«Έχουμε μόνο μια πρόταση για την Ελλάδα: Έλληνες μην ξεχνάτε τη Σμύρνη, μπορεί να έρθουμε ξαφνικά ένα βράδυ». Σε αυτή την απίστευτης προκλητικότητας δήλωση έχει προβεί ο Ερντογάν πριν λίγες μέρες. Δεν χωρεί αμφιβολία. Πρόκειται για μια ξεκάθαρη απειλή πολέμου, που περιλαμβάνει πολλές αλήθειες. Όσοι προσπαθούν να υποβαθμίσουν τη σημασία της δήλωσης αυτής (και άλλων πολλών παρόμοιας φύσης) παραπέμποντας στις ανάγκες ικανοποίησης του εσωτερικού ακροατηρίου της Τουρκίας, παραβλέπουν μια σειρά από στρατηγικούς παράγοντες που τείνουν να επιβεβαιώσουν την άποψη ότι δεν πρόκειται για «έπεα πτερόεντα» αλλά για πραγματική απειλή.
Εμείς οι Έλληνες βέβαια – σε Ελλάδα και Κύπρο – έχουμε άλλα θέματα που μας απασχολούν πολύ. Σε αυτό έχει κάτι καλό να μας πει ο κ. Ερντογάν : Μην ξεχνάτε τη Σμύρνη. Όντως τα προβλήματα της σύγχρονης πολιτικής, οι ανάγκες των πολιτών και της κοινωνίας είναι σήμερα πολλά και πιεστικά.
Οι Έλληνες -όπως και κάθε λαός- αντιμετωπίζουν σήμερα προβλήματα στη καθημερινή τους επιβίωση. Πληθωρισμός, ακρίβεια, κορονοϊός, επισιτιστική κρίση, απειλές για παγκόσμια καταστροφή (δες τι γίνεται στην Ουκρανία, Ταιβάν, Κορέα κλπ.), μεταναστευτικές ροές, κλιματική αλλαγή κλπ . Οι πολιτικοί μας έχουν να διαχειριστούν -εκτός από όλα αυτά- και άλλα σοβαρά ζητήματα: παρακολουθήσεις πολιτικών και δημοσιογράφων, πρόγραμμα χρυσών διαβατηρίων, ύποπτες χορηγίες σε κόμματα, εκλογές κλπ. Μέσα σε αυτό τον ορυμαγδό από ειδήσεις και τον καταπληκτικό όγκο από έγνοιες και σκοτούρες-για πολίτες και πολιτικούς- ακούγεται μια φωνή από τη Ανατολή : «Έλληνες μην ξεχνάτε τη Σμύρνη».
Δεν πρέπει όντως να ξεχνούμε τη Σμύρνη. Δεν πρέπει να ξεχνούμε τον πολιτισμό και την ιστορία της Ελληνικής Μικρασίας, του Πόντου, της Πόλης, της Ιωνίας, της Αιολικής γης. Δεν πρέπει να ξεχνάμε πως φτάσαμε να χαθούν όλα μέσα σε λίγα χρόνια, κυρίως από λάθη της πολιτικής ηγεσίας αλλά και την αναλγησία των Μεγάλων Δυνάμεων (και συμμάχων μας). Δεν πρέπει να ξεχνούμε την προσφορά των προσφύγων από την Μικρασία στην διαμόρφωση του σύγχρονου ελληνικού πνεύματος και του πολιτισμού.
Φέτος τιμούμε ιδιαίτερα την θύμηση της Σμύρνης. Συμπληρώνονται 100 χρόνια από την καταστροφή της πόλης και την βίαιη εκδίωξη των Ελλήνων κατοίκων της. Άλλωστε η 14η Σεπτεμβρίου έχει καθιερωθεί από το 2003 επισήμως με βάση νόμο που ψήφισε η Βουλή των Αντιπροσώπων ως επίσημη ημέρα μνήμης και τιμής για τον Ελληνισμό της Μικράς Ασίας και τη Μικρασιατική καταστροφή (179(Ι)/2003). Ο νόμος ψηφίστηκε ομόφωνα από την Κυπριακή Βουλή τον Νιόβρη του 2003, μετά από μια μικρή περιπέτεια. Κατέθεσα την πρόταση μόλις είχα εκλεγεί τον Ιούνιο 2001.
Συζητήθηκε τον Οκτώβριο 2002 και προωθήθηκε στην ολομέλεια για ψήφιση τον Νοέμβριο 2002. Όμως τα πολιτικά κόμματα αποφάσισαν να αναβάλουν τη ψήφιση της πρότασης νόμου. Είχε ήδη κατατεθεί το σχέδιο Ανάν και δεν ήθελαν να δημιουργηθούν προβλήματα στην ειρηνευτική διαδικασία.
Μπορεί κάποιος εκ των υστέρων -λαμβάνοντας υπόψη την εξέλιξη της υπόθεσης του σχεδίου Αναν- να θεωρήσει λιπόψυχη την στάση της Βουλής σε εκείνη τη χρονική στιγμή. Πρέπει να ληφθεί όμως υπόψη τι είχε συμβεί στην Ελλάδα όπου για τρία χρόνια ο Προέδρος Στεφανόπουλος αρνήθηκε να υπογράψει την ανάλογη νομοθεσία που ψήφισε η Βουλή των Ελλήνων από το 1998 λόγω των αντιδράσεων της Τουρκίας. Προφανώς οι Έλληνες όντως δεν ήθελαν να περάσουν ξανά το Σαγγάριο (μεταφορικά ομιλούντες). Σημειώνεται ότι τελικά για να εκδοθεί σχετικό προεδρικό διάταγμα χρειάστηκε να τροποποιηθεί ο νόμος και να αφαιρεθεί η λέξη «γενοκτονία». (ειρήσθω εν παρόδω ότι στον Κυπριακό νόμο παραμένει ο όρος γενοκτονία του Μικρασιατικού Ελληνισμού).
Τελικά μετά το ναυάγιο της Κοπεγχάγης και την επίδειξη της γνωστής αδιάλλακτης στάσης των Τούρκων-και με τη δική μου επιμονή- η Κυπριακή Δημοκρατία επίσημα καθιέρωσε την 14η Σεπτεμβρίου ως μέρα μνήμης για την γενοκτονία του Ελληνισμού της Μικράς Ασίας από την Κεμαλική Τουρκία τον Νιόβρη 2003. Λίγες μέρες μετά ο πρόεδρος Παπαδόπουλος έστειλε επιστολή στον Κόφι Ανάν και ξανάρχισαν οι γνωστές διεργασίες που οδήγησαν στο δημοψήφισμα της 24ης Απριλίου. Βέβαια κάποιοι εν ενεργεία πολιτικοί προειδοποιούσαν και τότε τους Έλληνες της Κύπρου για συνέπειες χειρότερες της Μικρασιατικής καταστροφής.
Προφανώς ο κ. Ερντογάν δεν τα ξέρει όλα αυτά. Στην πραγματικότητα η Σμύρνη και η Μικρασιατική καταστροφή εμποτίζει την συνείδηση των Ελλήνων πολιτικών με ισχυρές δόσεις μετριοπάθειας και ρεαλισμού. Θα έπρεπε επίσης να θυμούνται οι Έλληνες, ότι οι Σύμμαχοι δεν έχουν ποτέ εμπιστοσύνη και οι Τούρκοι ότι δεν έχουν παράδοση να κρατούν τις συμφωνίες τους. Μάλλον κάποιες φορές θυμίζουν τον αρχέγονο χαρακτήρα των νομάδων επιδρομέων που «έρχονται κάποια νύκτα ξαφνικά».
Κατά τα άλλα πολλές οι εκδηλώσεις για την καταστροφή της Σμύρνης φέτος. Ξεχωρίζω την εκδήλωση για τον «Asa Kent Jennings -τον άγνωστο σωτήρα των Μικρασιατών» (Λάρνακα 23/9), την παράσταση του Σατυρικού θεάτρου του έργου του Δ. Καραγιάννη «Ντεφόλ» και την προβολή της ταινίας «Σμύρνη μου αγαπημένη» από την τηλεόραση του ΑΛΦΑ Κύπρου. Συστήνονται ανεπιφύλακτα.
Γιώργος Περδίκης
Μέλος της Πολιτικής Επιτροπής
Κίνημα Οικολόγων – Συνεργασία Πολιτών