωμού. Για την κ Χίσλοπ αυτά ήσαν αμελητέες λεπτομέρειες για να τα διηγηθεί μέσω κάποιων πρωταγωνιστών του ευφάνταστου μυθιστορήματος της που είναι διάσπαρτο με ανακρίβειες και διαστρεβλώσεις της αλήθειας και της ιστορίας.